بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضراز نوع توصیفی تحلیلی با هدف تعیین عوامل تنش زا و روش های سازگاری با آنها در پرستاران بخش های روانپزشکی با حجم نمونه 104 نفر در مرکز آموزشی درمانی رازی شهر تبریز می باشد.برایجمع آوری داده ها از سه پرسشنامه مشتمل بر اطلّاعات فردی؛ پرسشنامه استرس شغلی دی.سی.ال؛ روش های سازگاری با استرس در پرستاران بخش های روانپزشکی استفاده شد.
برای تجزیه و تحلیل یافته هااز نرم افزار»17ششرش و جهت پاسخ به سؤالات پژوهش از آزمون های آماری ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون ، تحلیل واریانس، آزمون تعقیبی توکی و آزمون تی استفاده گردید.ستمزد پایین؛ تهدید از طرف بیماران و همراهان؛ نبود امنّیت کافی در بخش،استرس های شایع نمونه ها بودند. پرستاران بخش های حادّ استرس شغلی بالاتری نسبت به پرستاران سایر بخش ها تجربه می کردند. این اختلاف در پرستاران بخش های مزمن معنی دار بود - . - p=02/0
بجز متغیر جنس، ارتباط معنی داری ما بین سایر متغیرهای فردی با استرس شغلی مشاهده نشد. پرستاران مرد استرس شغلی بالای معنی داری در مقایسه با پرستاران زن تجربه می کردند - . - p=04/0 اکثر پرستاران با خود باوری؛ افزایش دانش و تجربه؛ تکیه بر توانایی ها سعی در سازگاری با تنش ها داشتند. استفاده از روش های عاطفی محور در پرستاران بخش های حادّ، استفاده از روش های مسأله مدار در پرستاران بخش های مزمن بیشتر از سایر بخش ها گزارش گردید. بکارگیری روش های انحراف فکر و توجه و برخورد هیجانی در پرستاران زن نسبت به پرستاران مرد بیشتر بود.
این اختلاف در روش انحراف فکر و توجه معنی داری بود - . - p=04/0 آموزش روش های پیشگیری و روش های سازگاری با تنش ها به کارکنانخصوصاً پرستاران بخش های روانپزشکی توصیه می شود.
مقدّمه:
استرس از جمله عوامل تأثیرگذار در سلامتی جسم و روح انسان بوده کهریشه در روح و روان، نوع تفکّر و بینش انسان و شیوه زندگی او دارد. نیروی انسانی مهمّ ترین سرمایه سازمان هاست و هر چه این سرمایه از کیفیت مطلوب و بالاتری برخوردار گردد؛ موفقیت، بقاء و ارتقاء سازمان بیشتر خواهد شد
امروزه تنش های ناشی از کار در میان عموم مردم، متخصّصان بهداشتی و آموزشی و سایر کسانی که مسؤولیت بهزیستی افراد را بر عهده دارند از جمله پرستاران بسیار رایج بوده و در رأس امور قرار دارد
استرس های شغلی هزینه های زیادی را برای شاغلین و سازمان ها در پی دارد. آن با بازده سازمانی معیوب، افزایش ترک خدمت، بروز انواع اختلالات جسمانی و روانی، درخواست های مکرّر استعلاجی و افزایش حوادث حین کار، عملکرد ضعیف پرسنل و کاهش رضایت شغلی همراه می باشد
بررسی ها نشان می دهند که 93 پرستاران% مرتباً تحت تأثیر عوامل استرس زای محیط کار قرار می گیرند که می تواند سلامت جسمی و روانی آنان را تحت تأثیر قرار دهد
بخش های روانپزشکی یکی از مراکز استرس آور در مراکز آموزشی درمانی به شمار می روند - یوسفی و همکاران - 1385و پرستاری درآن بخش ها به علّت نوع بیماران و مشکل در برقراری ارتباط با بیماران روانی و کنترل آنها جزو مشاغل پُر استرس محسوب می شود. آنها بطور مُداوم از بیماران مبتلا به افسردگی، اضطراب، اسکیزوفرن و دو قطبی، اختلالات شخصیت - بویژه شخصیتهای ضدّ اجتماعی و مرزی - ، مبتلایان به آشفتگی های فکر و ادراکدارای - انواع توهّماتو هذیان ها - مراقبت و حمایت می کنند
بر اساس تحقیقات انجام شده دو سوم پرستاران بخش های روانپزشکی درکانادا انواع مختلفی از تنش ها را تجربه می کنند
انجام شده در بخش های روانپزشکی مبیّن این نکته است که بیشترین قربانیان رفتارهای پرخاشگرانه و تهاجمی بیماران روانی بستری در واحدهای روانپزشکی پرستاران، پرسنل کمکی و دانشجویان پرستاری می باشند. بطوری که طبق آمارها %75 پرستاران بخش های روانپزشکی حداقل یکبار در طول خدمت در معرض تهاجم بیماران روانی قرار می گیرند. در این میان آنهایی که از توانایی علمی و عملی پایین دارند؛ آسیب پذیرترند
اگر استرس های شغلی در پرستاران شناسایی نشود و اقداماتی جهت پیشگیری از آن بعمل نیاید، می تواند صدمات جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. بر ارتباط بین مددجو و پرستار تأثیر گذاشته و آنرا مختل می نماید و گاهی نیز موجب بالا رفتن هزینه های درمانی می شودو از همه مهّم تر باعث فرسودگی شغلی در آنهامیشود
نوع بیماران - مثل بیماران آژیته1، دچار اختلالات ادراکی، پرخاشگر - ، بیماران با افکار آسیب به خود و سایرین، فرایند تعامل ما بین پرستار و بیمار از جمله عوامل اصلی دخیل در بروز استرس های شغلی بین پرستاران بخش های روانپزشکی می باشد. اینپرستاران که به مقدار زیادی مُستعد نارضایتی و دلسردی در کارشان هستند به دفعات در معرض استرس های شغلی قرار می گیرند
شیوه هایی که فرد برای مقابله با استرس ها انتخاب می کند، جزئی از نیمرُخ آسیب پذیری وی محسوب می شود. درچند دهه اخیر، مفهوم راهکارهای مقابله با استرس های شغلی به صورت وسیع در ادبیّات تحقیقات پرستاری وارد شده است. در نظر لازاروس و فولکمن - - 1984 سازگاری دو عمل بارز مدیریت یا تعدیل و تنظیم پاسخ هیجانی به مشکل انجام می دهد. آنها 8 روش سازگاری مواجه، دوری گزینی، خود کنترلی، جستجویحمایت های اجتماعی، پذیرش مسؤولیت، فرار/اجتناب، حلّ مشکلو ارزیابی مجددّ مثبترا در قالب دو روش کلّی مسأله مدار2 و عاطفی مدار3 شناسایی و توصیف کرده اند
در. نظر برخی از محققّین، روش های مسأله مدار از جمله روش های مؤثر در مقابله با استرس می باشند - فروزنده و دلارام. - 1382 پرستاران در هر کشور یا هر بخش کاری جهت مقابله با تنش ها متوسّل به راهکارهای مقابله ای مختلفی می شوند. بعنوان مثال پرستاران در کشور استرالیا و ژاپن و زلاندنو عمدتاً از روش های حلّ مسأله، خود کنترلی و جلب حمایت های اجتماعی؛ درکشور چین و تایوان و آمریکا - ایالت هاوایی - حلّ مسأله، خود کنترلی و ارزیابی مجدّد مثبت غالب روش های سازگاری با استرس ها بودند. در کشور کُره جنوبی ارزیابی مجدّد مثبت، خود کنترلی و جلب حمایت اجتماعی شایع ترین روش مقابله ای بین پرستاران گزارش گردید.
