بخشی از مقاله
چکیده
زنان نیمی از جمعیت هرجامعه ای را تشکیل میدهند.مباحث مربوط به بهداشت روانی آنان قرن هاست که موضوع تامل و تفکر واقع شده است. انتظاراز زنان به سبب ماهیت وجودیشان از لحاظ جسمی و عاطفی بالاست ومنجر به افزایش فشارهای روانی بر آنان شده و تمامی ابعاد سلامتشان را تحت تاثیر قرار می دهد.پژوهش حاضر مطالعه ای مروری است که اطلاعات آن از روش کتابخانه ای ،از طریق بررسی تعداد زیاد مقالات و کتابهای مرتبط جمع آوری گردیده وبه عوامل تهدید کننده بهداشت روان زنان وراهکار های تامین سلامت روان آنان می پردازد.
عوامل خانوادگی واجتماعی تهدید کننده سلامت روانی زنان شامل، عدم برآورده شدن نیازهای اولیه، ناکامی، استرس، نشانگان پیش از قاعدگی ،سقط جنین، یائسگی ،،مصرف مواد مخدر ، مشاجره زن ومرد، طلاق و فوت همسر ،تحقیر و بی اعتنایی، کوتاهی در سپاس و تشکر، سالخوردگی، بالا بودن انتظاراز زنان وضعیف جلوه دادن کار آنان، شیوع فقر، وجود وابستگی اقتصادی در زنان، خشونت وظلم و بی عدالتی علیه آنها، وجود دیدگاه منفی نسبت به دختران و زنان ، تبعیض جنسیتی ، نفوذ نداشتن در تصمیم گیری ها، آسیب هویتی از طریق شبیخون فرهنگی و رسانه های جمعی در اجتماع می باشد.
راهکارهای تامین سلامت روان آنان توسط خانواده واجتماع شامل: اعمال جاذبه های رفتاری نیکوتوسط شوهران ،تکریم پدر ومادر توسط فرزندان، نگاهی درست و عادلانه وتوجه به همه ابعاد وجودی زنان، ارتقاء موقعیت و دسترسی آنان به امکانات برابر تحصیلی، آموزشی، کسب درآمد و سایر خدمات اجتماعی، توجه به دختران وبرنامه ریزی های آموزشی برای والدین،بخصوص مردان می باشد.
مقدمه:
زن موجودی ظریف،بااحساس وعاطفه قوی است که خداوندمتعال اورا آفرید ومایه آرامش وسکون همسر،فرزندان ونهایتا جامعه قرارداد،تابخشی ازباررسالت تعلیم وتربیت جامعه رابردوش گیرد ودرمسیر کمال خود وخانواده گام بردارد.دین اسلام زن راازجایگاه زن بودنش موردتقدیرقرارمی دهد.امام علی - ع - به نقل ازپیامبر - ص - دراین مورد می فرماید"احترام بانوان را پاس نمی داردمگرکسی که بزرگوار وکریم است وبه ایشان اهانت نمی نماید مگرکسی که پست وفرومایه است. زنان نیمی از جمعیت هرجامعه ای را تشکیل میدهند و درعین حال پرورش دهنده همه افراد جامعه هستندوسلامت خانواده وجامعه به آسایش وآرامش آنان مربوط می شود
امروزه مباحث مربوط به بهداشت روان زنان دراولویت مباحث گوناگون جنسیتی قرارگرفته است. سلامت روانی زنان مبحثی جدای ازتعریف بهداشت روان نیست و قرن هاست که موردتامل وتفکر، واقع شده است
بهداشت روان حالتی از رفاه است که با وجودآن ،فرد توانایی هایش را باز می شناسد و قادر است با استرسهای معمول زندگی تطابق حاصل کرده ،از نظر شغلی مفید وسازنده باشد و به عنوان بخشی از جامعه با دیگران مشارکت وهمکاری داشته باشد
از آنجا که ابعاد روانی جدا از ابعاد جسمی و اجتماعی نیست، طبعاً اهداف و فعالیت های بهداشت روانی اغلب متوجه فعالیت های بهداشت عمومی و بهداشت جسمی است. بنابر این بهداشت روانی زنان عبارت است از سازش با خود و محیط، سازگاری داشتن به صورت موفقیت آمیز و نداشتن بیماری روانی به طوری که سالم و دارای سلامت فکر است و قدرت و توانایی کافی برای تحرک، لذت، پیشرفت و تکامل در حد فردی و گروهی را دارد. از نظر روانی، زن دارای عواطفی رقیق و قلبی مهربان و دارای غریزه پرستاری و مهرورزی و صلح جویی و به طور طبیعی یک زن سالم بدور از پرخاش جنگ و خصومت است. تحقق خانواده سالم بستگی به برخورداری زنان از سلامت روانی و داشتن رابطه مطلوب با سایراعضای خانواده دارد.برای بررسی عوامل تهدید کننده بهداشت روان وراهکار های تامین سلامت روان زنان بیان نقش آنان در خانواده واجتماع ضروری است.
نقش زنان در خانواده واجتماع
نقشهای عمده زنان را می توان حول سه بعد اصلی سلامت تقسیم بندی نمود، با توجه به این سه بعد زنان نقشهای عمده زیر را در خانواده و اجتماع بر عهده دارند:
-1 بعد سلامت جسمانی: نقشهای زنان در این بعد به دو بخش عمده تقسیم می شود: الف: نقش سلامت زنان با توجه به ویژگیهای بیولوژیکی آنان بعنوان نیمی از جمعیت کشور ب: نقش سلامت زنان به عنوان مدیر داخلی خانه و نیز مدیریت سبد غذایی اعضای خانواده و فرهنگ سازی الگوی غذایی افراد خانواده.
-2 بعد سلامت روانی: نقش زنان بعنوان مدیر عاطفی و روانی خانواده و نقش آنان در معنویت و مسائل اجتماعی و اقتصادی خانواده و تربیت نسلی پویا .
-3 بعد سلامت اجتماعی: نقش زنان در این بعد نیز به دو بخش عمده تقسیم می شود:
الف: نقش زنان در توسعه پایدار کشور و مشارکت زنان در فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی
ب: نقش زنان بعنوان مدیر عاطفی خانواده و تربیت عاطفی و اخلاقی فرزندان به عنوان اعضای جامعه و نقش آنان در افزایش کیفیت زندگی و سهم آنان در داشتن جامعه ای سالم
نقشهای عمده زنان در خانواده
خانواده به عنوان کوچکترین نهاد اجتماعی است که دارای دو رکن با عنوان زن و شوهرمی باشد و زن که رکن اصلی خانواده است،به عنوان همسر ومادر، نقش بسزایی در ارتقاء سطح فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی ایفاء می کند
نقش مادری زن:
خانواده به منزله باغی است که باغبان آن مادر وسنگر بان آن پدر می باشد.اهمیت نقش ویژه زن بعنوان مادر و پایه اساسی خانواده ،از حیث مراقبت و تربیت و توجه به رشد سالم جسمی و روانی فرزندان و دادن عواطف لازم به آنان، مشخص می شود. فرزندان برای رشد روانی سالم خود نیاز به وجود مادری با محبت، با عاطفه، با انرژی و شاد دارند
مقام زن به ویژه درنقش مادری در پیشگاه خداوند و اولیای دین بسیار والا و ارزشمند است . قرآن کریم نیز بیش از پیش براین مهم تکیه کرده و نقش زن را در ایجاد آرامش و سکینه در خانواده بیان کرده است و هدف از آفرینش او را چیزی جز، ایجاد مهر و آرامش در خانواده و عامل اصلی بهداشت روانی خانواده وبه طبع آن اجتماع نمی داند. بنابر این اگر نقش مادری زن به خوبی شناخته شود، امنیت روانی اعضای خانواده در محیط خانه وجامعه تامین می شود
نقش همسری زن
زنان به دلیل ویژگی خاص شخصیتی خود و تفاوتهای جنسیتی با مردان در زمینه های گوناگون، نقش بسیار حساس و مهمی در تامین سلامت و بهداشت روانی خانواده دارند. وجود زنان می تواند تعدیل کننده احساسات خشونت بار و جنگجویانه مرد در خانه ودرمحیط بیرون باشد
در دین اسلام زن نه تنها ملعبه مرد نیست ونه تنها وابسته نمی باشد ،نه تنها ابزار نیست ، بلکه چون بنیان مرصوصی است که مرد را از پرتگاه دوزخ می رهاند و از انحراف نجات می دهد و با هم از خطر تیرگی و تاریکی آسوده می شوند
از برکت همین ویژگی زن سالم در خانه و خانواده انتظار می رود که زن در خانواده اثر آرامبخشی و ایجاد بهداشت روانی داشته باشد و در خانه برای اعضای آن آسایش و تعادل روانی به بار بیاورد. تولید نسل ، پرورش جسمی و روانی کودکان، پرستاری ، تامین آرامش خانواده، انتقال فرهنگ و زبان، تامین روانی مرد، اقتصاد خانواده و مانند اینها کارکردهای بسیار مهم و حیاتی است که تنها از زن برمی آید
عوامل تهدید کننده بهداشت روان زنان
امروزه با پیشرفت جوامع بشری و حضور بیشتر زنان در بیرون از خانه ،آنها به یک نیروی اصلی تبدیل شده اند و انتظاراز زنان به سبب ماهیت وجودیشان از لحاظ جسمی و عاطفی بالاست. عدم اهمیت به منزلت اجتماعی زنان در یک جامعه با توجه به حضور در محیط و بی تفاوت وضعیف جلوه دادن کار آنان در خانواده واجتماع ،تمامی ابعاد سلامت شان را تحت تاثیر قرار داده وبه خصوص منجر به افزایش فشارهای روانی وتاثیر منفی بر سلامت روان آنها می شود
امروز جهانیان متوجه این واقعیت شده اند که زنان در اثر سنت های غلط جاهلیت و رسم های رایج ، سال ها و قرن ها مورد ظلم و بی عدالتی و بی توجهی قرار گرفته اند - . - 5 تبعیض جنسیتی در تربیت بر خلاف تعلیمات شارع مقدس اسلام و سیره نبوی - ص - ، ائمه اطهار - ع - و اولیای الهی است
