بخشی از مقاله
مقدمه
کشور ایران در یکی از خشکترین مناطق جهان قرار دارد. متوسط بارندگی کشور 252 میلیمتر بوده که برابر یک سوم متوسط جهانی است. شرایط خاص اقلیمی کشور که خشکی و پراکنش نامناسب زمانی و مکانی بارندگی واقعیت گریز ناپذیر آن است، هرگونه تولید مواد غذایی و کشاورزی پایدار را منوط به استفاده صحیح و منطقی از منابع محدود آب کشور نموده است.
با توجه به شرائط اقلیمی کشور ما و پائین بودن امکان افزایش منابع جدید آب مورد استفاده در بخش کشاورزی و ضرورت افزایش تولید کشاورزی از Agricultural Waterمنابع آب محدود، استفاده از روشهای علمی و فنی مناسب جهت افزایش کارایی مصرف آب کشاورزی - - از ضروریات بخش کشاورزی است. لذا یکی از راهکارهای اساسی در این راستا، اجرای پایلوت تأثیر بهبود مدیریت و Productivity ×مصرف بهینه آب در زراعت گندم میباشد.
مواد و روش اجرا
این پژوهش بصورت ملی درقالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی با سه تیمار در سه تکرار در دوسال زراعی 88-89 و89-90 در اراضی دشت موسیان شهرستان دهلران در از توابع استان ایلام انجام شد و تیمارها عبارتند از :
✓ تیمار الگویی؛ بلوک رسی A و بلوک شنی B
✓ تیمار گروه هدف ؛ بلوکهای D,E,F,G,H,I,J,K
✓ تیمار شاهد ؛ بلوک C
دراین پایلوت بر اساس نتایج بدست آمده از تحقیقات گذشته و مطالعات منطقه ای مرتبط، در سطح وسیع و در شرایط زارعین هر منطقه، نسبت به اصلاح روش آبیاری سنتی موجود بسته به نوع محصول و شرایط توپوگرافی مزرعه به یکی از روشهای مناسب - روش آبیاری کرتی، نواری و جویچهای - و نیز تغییر اندازه قطعات زراعی به اندازه مناسب و با استفاده از روشهای طراحی آبیاری سطحی رعایت اصول صحیح آبیاری آموزش اقدام می گردد.در حین اجرای پایلوت بهره برداران برای اجرای صحیح زمان آبیاری، مقدار آب داده شده، نظارت عالیه و ارزیابی های فنی بر میزان آب صرفه جویی شده نیز بعمل میآید.
آبیاری بصورت روش آبیاری جویچه ای یک در میان اجرا گردید. طول جویچهها بین 150-300 متر در نظر گرفته شد. زمین مورد نیاز طرح در هر تیمار بین 5-12 هکتار متغیر بود. برای تعیین میزان آب آبیاری قبل از آبیاری رطوبت خاک اندازهگیری گردید و ×مقدار کسر رطوبت خاک تا حد ظرفیت زراعی محاسبه شده و عمق آب آبیاری از رابطه زیر بدست آمد.
دبی ورودی به جویچه به اندازه حداکثر غیر فرساینده انتخاب شد که مقدار آن در این طرح حدود 0/5 لیتر در ثانیه بود. برای بالا بردن دقت اندازهگیریها، انتقال و هدایت آب به جویچهها از سیستم لوله کشی استفاده گردید و حجم ورودی به تیمار بوسیله کنتور ×اندازهگیری شد. دبی خروجی از جویچههای هر تیمار در یک نقطه جمع و از طریق فلوم مثلثی اندازهگیری گردید.
عملکرد کل از تمام مساحت هر کرت با حذف 1 متر از ابتدا و انتهای آن اندازهگیری شد. دادههای بدست آمده از واحد کرت تبدیل به تجزیه و تحلیل آماری شد.Mstascواحد هکتار گردید و با نرمافزار آماری
تجزیه و تحلیل مقایسهای پارامترهای آب مصرفی، عملکرد، بهرهوری و متوسط کل در تیمارهای تحقیق
• عملکرد
تیمار الگویی و کمترین آن Aبیشترین میزان عملکرد محصول 6500 کیلوگرم با آب مصرفی 3500 مترمکعب در هکتار از بلوک تیمار گروه هدف به دست آمد. نمودار - 1-7 - این نتایج 2000C کیلوگرم در هکتار با آب مصرفی 4200 مترمکعب در هکتار از بلوک را به تفصیل نشان میدهد. عملکرد در تیمارهای مختلف از نظر آماری به احتمال 45 درصد با یکدیگر متفاوت بود. میانگین عملکرد ×در کل مزارع اجرای طرح 3400 کیلوگرم در هکتار بود.
• بهرهوری آب
بهرهوری آب در تیمارهای مختلف اعمال شده در طی دو سال در سطح 3 درصد معنیدار گردید. بیشترین بهرهوری آب به میزان تیمار گروه هدف هدف مشاهده شد . I تیمار الگویی و کمترین آن به میزان 0/7 در بلوک 1/8A کیلوگرم بر مترمکعب در بلوک ×نمودار - 3-7 - این نتایج را به تفصیل نشان میدهد.
