بخشی از مقاله
چکیده
به موازات توسعه و افزایش جمعیت شهرهای بزرگ، ظهور مسایل گوناگون و پیچیده اجتماعی- اقتصادی در داخل شهرها و ورود شهرهای بزرگ جهان سوم به سیستم اقتصادی جهان، برنامهریزی شهری به ابعاد تازهای دست یافته و باعث تحلیل دقیق شرایط سیاسی و اجتماعی در قلمرو جغرافیای شهری شده است. برای شناخت توسعه یافتگی یا عدم توسعه یافتگی مناطق، به بررسی الگوینا برابری های ناحیه ای، تفاوت های میان نواحی و بررسی میزان برتری یک مکان نسبت به ساختار مکانهای مشابه در سطح شهر نیاز است.
هدف از این مقاله، به کارگیری مکانیسم فرصتهای برابر و دستیابی به میزان نابرابریهای ناحیهای در مناطق شهری اهواز، از لحاظ شاخصهای مورد بررسی است. برابر تحلیل صورت گرفته، مناطق هشت گانه شهردای اهواز از تکتیک تصمیم گیری چند معیاره انتروپی و مجموع ساده وزین شده بهره گرفته شده است. همچنین برای تعیین اولویت مناطق شرهی اهواز، 6 شاخص مورد بررسی از طریق مدل آنتروپی شانون وزن دهی شده و در نهایت با به ره گیری از مجموع ساده وزین، مناطق هشت گانه شهر اهواز رتبه بندی شده نتایج بدست آمده نشان داد مناطق دو، سه ویک به ترتیب توسعه یاقته ترین مناطق شهری اهواز شناخته شدند.
مقدمه
توسعه پایدار به مفهوم حرکت بر محور انسان-محیط است و توسعه امکانات اقتصادی با توجه به ملاحظات محیطی و عدالت اجتماعی را مورد توجه قرار می دهد. توسعه پایدار پس از مشکلات ایجاد شده از توسعه صرفا اقتصادی پس از جنگ جهانی مطرح گردید.توسعه پایدار شهری، پدیدهای با ابعاد گسترده و پیچیده است که در رشد و تکوین شهرها تاثیر گذار بوده و عوامل اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و اکولوژیک را مورد توجه قرار میدهد. آنچه امروزه مهم است، آگاهی از نقاط رفع مشکلات و نارساییهای موجود برای نیل به رفاه اقتصادی و سلامتی اجتماعی و دستیابی به توسعه پایدار و در نهایت به عدالت اجتماعی باشد.
در همین راستا، برنامهریزی شهری به طور اعم و برنامهریزی توسعه پایدار شهرها به طور اخص، در پی نظم بخشیدن به فضاهای شهری، از لحاظ دسترسی به امکانات و خدمات شهری و توزیع مناسب کاربریهای مختلف شهری است. به عبارت دیگر، در پی فراهم ساختن بهترین شرایط زیست و روابط مناسب بین کاربریهای مختلف برای ساکنان شهری است. کاهش فقر و نابرابری و تکیه بر اصل عدالت اجتماعی و برابری جغرافیایی از اقدامات اساسی توسعه پایدار شهری است اما توسعه پایدار شهری به عنوان جزئی از توسعه پایدار بر پایه استفاده معقول از منابع طبیعی استوار شده است و در این نوع توسعه ملاحظات سه گانه, محیطی, اقتصادی و اجتماعی در کنار هم لحاظ خواهد شد.
در مقاله حاضر، با به کارگیری شاخصهای مختلف اقتصادی، اجتماعی و کالبدی، با استفاده از تکنیک Entropy و Saw به ارزیابی مناطق هشت گانه شهر اهواز پرداخته شده است و در نهایت، راهکارهایی برای رسیدن به توسعه پایدار با نگاهی به آینده توسعه شهری ارایه شده است.
مفهوم امروزی توسعه پایدار، ریشه در تفکرات جنبشهای زیست محیطی قرن اخیر دارد. این مفهوم برای اولین بار در اواسط دهه 1970 به خانم »بارباراوارد« نسبت داده شده است
به عبارت دیگر توسعهای که نیازهای زمان حال را برآورده سازد بدون آنکه توانایی نسلهای آینده در برآورده سازی نیازهایشان را به خطر اندازد
توسعه یک مفهوم چند بعدی و دارای بار ارزشی است. یعنی توسعه جریانی است چند بعدی و پیچیده که در خود تجدید سازمان و سمتگیری متفاوت کل نظام اقتصادی- اجتماعی را به همراه دارد. علاوه بر افزایش و بهبود در میزان تولید و درآمد، شامل دگرگونی اساسی در ساختهای نهادی، اجتماعی، اداری و همچنین ایستارها و وجهه نظرهای عمومی مردم است، توسعه در بسیاری موارد حتی عادات و رسوم و عقاید مردم را نیز در بر میگیرد
توسعه پایدار عبارتست از وحدت میان ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی به منظور بالا بردن سطح معیشت و رفاه مردم است. در توسعه پایدار توجه به عوامل زیست محیطی از اهمیت بسیاری برخوردار میباشد . توسعه پایدار یکی از اهداف اساسی سیاست گذاری های کلان در همه کشورها و بخصوص در ایران است - ملک،. - 1382 به عبارت کلی، مولفهای توسعه پایدار شامل: -1 نسل امروز؛ -2 محیط زیست؛ -3 آموزش؛ -4 علم؛ -5 اخلاق همچنین ارکان اصلی توسعه پایدار شامل:-1 دولتها؛ -2 سازمانهای بینالمللی؛ -3 مردم
محدوده مورد مطالعه
استان خوزستان با وسعت 63633 کیلومتر مربع بین 29 درجه و 57 دقیقه تا 33 درجه عرض شمالی از خط استوا و 47 درجه و 40 دقیقه تا 50 درجه و 33 دقیقه طول شرقی از نصفالنهار گرینویچ به مرکزیت اهواز، در جنوب غربی کشور واقع شده است و دارای 24 شهرستان می باشد. شهر اهواز دارای 8 منطقه شهری بوده که به شرح زیر می باشند:
شهرداری منطقه - 1 - منطقه یک شهرداری سال 1364 تاسیس شد و اکنون به 5 ناحیه خدمات شهری تقسیم شده است. - ناحیه 4،3،2،1 و ناحیه ویژه - .
این منطقه از شمال به خیابان رضوی و امتداد حریم راهآهن-جنوباً خیابان جنت-شرقاً حاشیه راه آهن و امتداد اتوبان آیتا...
بهبهانی از میدان جمهوری به سمت بهشت شهدا و از غرب به حاشیه کارون محدود میشود . تعداد 18 محله در محدوده خدماتی منطقه یک شهرداری قرار دارد که اغلب بخش مرکزی شهر را شامل میشوند یعنی حیاتیترین و مهمترین بخش اهواز که از ابتدای تاسیس تاکنون 24 شهردار متولی امور این منطقه بوده اند.
شهرداری منطقه - 2 - شهرداری منطقه دو درسال 1361 تاسیس شد. این منطقه دارای وسعت 728 هکتار و 8930 متر مربع است و شامل چهار ناحیه خدمات شهری و سه ناحیه فضای سبز میباشد که عبارت اند از کیانآباد، کیانپارس، امانیه، کوی زردشت، سید خلف، کیانشهر و جاده پدافن.
شهرداری منطقه - 3 - مشخصات نواحی خدماتی:
ناحیه یک: وسعت 765 هکتار- جمعیت: 41040نفر- سال تاسیس: -1361 آدرس: کوی ملت خ 8 توانیر سمت چپ ناحیه دو: وسعت 32 هکتار- جمعیت: 84425 نفر- سال تاسیس: -1361 آدرس: چهارشیر ناحیه سه: وسعت: 25 هکتار- جمعیت: -22735 سال تاسیس: -1382 آدرس: کوی نفت
ناحیه چهار : وسعت: 31200 هکتار- جمعیت: 29955 نفر- سال تاسیس: -1386 آدرس: فرهنگیان 1 ابتدای فرهنگیان 2 پشت پمپ بنزین شهرداری منطقه - 4 - با وسعتی معادل 40 کیلومتر مربع و جمعیتی در حدود بیش از 200/000 نفر برخوردار است که در سال 1371 تاسیس گردید. موقعیت جغرافیایی منطقه براساس طرح جامع با مشخصات محدود ذیل منتهی میشود.
شمالی : به ریل راهنمای و رانندگی - پیچ استادیوم - شرقی: رودخانه کارون جنوبی: میدان شهید بقایی غربی: ریل قطار هواز- خرمشهر محدوده شهرداری منطقه - 5 - شمال: خیابان جنت کوی مشعلی و جاده مهدیس از بهشتآباد بسمت صنایع فولاد جنوب: ابتدای جاده آبادان شرق: جاده صنایع فولاد غرب: رودخانه کارون مساحت: 43/5 کیلومتر مربع جمعیت: 168432 نفر
