بخشی از مقاله
چکیده
امروزه با گسترش زندگی شهرنشینی و ماشینی شدن زندگی انسان ها نیاز به مراکز تفریحی ملموس تر از گذشته احساس می شود. تلفیق کاربری تفریحی با تجاری سبب افزایش راندمان ،کارایی فضا،تعامل اجتماعی بیشتر،جذب بیشتر مشتری و درامدسازی می گردد. در عین حال ، با توجه به مسایل صرفه جویی انرژی که از دغدغه های مهم عصر حاضر است ، امرساختمان سازی به نوبه ی خود منجر به بحران های جبران ناپذیر زیست محیطی می گردد، در نتیجه تلفیق رویکرد صرفه جویی انرژی با کاربری های مختلف سبب حفظ منابع طبیعی خواهد شد.
معماری پایدار خلق محیط انسان ساخت و مدیریت متعهدانه آن بر مبنای اصل بوم سازگاری و بازدهی منابع تعریف می شود که مانند سایر مقولات معماری دارای اصول و قواعد خاص خود است این اصول عبارتند از: صرفه جویی در منابع ، طراحی برای بازگشت به چرخه زندگی و طراحی برای انسان . هدف محقق از طراحی مجتمع با چنین رویکردی رسیدن به بیشترین حد ممکن استاندارد کیفی محیط ،امنیت و آسایش و در نهایت کاهش و صرفه جویی در مصرف انرژی با کاربرد تکنولوژی های نو و مدیریت منایع می باشد .
روش تحقیق از نوع تحلیلی – توصیفی است که برای انجام آن مطالعات کتابخانه ای در مورد انرژی های پایدار، معماری پایدار و روش های صرفه جویی در مصرف انرژی انجام شده است. نتایج بیانگر آن هستند که با توجه به شرایط اقلیمی شهر محمودآباد ، کاربرد سلول های فتوولتاییک ، استفاده از سیستم های جمع آوری آب باران ،استفاده از مصالح طبیعی و قابل باز، یافت عایق بندی حرارتی ، تهویه طبیعی و کاربرد آتریوم و بام و دیواره سبز از عوامل موثر در کاهش مصرف انرژی در مجتمع تجاری – تفریحی هستند.
-1 مقدمه
مراکز تجاری امروزه ساختمان های نوینی هستند که به منظور رفع نیاز مراجعه کنندگان و بهبود اقتصاد مشترک بین چند صنف ایجاد می گردد بنابراین توجه همه جانبه به مسایل اقتصادی ، اجتماعی ، مهندسی ، مالی ، انسانی ،فرهنگی ،تفریحی و غیره حایز اهمیت است. زیرا توجه همه جانبه به این امور باعث می گردد مراکز تجاری – تفریحی پس از ساخت از عملکرد بهتر برخوردار بوه و در جذب مخاطب بهتر و قوی تر عمل کند معماری پایدار نیز در همین راستا در ارتباط با محیط ، انرژی و اکولوژی است.
در چنین معماری ، فضای داخلی بعنوان اجزائی بهم پیوسته و یکپارچه ، خود دارای هویتی مستقل با فرم ساختمان هستند و در عین حال در فرایندی همه جانبه هماهنگ شده ، شاخصه های یک معماری پایدار را پدید می اورند. چنین معماری کمترین اثر مخرب را بر محیط گذاشته و با آن ارتباط اکولوژیک دارد. از اینرو طراحی برای معماری پایدار فرآیندی پیچیده و در عین حال برنامه ریزی شده است
در این راستا با توجه به پتانسیل های جغرافیایی شهر محمود آباد یعنی دریا و حاشیه ساحلی و پوشش جنگلی طراحی مجتمع تجاری – تفریحی با رویکرد معماری پایدار می تواند گامی مهم در جهت توسعه صنعت گردشگری و رشد اقتصادی این شهر باشد. زیرا با توجه به رویکرد طراحی پایدار در نظر گرفتن فاکتورهای اقلیمی و بومی شهر محمودآباد در اولویت قرار دارند تا با رویکرد طراحی منطبق گردند.
-2 بیان مسئله
توجه ویژه جوامع امروزی به منابع انرژی و جلوگیری از مصرف بی رویه و هدر رفت این منابع مهم که اثرات جبران ناپذیری را به دنبال خواهد داشت موجب گردید مقوله صرفه جویی انرژی - پایداری - به عنوان رویکرد در طراحی مجتمع تجاری – تفریحی لحاظ گردد. ساخت مجموعه تجاریفریحیت پایدار از برخی جهات در کشور ما تجربه ای نسبتاً جدید است.چرا که اغلب فضاهای تجاری درجداره های خیابان ها ومیدان ها به وجودآمده است.امروزه چنین فضاهایی با نیازها وخواسته های افراد مختلف جامعه هماهنگی نداشته وپاسخگوی رفتارها وکنش های شهروندان نمی باشد. در این میان مراکز خرید خاص که متاثر از معماری امروزه ایران شکل گرفته اند بیشتر به جنبه خرید توجه دارد و کمتر به فضاهای تفریحی می پردازد.
ضرورت توجه به امر صرفه جویی در مصرف انرژی ،باعث شده که مسئله توسعه پایداربه یکی از مباحث مهم در سطح بین الملل تبدیل گردد. سوخت های فسیلی از ارکان زندگی مدرن محسوب می شوند زیرا بزرگترین منبع انرژی بوده و به عنوانو پارامتر کلیدی صنایع تولیدی و ساختمانی و... مطرح است. از آنجایی که کشور ما در حال توسعه و پیشرفت است و هر ساله شاهد ساخته شدن مجتمع های بزرگ تجاری تفریحی جدیدی در آن هستیم، لذا عدم توجه به مسئله صرفه جویی انرژی چه در ساخت و چه در مرحله بهره برداری از مجتمع باعث هدررفت مقادیر زیادی از انرژی می گردد.بی گمان صرفه جویی در مصرف انرزی خود یکی از وجوه پایداری محسوب می شود که در معماری معاصر تبدیل به یکی از دغدغه های پروژه های معماری شده است.
-3 روش تحقیق
روش تحقیق از نوع تحلیلی – توصیفی با راهبرد استدلال منطقی است که برای انجام آن مطالعات کتابخانه ای در مورد انرژی های پایدار، معماری پایدار و روش های صرفه جویی در مصرف انرژی و مجتمع تجاری و عوامل موثر در طراحی آن انجام شده است . سپس در گام بعد موقعیت جغرافیایی و اقلیم و پتانسیل های طبیعی و جغرافیایی شهرستان محمودآباد بررسی گردید تا بتوان تکنولوژی هایی که قابل کاربرد در این اقلیم می باشند را انتخاب و بررسی کرد.
-4 معماری پایدار و اهداف
معماری پایدار از جریان های مهم معاصر است که عکس العملی منطقی در برابر مسائل و مشکلات عصر صنعت می باشد. معماری پایدار از زیر مجموعه های طراحی پایدار به حساب می آید .
هدف از این نوع طراحی تحقق اهدافی چون: کاهش مصرف منابع تجدیدناپذیر، توسعه محیط طبیعی و انرژیهای طبیعی، حذف یا کاهش مصرف آلاینده ها یا مواد آسیب رسان بر طبیعت در صنعت ساختمان سازی است. بنابراین مشاهده می شود که تاثیر پارامترهای محیطی و اصول پایداری به عنوان عوامل تعیین کننده الگوهای کالبدی معماری و شهرسازی معاصر، قابل تأمل ترین مساله معماری امروز به شمار می آید
بر این اساس اصولی که باید در این معماری به کار بست شامل موارد زیر است :
· ادراک حس مکان، فضای هستی و عدم مزاحمت درآن
· استفاده از انرژیهای طبیعی، مانند انرژی خورشیدی و باد
· کاربرد مصالح طبیعی و بومی، قابل بازیافت و بادوام.
· جمعآوری و استفاده از آب به ویژه آب باران و بهرهگیری از آب دریاچه، دریا.
· عایق بندی حرارتی، صوتی و ایزوله مناسب ساختمان.
· قابلیت تهویه طبیعی به کمک سقف.
· نور گیری صحیح و طراحی صحیح بازشوها
-1-4 اصول معماری پایدار
کلیه اصولی که باید رعایت شود تا یک ساختمان در زمره بناهای پایدار طبقه بندی شود به شرح زیر است:
• اصل اول: حفظ انرژی
• اصل دوم: هماهنگی با اقلیم
• اصل سوم: کاهش استفاده از منابع تجدید ناپذیر
• اصل چهارم: برآوردن نیازهای ساکنان
• اصل پنجم: هماهنگی با سایت
• اصل ششم: کل گرایی
-2-4 عوامل موثر در طراحی پایدار
به منظور پایداری مجتمع تجاری تفریحی همچون دیگر بناها رعایت سه اصل کلی پایداری الزامیست،این اصول عبارتند از:
- صرفه جویی در منابع
- طراحی برای بازگشت به چرخه زندگی -طراحی برای انسان
اصولی که باید رعایت شود تا یک ساختمان در زمره بناهای پایدار طبقه بندی شود به شرح زیر است:
-1-2-4 اصل صرفه جویی در منابع
این اصل از یک سو به بهرهبرداری مناسب از منابع و انرژیهای تجدیدناپذیر مانند سوختهای فسیلی، در جهت کاهش مصرف میپردازد و از سوی دیگر به کنترل و به کارگیری هرچه بهتر منابع طبیعی به عنوان ذخایری تجدید پذیر و ماندگار توجه جدی دارد. به عنوان مثال، یکی از منابع سرشار و نامیرا، انرژی حاصل از نور خورشید است که امروزه توسط تکنولوژی فتوولتاییک برای فراهم کردن آب و برق مصرفی در ساختمان، از آن استفاده میشود. برای کنترل منابع، سه نوع استراتژی میتواند مورد توجه قرار گیرد که شامل حفظ انرژی، حفظ آب و حفظ مواد است. همان گونه که مشاهده میشود، تمرکز براین سه منبع، به دلیل اهمیت آنها در ساخت و اداره ساختمان است.
