بخشی از مقاله
چکیده :
از آنجائیکه فعالیت های عمرانی یک سری فعالیت دقیق تجربه محور می باشند.بنابراین مدیریت دانش در صنعت ساخت و ساز نقش بسیار مهمی را ایفا می کند .چرا که با استفاده از دانش و تجربه بدست آمده از پروژه های قبلی ،مشکلات جدید می تواند ساماندهی شود.بنابراین بسیاری از شرکت های عمرانی به منظور بهبود خدمات مهندسی مدیریت دانش را در درون خود نهادینه کرده اند.با توجه به اهمیت این موضوع در پژوهش حاضر در صدد شناسایی عوامل موثر بر پیاده سازی مدیریت دانش در سازمان های پروژه محور عمرانی بوده ایم. در این راستا 7 شاخص شامل ساختار سازمانی،فرهنگ سازمانی، استراتژی و رهبری ،عوامل محیطی،فناوری اطلاعات،آموزش و تحصیل،منابع انسانی ، با مراجعه به آرای خبرگان به عنوان عوامل موثر بر پیاده سازی مدیریت دانش ،شناسایی شدند.
جامعه آماری شامل 100 نفر از نیروهای متخصص مشغول به کار در پروژه های ساختمانی هیترا و پالیز بوده که از این تعداد 80 نفر بر اساس جدول مورگان به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شده اند.در این پژوهش جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه و نظرات خبرگان استفاده شده است.روایی پرسشنامه توسط خبرگان مورد بررسی و تایید قرار گرفته است.همچنین پایایی پرسشنامه از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برای هر یک شاخص ها محاسبه گردید، و همگی بالای 0.7 بدست آمدو پایایی تایید شده است.و تاثیر گذار بودن 7 شاخص شناسایی شده ،از نظر متخصصین مشغول به کار در پروژه های ساختمانی هیترا و پالیز ،با استفاده از نرم افزار SPSS وآزمون تی-استیودنت اثبات شد.شایان ذکر است نتایج این پژوهش میتواند به طور کاربردی جهت بهبود عملکرد خدمات مهندسی مورد استفاده قرار گیرد.
کلید واژگان: مدیریت دانش1،شرکت ساختمانی سداد بنیان،بهبود عملکرد خدمات مهندسی،شاخص های موثر
مقدمه
در دنیای پر تحول امروز، به دلیل نیاز روز افزون کشورها به ایجاد و توسعه زیربناهای موردنیاز، شرکت های عمرانی روزبه روز در حال افزایش می باشند.از اینرو حجم نقدینگی قابل توجهی در شرکت های عمرانی در جریان است.[7]با این وجود هنوز صنعت ساخت و ساز با مشکلاتی از قبیل هزینه های سربار و تاخیر در تحویل به موقع مواجه می باشد.به طور کلی تجربیات و دانشی که شرکت ها کسب کرده اند ،تضمین کننده مناسبی برای موفقیت آنها می باشد.این تجربیات و دانش به دو بخش تقسیم میشوند. بخش اول مربوط به داراییهای دانشی کارکنان و بخش دوم مربوط به دانشی است که در بانک های دانشی سازمان نهفته است و با توجه به اینکه با گذر زمان شرکت ها تجربیات جدیدی را در زمینه انجام پروژه ها کسب میکنند ،بانک های دانشی اهمیتبیشتری پیدا میکند.
مدیریت دانش فرایندی است که به سازمان کمک می کند اطلاعات مهم و مفید را یافته ،گزینش ، سازماندهی و منتشر کند و بی شک مدیریت دانش که به بهره برداری دانش پرداخته است ، سهم مهمی درکم کردن برزخ اطلاعاتی1 دارد .[33] دیدگاه مبتنی بر دانش شرکت ها نشان دهنده این مسئله است که دارایی های دانشی می توانند مزیت رقابتی و ثبات را در مواجهه با یک شرایط اقتصادی پرنوسان به همراه داشته باشند .[18]در مطالعات انجام شده دیده شد که ،در سده های پیشین سازمان پیشتاز ،سازمانی است که دسترسی بیشتری به مواد خام و ذخایر زیرزمینی ، مواد اولیه و نیروی انسانی ارزان،زمین و ...داشته باشد و در گذشته های نه چندان دور نیز دسترسی به منابع مادی بیشتر ، تعیین کننده قدرت و مزیت رقابتی یک سازمان محسوب می شد.[13]
اما در عرصه رقابتی کنونی شرایط به کلی متحول شده است و از دانش به عنوان مهمترین مزیت رقابتی سازمان یاد می شود.از طرفی به دلیل موقتی بودن پروژه ها،تبدیل تجربیات کسب شده در یک پروژه به دانش همیشه به سختی محقق می گردد و یکی از نقاط ضعف در سازمانهای پروژه محور می باشد و از اینرو به اشتراک گذاری دانش در سازمانهای پروژه محور به عنوان یک چالش مطرح بوده است[33]،و در صورتیکه دانش در سازمانهای پروژه محور به درستی مدیریت شود ،اجرای پروژه های آتی با هزینه و ریسک کمتری همراه خواهد بود.
با وجود شواهد زیادی که نشان دهنده تاثیر مثبت مدیریت دانش بر عملکرد سازمان ها است، در ایران پیاده سازی مدیریت دانش در پروژه های عمرانی ، هنوز در مراحل ابتدایی است.و پروژه های زیادی در زمینه تحلیل چالش های مدیریت دانش در سازمان های پروژه محور عمرانی انجام نشده است . همچنین پراکندگی پروژه های متعدد در سازمانهای پروژه محور عمرانی،مدیریت دانش را با موانع خاصی مواجه کرده است.هدف این مقاله شناسایی عوامل موفقیت بر پیاده سازی مدیریت دانش در سازمانهای پروژه محور عمرانی به منظور بهره مندی از مزایای آن در صنعت ساخت و ساز می باشد.
تعاریف
دانش : به سادگی نمی توان دانش را تعریف کرد و رابطه اش با اطلاعات بسیار پیچیده است.برخی از محققان بر این اعتقادند که دانش پیوندی است که افراد بین اطلاعات و کاربردهای بالقوه آنها ،ایجاد می نمایند. برخی دیگر دانش را بر مبنای کارکرد آن و چگونگی شکل گیری تعریف کرده اند.[25]
مدیریت دانش:تاکنون برای مدیریت دانش هیچ تعریف جهان شمولی که تمامی صاحبنظران بر سر آن توافق نظر داشته باشند،وجود ندارد.[32]یکی از دلایل عدم وجود تعریف مشخص ،وجود تعاریف مختلف برای دانش است.سختی ارایه تعریف مشخص از مدیریت دانش موجب شده تا صاحبنظران براساس تجارب خود و دیدگاههای مختلف ،تعاریف گوناگونی را بیان کنند.در ادامه برخی از تعاریف ذکر شده است.
داونپورت: - 1998 - 1 مدیریت دانش جمع آوری،توزیع و استفاده کارا از منابع دانش می باشد17]،.[30ادل و گریسون: - 1998 - 2 مدیریت دانش یک استراتژی است که باید در یک سازمان ایجاد شود تا اطمینان حاصل شود که دانش به افراد مناسب در زمان مناسب رسیده است و افراد دانش را تسهیم کرده اند و از اطلاعات برای اصلاح عملکرد سازمان استفاده نموده اند.[21] بت - : - 2001مدیریت دانش فرایند خلق ،تایید ، ارایه و توزیع و کاربرد دانش می باشد.بون فور: - 2003 - 3مدیریت دانش مجموعه ای از رویه ها،زیرساخت ها و ابزارهای فنی و مدیریتی می باشد که در جهت خلق،تسهیم و بکارگیری اطلاعات و دانش در درون و برون سازمان ها طراحی شده است.
دالکر: - 2005 - 4مدیریت دانش تلفیقی از کسب و ذخیره سازی دانش آشکار،همراه با مدیریت سرمایه های فکری می باشد و در سه دیدگاه -1دیدگاه کسب و کار-2دیدگاه علم شناختی-3دیدگاه فرایند/فناوری خلاصه میشود.ویکرم زینگ و روبیتز: - 2007 - 5مدیریت دانش شامل همه روش هایی است که سازمان دارایی های دانش خود را اداره می کند که شامل چگونگی جمع آوری ،ذخیره سازی،انتقال،بکارگیری،به روز رسانی و ایجاد دانش است.
سازمان های پروژه محور:
ویتلی - 2006 - 6سازمان پروژه محور را سازمانی می داند که کارهای خود را در قالب پروژه های مجزا سازماندهی می نماید، به طوریکه افراد متبحر و توانمند را برای انجام کارهای ابداعی و پیچیده برای اهداف و مشتریان مختلف سازماندهی می کند.[1] لینکویست - 2004 - 7تعریف وسیع تری در رابطه با سازمان پروژه محور مطرح کرده است با این مضمون که"سازمان پروژه محور سازمانی است که نهایت اولویت با پروژه است و اکثر کارهای خود را در قالب پروژه انجام می دهد".
سازمان های پروژه محور دارای چهار ویژگی اصلی هستند:
-1زمان محدود -2منابع محدود -3فشار،حجم بالا و پیچیدگی -4تیم جدید وجود زمان محدود اجرای پروژه ها،محدودیت در استفاده از منابع به کار گرفته،فشار و ظرفیت زیاد فعالیت های کاری و نیز تغییرات تیم اجرای پروژه از ویژگی های اصلی در سازمانها می باشد.[3]
فرهنگ سازمانی : فرهنگ سازمانی را می توان یک نظارت اجتماعی در قالب باورها و توقعات مشترکی که از افراد سازمانی انتظار می رود، به شمار آورد.[29]فرهنگ سازمانی باعث می شود که دانش به طور گسترده هدایت سازمان را بر عهده بگیرد . در سازمانی که جو باز همکاری و اعتماد متقابل وجود نداشته باشد ،تسهیم دانش کم می شود . بنابراین فرهنگ سازمانی جهت عملیاتی شدن دانش ضروری است. براین اساس فرضیه ای مبنی بر اینکه فرهنگ سازمانی بر فرایندهای مدیریت دانش در سازمان ها تاثیر معناداری دارد ،در مطالعات بسیاری مطرح شده است.
