مقاله گزینش مدل تصمیم گیری مناسب برای انتخاب مصالح پروژه ها در فرایند طراحی معماری

بخشی از مقاله

چکیده

کاربرد مناسب مصالح، یکی از مهمترین وجوه تمایز پروژه های بادوام و ماندگار از پروژه های کم عمر می باشد. در گذشته تعداد مصالح ساختمانی به بیش از صد نوع نمی رسید ولی در چند دهه اخیر، دامنه انتخاب مصالح بسیار وسیعتر شده که هر یک ویژگیهای خاص خود را دارند. همین امر، انتخاب و کاربرد مناسب مصالح را با دشواری های زیادی رو به رو می کند. از این رو لازم است، انتخاب مصالح در فرایندهای طراحی معماری از مدلی پیروی نماید. در ادبیات موضوع، مدل های تصمیم گیری متفاوتی ارائه شده است، ولی تعداد کمی از آن ها، می تواند در انتخاب مصالح در فرایندهای طراحی معماری به صورت اثربخش مورد استفاده واقع شود.این مقاله در مرحله اول، با استناد به مطالعات کتابخانه ای و مصاحبه، به شناسایی مراحل اجرای پروژه های معماری و عوامل تأثیرگذار در انتخاب مصالح آن ها می پردازد، سپس برای اعتبار سنجی و صحت مراحل اجرا و معیارهای شناسایی شده، پرسشنامه ای مطرح شده است و در انتها، با تجزیه و تحلیل و تطبیق نقاط قوت و ضعف مدل های مطرح شده در ادبیات پژوهش، یکی از آن ها را برای استفاده در فرایندهای طراحی معماری پیشنهاد می نماید.

واژه های کلیدی: مدل، تصمیم گیری چند معیاره، انتخاب مصالح، معیار، مدل حذف، مدل پرومته

-1 مقدمه

علایمی که از خانه های اولیه انسان به دست ما رسیده اند و نیز طرح هایی که برای ساختن فضای پذیرای انسان در زمینه های گوناگون به دست ما می رسند، نشان دهنده آن هستند که انسان برای تحقق بخشیدن به فضایی که بدان نیاز دارد، ناچار به تغییر شکل، تغییر مکان و ترکیب کردن مواد است. ترکیب مواد و مصالح ساختمانی، عملی است به منظور آفریدن حجمی پایدار که بتوان درونش زیست. موضوع اصلی کار معماران در طراحی و تولید معماری، شکل دادن به ماده ای است که از ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاصی برخوردار باشد. ماده همراه با اندیشه ای که به آن شکل می دهد، سنگ پایه برای آفرینش فضای معماری محسوب می شود.

مصالح، در واقع گوشت و پوست و استخوان معماری به شمار می آیند و در میان عناصر مختلفی که به معماری موجودیت می دهند، از اهمیت خاصی برخوردار هستند. کاربرد مناسب مصالح، یکی از مهمترین وجوه تمایز پروژه های بادوام و ماندگار از پروژه های کم عمر می باشد. در گذشته تعداد مصالح ساختمانی به بیش از صد نوع نمی رسید، ولی در چند دهه اخیر، دامنه ی انتخاب مصالح بسیار وسیعتر شده که هر یک ویژگی های خاص خود را دارند. همین امر، انتخاب و کاربرد مناسب مصالح را با دشواری های زیادی رو به رو می کند، زیرا هر چه تعداد مصالح بیشتر باشد، فرایند انتخاب آن ها پیچیده تر و بالطبع، هزینه اولیه گزاف تر خواهد داشت. [1]

اگرچه در میان بسیاری از آموزگاران معماری، گرایشی گسترده و شایع وجود دارد که مصالح و جزئیات را در فرآیند ایده پردازی و طراحی معماری عاملی اساسی نمی پندارند و با اینکه حتی برخی از معماران سرشناس همچون رودلف شیندلر و لوکوربوزیه، که بواسطه آثار برجسته خود به اشتهار رسیدند، در پرداختن به مصالح و جزئیات معماری بسیار ضعیف بوده اند، اما با این حال، حقیقت این است که انتخاب مصالح و کاربرد مناسب آن ها، موضوعاتی هستند که در موفقیت پروژه، اهمیت فراوانی دارند. کاربرد درست مصالح، یک ساختمان واقعی را از یک طرح نمایشی متمایز می کند.

از این رو کاربرد و انتخاب مصالح، در طول اعصار، دل مشغولی معماران بوده و نحوه کاربرد و نسبت تأکید بر آن ها، معماران و معماری های مختلف را از هم متمایز کرده است. فرانک لویدرایت و آلوار آلتو، نمونه های خوبی از معمارانی هستند که کیفیت کاربرد مصالح در پروژه را، تقریبا به حد کمال خود می رساندند. [5]بدین ترتیب، معمار بایستی در انتخاب مصالحی که در یک ساختمان مورد استفاده قرار می گیرند، خصوصا مصالح مورد استفاده در مقیاس خرد معماری، توجه و دقت فراوانی از خود نشان دهد تا بتواند به نتایجی مقبول در عرصه معماری، از جنبه های مختلف زیبایی شناختی و کاربردی، دست یابد. [5] تاکنون معماران الگویی صحیح برای تصمیم گیری در مورد انتخاب مصالح، در حین فرایند طراحی نداشته اند و به ناچار براساس تجربه ی

خویش مصالح را به صورت ناقص انتخاب می کردند و دچار مشکلاتی می شدند. بسیاری از دلایل آسیب دیدگی ساختمان ها، نه به خاطر عدم رعایت دقیق ضوابط طراحی مقطع و مدل سازی ها، بلکه به علت عدم رعایت اصول کلیدی و عدم رعایت الزاماتی است، که با ملاحظه آن ها، شاید ساختمان دچار آسیب دیدگی جدی نگردد. انتخاب مصالح مناسب، از پارامترهای مؤثر در بقا و پایداری ساختمان ها می باشد.در این تحقیق در پی بررسی سناریوی انتخاب مصالح و شناسایی تصمیم های استراتژیک و عوامل تأثیرگذار در این فرایند هستیم تا به ارائه مدل مناسبی برای تصمیم های انتخاب مصالح ساختمانی بپردازیم. لازم به ذکر است که این پژوهش قابل گسترش می باشد.

اهداف این پژوهش عبارتند از:

·    دسته بندی مصالح و مراحل اجرای پروژه های معماری

·    بررسی عوامل تأثیرگذار بر انتخاب مواد و مصالح - معیارها -

·    گزینش مدل تصمیم گیری مناسب برای انتخاب مواد و مصالح پروژه های معماری در فاز طراحی - تصمیم گیری در جهت یافتن سناریوی برتر با استفاده از روش های ریاضی تصمیم گیری -

-2 ادبیات پژوهش

در این بخش، ابتدا جهت بسط زمینه تحقیق، که انتخاب مصالح میباشد؛ به بررسی اجزای ساختمان ها و مراحل اجرای پروژه های معماری خواهیم پرداخت.سپس با مبانی علمی یک مدل تصمیم گیری، کلیات و تعاریف آن آشنا خواهیم شد و مراحل و اصول فرایند تصمیمگیری معرفی خواهد شد و سپس روشهای تصمیمگیری و انواع مدلهای تصمیمگیری به طور خلاصه معرفی خواهند شد. در پایان این فصل به فرایند طراحی معماری اشاره خواهدشد.

-1-2 مراحل اجرای پروژه های معماری

در مرحله اول، مطالعات اسنادی بر روی مبانی، ابزارها و الگوهای انتخاب مصالح انجام شد. نتایج مطالعات نشان می دهد که هر پروژه معماری دارای مراحل مختلف اجرا می باشد، که هر مرحله برای عملی شدن و به اجرا در آمدن نیاز به گروهی از مواد و مصالح دارد. بدین ترتیب ابتدا لیست اولیه ی مراحل مختلف ساخت تهیه گردید. - جدول - 1

-1-2-2 تعریف مدل

مدل، نمایش سادهای از یک موجودیت واقعی یا یک سیستم و موقعیت فیزیکی است، که به هدف خاصی ایجاد میگردد. [24] طبق دایرهالمعارف وبستر [15] تعابیر مختلفی از مدل وجود دارد:

·    بدل1 کوچک و در عینحال دقیقی از یک نسخه اصلی است.

·    توصیف2 یا تمثیلیاست،3 جهت کمک به تصور موضوعی که مستقیماً قابل مشاهده نمیباشد.

·    الگو4 یا نگاره5 یک نسخه اصلی است.

·    تصویر تئوریک یک سیستم فرضی است.

هر تعریفی که از مدل در ذهن داشتهباشیم، باید سه ویژگی زیر را داشتهباشد: [22]

·    ویژگی نگاشت:6 یک مدل باید نگاشتی از یک نسخه اصلی باشد.

·    ویژگی کاهش:7 یک مدل فقط بخش دلخواهی از ویژگیهای نسخه اصلی خود را حفظ میکند.