بخشی از مقاله
چکیده
پیشینه پژوهش های تحلیل شبکه در ایران بسیار اندک است . به ویژه در حوزه جامعه شناسی جایگاه واقعی پژوهش های تحلیل شبکه روشن نیست . برخی از مهم ترین دلایل کم توجهی به این روش، پیچیدگی و عدم آشنایی است . هدف این مقاله ارائه یک تصویر کلی از روش تحلیل شبکه با تأکید بر رویکردهای نظری و تکنیک ها است .مقاله حاضر شامل دو بخش است .در بخش اول، نظریات و مفاهیم بنیادی تحلیل شبکه و همچنین دلایل ابطال سناریوهای رقیب مطرح شده است . در بخش دوم، تأکید بر تکنیک های خاص تحلیل شبکه نظیر تعیین واحد و سطح تحلیل ، مرزهای به ، شبکه ، ابزار جمع آوری داده ها ، اعتبارسنجی ابزار، شیوه های تحلیل و نرمافزارهای تحلیل شبکه است . سرانجام مرور راهبردهای اصلی تحلیل شبکه در فرآیند تحقیق پرداخته شده است .
کلید واژه ها : تکنیک ، رویکرد نظری
مقدمه
با مرور پژوهش های انجام شده در حوزه تحلیل شبکه می توان دریافت که پیشینه پژوهش های تحلیل شبکه در ایران بسیار اندک است . به ویژه در حوزه جامعه شناسی جایگاه واقعی پژوهش های تحلیل شبکه روشن نیست .چراکه تاکنون تحقیقات انجام شده به مدد این شیوهعمدتاً در رشته های فنی و مهندسی صورت گرفته و ورود آن به حوزه علوم انسانی امری نو ظهور محسوب می گردد. شاید بتوان گفت ، برخی از مهم ترین دلایل کم توجهی به این روش ، پیچیدگی و فقدان شناخت لازم درباره مفاهیم و فنون به کار رفته در آن است. با توجه به اینکه پیش از این تنها یک مقاله در ایران با هدف آشنایی با روش تحلیل شبکه در تدوین شده ، این ضرورت وجود دارد که 1373 جامعه شناسی و بیان رابطه آن با برخی از تئوری های جامعه شناسی چلبی ، پژوهشگران علاقه مند به این حوزه ابتدا شناختلازم را نسبت به بنیادی ترین تئوری های تحلیل شبکه بیابند .
البته آشنایی با مبانی روش شناختی و فلسفه وجودی این روش تا حد زیادی در این زمینه به آنان کمک می نماید . به طور کلی، زمینه های که این 1 پیدایش و گسترش روش تحلیل شبکه را می توان به پرداخته 2گروه در فعالیت های خود Scott carrington 2011 - ظهور سه جریان عمده نسبت داد :اول، - تحلیل گران گروه سنجی دوم ، محققان 1391 ، تحلیل های کمی برای اندازه گیری روابط اجتماعی عمدتاً به کاربرد و بسط مباحث مربوط به تئوری گراف و از استفاده می کنند . عربیون ، عبداالله زاده ، رضا امیری هاست ، درحالی که از 3هاروارد که مطالعات اولیه اعضای این گروه مربوط به الگوهای روابط بین فردی و چگونگی ساختار جرگه تحلیل شبکه های اجتماعی می پردازند .
سوم ، گروه 4 به بعد این گروه به توسعه بیش از پیش الگوسازی های جبری1970سال انسان شناسی دانشگاه منچستر که پیروان این شیوه در مطالعات خود بیشتر معطوف به سپس لازم است که علاقه روابط اجتماعات قبیله ای بودند. Scott & carrington 2011 توصیف ویژگی های مربوط به ساختار مندان با جزئیات برخی از کاربردی ترین تکنیک های تحلیل شبکه نیز آشنا گردند . اشاره به این مهم نیز خالی از فایده نیست که در روش تحلیل شبکه رابطه تنگاتنگی بین تئوری و تکنیک وجود دارد ، به گونه ای که کمبود و ارائه تصویری کلی ، یا عدم شناخت از رویکردهای نظری و مفهومی منجر به ناتوانی در تحلیل خواهد شد . لذا ، هدف مقاله پیش رو از روش تحلیل شبکه با تأکید بررویکردهای نظری و تکنیک ها است.
مبانی روش شناختی
پیش از آن که به توضیح بیشتر پیرامون هر یک جریان های فکری مطرح در تحلیل شبکه بپردازیم ، لازم است به این نکته قرار می گیرند . اشاره کنیم که امیل دورکیم و فردیناند تونیس نیز در زمره پیشروان شبکه های اجتماعی در دهه 1800دورکیم بین جوامع سنتی با انسجام مکانیکی و جوامع مدرن با انسجام ارگانیکی و تمایز تونیس بین گمن شافت و گزل شافت ، اشارات ضمنی به شبکه های اجتماعی دارد . با این همه جرج زیمل نخستین محققی است کهمستقیماً در عبارت شبکه اجتماعی به تفکر می پردازد . سه شیوه اصلی در حوزه شبکه اجتماعی ظاهر شدند . همان منشأ پیدایش پس از یک وقفه در نخستین دهه های قرن 20 نسبت داده شده و در این باره جی .ال مورنو ثبت نظام مند و 2 Martinoتحلیل شبکه های اجتماعی به مطالعات اولیه جاکوب مورنو توافق عمومی نیز وجود دارد .
اجتماعی در گروه های کوچکتر حتی گروه های سه نفره - و به Spoto, 2006 تحلیل تعامل - 1930 در واقع می توان گفت در دههویژه گروه های کلاسی و کاری را ابداع کرد . - رمضانی و میرزا - گسترش 4 - 1988 - 1921 - و دورین کارت رایت - 3 - 2005 - 1921ایده های مورنو ابتدا توسط فرانک هراری 1392محمدی، یافت. تئوری گراف که در آن زمان یک تئوری نوظهور محسوب می شد توسط این دو نفر مورد استفاده قرار گرفت و تبدیل به یک ابزار رسمی و البته قدرتمند برای تحلیل ساختارهای اجتماعی شد علی رغم تحلیل تعامل اجتماعی در گروه های سه نفره که توسط مورنو انجام گرفت ، از این پس تحلیل تعامل اجتماعی در گروه هایی با بیش از سه عضو نیز امکانپذیر بود ، چرا که اساس بر گروه مختلف تجزیه می شود تا از این طریق 5 تئوری گراف مبنی بر این بود که هر گراف هر گروه به چندین خرده گراف را تحلیل و تجزیه میکند.
رویکردهای نظری
نظریه شبکه است 4 تحلیل گران شبکه با این مفهوم ساده ولی کارآمد آغاز می کنند که کار اصلی جامعه شناسی بررسی ساختار اجتماعی و بهترین شیوه بررسی ساختار اجتماعی ، تحلیل الگوی عینی پیوندهایی است که اعضای جامعه را به هم پیوند می دهد یکی از جنبه های شاخص نظریه شبکه ، تأکید آن بر طیف گسترده ای از ساختارهای خرد و کلان است . به این معنا که ، از دیدگاه نظریه شبکه ، کنشگران می توانند آدم ها باشند ، ولی گروه ها ، اصناف و جوامع را نیز می توان کنشگر به شمار آورد . از دیگر جنبه های اساسی تحلیل شبکه ای ، این است که گرایش به آن دارد تا جامعه شناسان را از بررسی گروه ها و رده های اجتماعی به بررسی پیوندهای میان کنشگران سوق دهد ؛ یعنی بررسی پیوندهای میان کنشگرانی که چندان در همبافته و به هم بسته نیستند که اشاره کرد» 5قدرت پیوندهای سست - « در این باره می توان به کار گرانووتر درباره 1390 بتوان آنها را گروه قلمداد کرد - ریتزر، مانند پیوند آدم ها با »پیوندهای سست« مانند پیوند آدم ها با دوستان نزدیکشان و »پیوندهای نیرومند« گرانووتر میان آشنایانشان تمایز قائل می شود .
تأکید جامعه شناسان بیشتر بر پیوندهای نیرومند آدم ها یا گروه های اجتماعی است ، در حالی که گرانووتر ضمن تأکید بر اهمیت پیوندهای نیرومند ، نشان می دهد که پیوندهای سست نیز از اهمیت فوق العاده ای برخوردارند . به این دلیل که پیوندهای سست بین دو کنشگر می تواند به عنوان پلی میان دو گروهی که پیوندهای داخلی نیرومند دارند ، به کار آید . در واقع پیوندهای سست از انزوای افراد یک گروه از آنچه که در گروه های دیگر می گذرد ، مطلع و - Scott&Carrington - سخت درهمبافته جلوگیر می کند و به آنها اجازه میدهد در جامعه گسترده تر بهتر ادغام شوند به طورکلی ، اصول نظریه شبکه را می توان در موارد زیر خلاصه کرد :
پیوندهای میان کنشگران چه از جهت محتوا و چه از جهت شدتمعمولاً تقارن دارند :
1 پیوندهای میان کنشگران را باید در زمینه ساختار شبکه های گسترده تر مورد تحلیل قرار داد.
2 ساختار گرفتن پیوندهای اجتماعی باعث ایجاد انواع شبکه های غیر اتفاقی - شاخه های شبکه ای - می شود.
3 احتمال پیوندهای متقاطع میان شاخه های شبکه ای و نیز میان افراد وجود دارد.
4 پیوندهای نامتقارن میان عناصر یک نظام وجود خواهد.
5 در نتیجه منابع کمیاب بطور نا برابر توزیع میشوند.
6 برخی از گروه ها برا دستیابی به منابع کمیاب به همکاری با سایر گروه ها می پردازند.
