بخشی از مقاله
چکیده
به منظور حفظ ظرفیت تولید و نیل به خودکفایی در تولید محصولات اساسی کشاورزی و دامی، فراهم نمودن زیرساخت های امنیت غذایی و ارتقای ارزش افزوده بخش کشاورزی بر مبنای ملاحظات توسعه پایدار سالانه مهم جلوه می نماید. در این پژوهش با توجه به نقش مهم صادرات محصولات کشاورزی در رشد اقتصادی و خروج کشور از اقتصاد تک محصولی، و با توجه به اینکه انگور در صادرات محصولات کشاورزی کشور سهم بالایی را به خود اختصاص داده است اثر عوامل تاثیر گذار بر رشد صادرات انگور را مورد بررسی قرار داده ایم. نتایج حاکی از آن است که متغیرهای تولید داخلی انگور و قیمت صادراتی آن تأثیر معنی داری بر میزان صادرات انگور داشته اند.
.1 مقدمه
موضوع صادرات غیر نفتی یکی از مباحث مهم اقتصادی در ایران بوده و افزایش سهم صادرات غیر نفتی به عنوان یک هدف عمده در برنامه های توسعه اقتصادی کشور مطرح است. به منظور حفظ ظرفیت تولید و نیل به خودکفایی در تولید محصولات اساسی کشاورزی و دامی، فراهم نمودن زیرساخت های امنیت غذایی و ارتقای ارزش افزوده بخش کشاورزی بر مبنای ملاحضات توسعه پایدار سالانه به میزان % 7 نسبت به سال 1388 در طول برنامه اقداماتی از قبیل ارتقای راندمان آبیاری تا % 40، تحویل آب مورد نیاز کشاورزان به صورت حجمی، برون سپاری فعالیت های غیر حاکمیتی و تصدی گری های بخش کشاورزی به بخش خصوصی و تعاونی با تاکید بر به کار گیری کارشناسان صلاحیت دار عضو نظام مهندسی کشاورزی ، منابع طبیعی و سازمان دامپزشکی و غیره انجام می گیرد.
صادرات محصولات کشاورزی نقش عمده ای در صادرات غیر نفتی داشته و صادرات این بخش نسبت به بخش های دیگر از ثبات بیشتری برخوردار است. درآمد پایین فعالیت های کشاورزی انگیزه سرمایه گذاری و فعالیت در این بخش را کاهش می دهد. بالا رفتن میانگین سنی کشاورزان و عدم رغبت نیروی کار جوان برای فعالیت در این بخش در سال های اخیر به وضوح این مسئله را نشان می دهد که سبب پایین ماندن سطح دانش و مهارت و در نتیجه تضعیف بهره وری و کارایی بخش کشاورزی می شود. از آنجا که رقابت در بازار جهانی رو به افزایش است می توان درآمد های ارزی حاصل از صدور محصولات را به طور قابل توجهی افزایش داد. بدین منظور بررسی وتعیین عوامل موثر بر صادرات محصولات کشاورزی مهم جلوه می نماید.
.2 ادبیات موضوعی تحقیق
در زمینه بررسی عوامل موثر بر صادرات محصولات کشاورزی، می توان به مطالعه عبدشاهی و ترکمانی - 1379 - اشاره نمود. در این پژوهش تاثیر عوامل مختلف بر عرضه صادرات پرتقال ایران مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که قیمت صادرات، تولید داخلی، نرخ ارز و تولید ناخالص ملی تاثیر مثبت و معنی داری بر عرضه صادرات پرتقال ایران دارد. کاظم زاده و ابونوری - 1385 - با برآورد توابع عرضه و تقاضای صادرات خرمای ایران، عوامل موثر بر توسعه صادرات خرما را بررسی کردند.
بر اساس این پژوهش، عواملی چون قیمت نسبی صادرات خرما، نرخ ارز واقعی و مقدار صادرات خرما اثر مثبت و معنی داری بر توسعه صادرات خرما کشور دارد این در حالی است که جنگ تحمیلی اثر منفی بر تقاضای صادرات خرمای ایران داشته است. در حالت کلی عرضه صادرات به عواملی همچون قیمت صادراتی، قیمت داخلی، و تولید داخلی بستگی دارد - پسران2 ، . - 1997 از دیگر مطالعات انجام شده می توان به سرور و اندرسون - 1990 - 3، داس - 1991 - ، متسون و همکاران - 2004 - 4، خلیلیان و فرهادی - 1381 - ، کرباسی و احمدی - 1389 - اشاره نمود.
3. روش تحقیق
- 3 .1 تابع عرضه صادرات انگور
به منظور بررسی عوامل موثر بر صادرات انگور ایران، از تابع عرضه صادرات که به نوعی منعکس کننده رفتار عرضه کنندگان داخلی برای صادرات انگور است، استفاده می شود. تابع عرضه صادرات هر محصول، دربرگیرنده متغیر های منعکس کننده عرضه می باشد که متغیر ها می تواند شامل قیمت صادرات، تولید داخلی کالای مورد نظر و نرخ ارز باشد. در این صورت تابع عرضه فرم خطی صادرات انگور را می توان به شرح زیر بیان نمود: که در آن مقدار صادرات انگور بر حسب تن، قیمت هر کیلو صادرات انگور بر حسب دلار، میزان تولید انگور بر حسب تن و نرخ ارز است. داده های مورد استفاده در این پژوهش بر اساس اطلاعات سالانه برای دوره 1357 تا 1389 است.
4. یافته های تحقیق
-4-1 آزمون مانایی
در این بخش با برآورد تابع عرضه صادرات انگور به نتایج حاصل از برازش مدل پرداخته می شود. به همین منظور ابتدا به بررسی مانایی متغیرهای مدل و سپس به بررسی روابط میان متغیرها پرداخته می شود. برای انجام آزمون ریشه واحد به منظور تعیین پایایی و انباشتگی سری زمانی پژوهش از روش دیکی فولر5 و دیکی فولر نعمیم یافته6 استفاده شده است. روش آزمون به این صورت است که اگر قدرمطلق آمار آزمون از قدرمطلق کمیت بحرانی، بزرگتر باشد فرضیه صفر - - مبنی بر وجود ریشه واحد رد می شود. این کار برای تمامی متغیرهای موجود در مدل انجام شده است. جدول 1 آزمون ریشه واحد دیکی- فولر به منظور پایایی سری زمانی را نشان می دهد.
