بخشی از مقاله
چکیده
نیمی از جمعیت کشور را زنان تشکیل می دهند. زنان به علت داشتن نقش اصلی و محوری در خانه و تفاوتهای روانی و فیزیولوژیکی با مردان باید مشاغل آنان متناسب با طبیعت زیستی و روانی آنها سازمان دهی شود.
روش پژوهش در این مقاله کتابخانه ای، با رویکرد نظام فکری قرآنی است که از یک سو برای زنان وظیفه اقتصادی مقرر نکرده و از سوی دیگر حضور سیاسی، اجتماعی، ارتقاء سطح آگاهی و فکری آنان را لازم دانسته است. اما با تغییرات ایجاد شده در عصر حاضر و عدم تناسب بین ویژگی های زنانه با مشاغل آنان، موجب به خطر افتادن سلامت روحی و جسمانی زنان و ایجاد آسیب های جدی در نهاد خانواده شده است. لذا توجه به تقسیم بندی مشاغل متناسب با جنسیت، جهت حفظ سلامت زنان، مادران و کیان خانواده ضروری است.
این مقاله درصدد پاسخگویی به این مسائل است:
- با توجه به آیات قرآن، مشاغل متناسب با نیازها و طبیعت روانی، زیستی و اجتماعی زنان کدامند؟
- پیامدهای بی توجهی به تفاوتهای جنیستی در اشتغال، بر زنان و خانواده چیست؟
- اهمیت و ارزش فرهنگی حفظ استحکام خانواده به عنوان شغل اصلی زن و مادر چیست ؟
بیان مساله
در عصر حاضر با گسترش علم، دانش و توسعه ارتباطات، ساختارهای فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در جهان متحول شده است که این یکی از عوامل تغییر در وضعیت زنان در جهان می باشد. به تبع این تحولات در ایران هم وضعیت زنان دگرگون شده به طوری که شاهد ورود بی رویه و نامتناسب زنان در بازار کار بوده ایم به این علت که این قشر نیروی کار ارزان تری بودند و با سیاست های کارخانه داران به کار دعوت شدند.بررسی این تحولات باعث شناخت بیشتر ، نسبت به نیمی از جمعیت کنونی ایران و مسائلشان شده است .
»اشتغال زنان مسئله ای است که نیمی از نیروی کار را در کشور شامل می شود - سفیری،1377، .« - 7اشتغال در مفهوم جدید، فعالیت اقتصادی زن در خارج از خانه است، که محصول صنعتی شدن جوامع می باشد.
»بررسی آمار کلی و وضعیت اشتغال زنان در کشور طی سال 88 نشان می دهد که از کل 21 میلیون شاغل کشور در این سال بیش از 3 میلیون و 600 هزار نفر آن زن بودند. آمار اشتغال مردان در این بخش رقمی بیشتر از 17,3 میلیون نفر بود.
در حالی که مردان در سال 87 درصد کل اشتغال کشور را در اختیار داشته اند، زنان توانسته اند 13درصد کل فرصت های شغلی را در کشور به خود اختصاص دهند که خود این موضوع نشان دهنده توزیع نامتوازن فرصت های اشتغالی بین مردان و زنان است.قابل تأملترین آمار از سهم بالای اشتغال زنان در بخشهای خدماتی و کارمندی خبر میدهد بهطوری که سهم زنان در اشتغال به عنوان نیروی کارمند با رشد 14 درصدی از 15/5 درصد در سال 1355 به 29/9 درصد در سال 84 رسیده است.
همچنین سهم زنان در زمینه خدمات با رشدی 15 درصدی در حال حاضر چیزی حدود % 45 را به خود اختصاص داده است - جهان نیوز،1389، کد » .« - 154519نرخ اشتغال زنان که از %13/8 در سال 1355 به %8/9 رسیده بود.پس از پایان جنگ روندی رو به رشد یافت. درصد کارکنان زن در بخش دولتی نیز به 34 درصد افزایش یافته است. از سال 76 تا 82 حضور زنان در عرصههای مدیریتی %63 افزایش یافته است.گسترش سازمانهای غیر دولتی زنان که از سال 1376 تا سال 1382 از رشدی هشت برابری برخوردار بود، از نمودهای دیگر فعالیت اجتماعی زنان است - مرکز مدیریت حوزه علمیه ،:1383 روی خط اینترنت - .
« با ورود زنان در عرصه های مختلف از جمله مشاغل گوناگون ،زنان دچار تعارض نقش های خانگی و بیرونی شده اند که این موجب پیامدها و آسیب های بیشماری نسبت به زن و به تبع آن خانواده که زن نقش محوری و اصلی را در حفظ آن ایفا می کند،شده است . همانگونه که پارسونز 1می گوید »اشتغال زنان هم شرایط عاطفی زن در خانواده را تضعیف می کند و هم به سبب رقابت شغلی با شوهران ،باعث نا به سامانی وضعیت خانواده می شود
اشتغال زنان مورد تأیید اسلام بوده است و بسیاری از آیات قرآنی که از ارزش کار سخن گفته ،کار را مختص به مردان که خداوند می فرماید : - کهف - 79 / اما آن کشتی مال گروهی از مستمندان بود که با آن در دریا کار می کردند. لذا اشتغال زنان اگر با سیاست های متناسب با بافت روحی و جسمی آنان نباشد آسیب های غیر قابل انکاری به جامعه و خانواده وارد خواهد کرد.بنابراین شناخت ویژگی ها و شرایط مشاغل متناسب با زنان ضرورتی تام می یابد و در این میان با توجه به آیات، مشاغلی که متناسب با ویژگی های روحی و جسمی زنان است باید در نظر گرفته شود بنابراین هدف این پژوهش پاسخگویی به این سوالات است:
-مشاغل متناسب با نیازها و طبیعت روانی ، زیستی و اجتماعی زنان با توجه آیات قرآن چیست؟ - بی توجهی به تفاوتهای جنیستی در اشتغال موجب چه آسیب هایی بر زنان و خانواده شده است؟ -اهمیت و ارزش فرهنگی حفظ استحکام خانواده به عنوان شغل اصلی زن چیست ؟
چنانکه نگه داری و حفظ سلامتی ، مهم ترین وظیفه و شغل هر انسانی است لذا توجه به تقسیم بندی مشاغل متناسب با جنسیت ، جهت حفظ این نعمت الهی لازم می باشد .
چارچوب نظری:
ویلهلم هنریش ریل:1بنیانگذار جامعه شناسی خانواده است "زیر بنای جامعه خانواده است که برای حفظ جامعه نیاز به حفظ خانواده است که برای بقای خانواده ،تقسیم کار و تفکیک نقش ها ضرورتی بی دلیل دارد و تقسیم نقش ها نظام سلسله مراتبی را می آفریند.از نگاه وی ،باید اعضای خانواده نظام سلسله مراتبی را بپذیرد و پیروی از رهبری در خانواده را باید حمایت کرد نظریه وی اصالت حق طبیعی شهرت یافته و نظام سلسله مراتبی با طبیعت زنانه و مردانه هماهنگ است طبیعت مرد به مدیریت و طبیعت زن به مدیریت پذیری متمایل است
نظریه های فمنیستی درباره کاراستدلال می کنند که روابط اجتماعی کار حوزه های شناختی و عاطفی آن و تقسیمات جنسی اش حول جنسیت شکل گرفته اند .نظریه فمنیستی به یک معرفت شناسی ماتریالیسم فمنیستی حیات بخشیده که برای سیاست معاصر کامل ترین شرحی است که تا این زمان درباره کار ارائه شده است .
مورخان فمنیست کار زنان را پلی میان جامعه و صنعت می دانند .برای نمونه فمنیست هایی که کار زنان در انگلیس و فرانسه را در سال های بین 1700-1500 تحلیل می کنند با این دیدگاه سنتی که صنعتی شدن موجب جدایی خانواده از کار شد در ستیزند و نشان می دهند که خانواده در تولید نقش دارد .جولیت میچل در جایگاه طبقاتی زن - 1971 - تغییرات تاریخی در کار زنان را تحلیل و استدلال کرد که این تغییرات باید همراه با تاریخ باز تولید مورد بررسی قرار گیرد.
بنابر استدلال نظریه فمنیستی کار زنان را باید در بافت اقتصاد خانواده بررسی کرد .کریستین دلفی 2در دشمن اصلی مطرح می کند که شیوه تولید خانگی به نفع مردان است و به آنان امکان نظارت بر کار زنان را می دهد .
به نظر شیلد روبوتام3 مردسالاری سرمایه دارانه هم به تولید خانگی در خانواده وابسته است و هم به تولید کالا. آدرین ریچ4 بر این نظر است که کار خانگی زنان معمولا به عنوان کار شناخته نمی شود .
فمنیسم معاصر تیلی آلسن5در خاموشی ها اینچنین بیان می دارد که مفاهیم رایج درباره کار ،کارهای خانه را غیر قابل روئیت میکند.
به نظر فمنیستهای رادیکال فشارها و محدودیت های کاری فقط با انقلابی اساسی در ساختار اقتصاد و جامعه پایان خواهد یافت .برای نمونه آن فرگوسن و نانسی فولبر براین نظرند که مشارکت و استثمار زنان در کار به دلیل مشقات کار خانگی افزایش یافته است .آنان این بحث را مطرح می کنند که مناسبات اجتماعی کار تغذیه و مراقبت که زنان به عهده دارند باعث فرودستی آنها است ولی چه بسا در گونه ای فرهنگ نوین انقلابی نقطه قوت آنان شود
بنابر استدلال نظریه پردازان فمنیست تقسیم جنسی کار باعث می شود که به زنان کار متفاوتی در مقایسه با مردان محول شود . درتی اسمیت6 چنین بحث می کند که کار زنان قبل از هر چیز در آنچه که او وجه جسمانی می نامد بروز یابد .زیرا جهان عینی و بی واسطه را دگرگون می کند برعکس کار مردان در آنچه اسمیت وجه ذهنی انتزاعی شده می نامد تجسم می یابد که وجه غالب جامعه است .کار زنان عملا به سلطه مردان در این وجه ذهنی کمک می کند.
