بخشی از مقاله
چکیده:
امروزه استفاده از فضای مجازی و امکاناتی که اینترنت در اختیار ما قرار میدهد؛ در تمام ابعاد زندگی انسان نفوذ یافته است.
یکی از این ابعاد نیز حوزه دین و تربیت دینی میباشد. با توجه به اینکه آموزش شایسته مفاهیم و ارزشهای دینی به عنوان سنگ بنای جامعه، مستلزم توجه به کیفیت آموزش های دینی است؛ بنابراین باید به فرصت ها و تهدیدهای بالقوه ای توجه نمود که آموزش دینی در فضای مجازی میتواند به همراه داشته باشد.
به عبارت دیگر هرچند استفاده از فضای مجازی می-تواند فرصتهای آموزشی مناسبی را در تربیت دینی متربیان به همراه داشته باشد؛ اما ماهیت این فضای آموزشی به نحوی است که تهدیدهایی را نیز در این زمینه ایجاد خواهد نمود و عدم توجه به آنها میتواند صدمات جبران ناپذیری را به مربیان و جامعه وارد کند. از این رو در مقاله حاضر که از دو قسمت تشکیل شده است:
ابتدا به مفهومشناسی تربیت دینی پرداخته شده و سپس امکان تحقق سه اصل از اصول تربیت دینی به بهترین وجه در فضای مجازی برای متربیان توضیح داده میشود. این اصول عبارتند از"پرورش تفکر و تعقل"، "عزت نفس" و "حریت یا آزادگی". در ادامه از محدودیتهای بالقوه فضای مجازی پیرامون سه محور بحث خواهد شد که عدم توجه به آنها میتواند تربیت دینی را با چالش هایی جدی مواجه سازد. این محورها نیز شامل"نظم و انضباط آموزشی در فضای مجازی"، "ارزشیابی از تربیت دینی مجازی" و "مدیریت آموزش و تدریس توسط مدرسان مجازی" هستند.
مقدمه:
در دهه های اخیر، پیشرفت فن آوری اطلاعات و ارتباطات، تحولات شگرفی را در نظامهای آموزشی جهان ایجاد کرده است و موجبات ظهور دانشگاهها و نهادهایی با نظامهای جدید یاددهی- یادگیری را فراهم نموده است. نمونه بارز این نظام جدید، نظام آموزش مجازی و دانشگاه های مجازی است که قدمت آن به اواخر دهه 80 و اوایل دهه 90 میلادی برمیگردد
عمده ترین دلیل گسترش نظام آموزش مجازی، مزایای فراوان آن از جمله قابلیت عمومیت یافتن و هزینه های کمتر نسبت به آموزش سنتی است اما آموزش مجازی واقعا چیست؟
نصیری - 95:1384 - در پاسخ به این سوال بیان میکند که کلمه مجازی از واژه لاتین virtualis یا واژه فرانسوی virtuel به معنای پتانسیل - بالقوه - است؛ یعنی چیزی که واقعی نیست ولی امکان تحقق دارد. یک شی مجازی از نظر فیزیکی واقعی نیست ولی خصوصیات ماده مورد نظر را دارد یا به عبارت دیگر نمایشی از آن شیء است. پس میتوان گفت که یک شیء مجازی وجود دارد؛ ولی قابل لمس نیست.
به همین ترتیب آموزش مجازی، نماینده الکترونیکی آموزش واقعی با همان مشخصهها و ویژگیها است. این خصوصیات ازطریق کامپیوتر و ابزارهای فناوری اطلاعات تحقق مییابد، پس وجود دارند؛ اما قابل لمس نیستند. آموزش مجازی از قدرت شبکههای کامپیوتری، تکنولوژیهای اینترنت، شبکه های ماهواره ای و علوم جدید دیجیتالی بهره میبرد و در اصل هنر استفاده از تکنولوژی شبکهها به منظور طراحی، انتخاب، تحول و اداره فرایند آموزشی است.
آموزش مجازی توسط رسانههای ارتباطی جدید تحقق مییابد. این رسانهها در عصر حاضر نفوذی کامل در زندگی روزمره انسان ها پیدا نموده اند، به طوری که زندگی معاصر بدون رسانه های جدید ارتباطی غیر قابل تصور است. دین و آموزش مسائل دینی نیز یکی از موضوعاتی است که به شکل جدی وارد حوزههای رسانه ای شده و گذشت زمان در مورد تمام ادیان نشان داده است که اصولا هیچ گونه ناسازگاری هویتی میان رسانههای مدرن و دین وجود نداشته و امکان تعامل و ایجاد رابطه همزیستی میان این دو، نه تنها امکان پذیر، بلکه ضروری و الزامی است
از طرف دیگر حفظ دین به عنوان زیربنای اعتقادی جامعه و تداوم فرهنگ دینی، مستلزم توجه به کیفیت تعلیم و تربیت است؛ چرا که تعلیم و تربیت واقعی و همه جانبه انسان وقتی حاصل می گردد که آدمی مطابق دستورهای دینی در زندگی رفتار کند
در واقع اگر افراد جامعه زندگی خود را برمدار دین و خدا باوری معنا کنند، سلامت و سعادت جامعه در همه ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی تضمین می شود. جامعه ای که دینی می اندیشد و دینی رفتار می کند، جامعهای است که میتواند خوشبختی و پیشرفت واقعی را در خود متجلی سازد
