مقاله فرهنگ سازمانی و ویژگیهای کار آفرینی ، یک مطالعه همبستگی

بخشی از مقاله

چکیده

این تحقیق باهدف بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و ویژگیهای کار آفرینی معلمان مدارس راهنمایی شهرستان تکاب انجام گرفته، جامعه مورد مطالعه شامل کلیه ی معلمان دوره راهنمایی - متوسطه اول - شهرستان تکاب در سالتحصیلی 1392-93 که بالغ بر 263 نفر است. حجم نمونه با استفاده از نمونه گیری تصادفی ساده80 نفر از معلمان را که هر کدام شانس مساوی برای انتخاب شدن داشتند انتخاب شدند. تحقیق حاضر از نظر هدف کار بردی است و از نظر روش در حوزه تحقیق همبستگی قرار دارد .

ابزار گرد آوری داده ها شامل دو پرسشنامه فرهنگ سازمانی دارای 30 سؤال پنج گزینه ای و پرسشنامه کارآفرینی شامل 20 سؤال پنج گزینه ای بوده است برای تحلیل داده جمع آوری شده از آزمون ضریب هبستگی پیرسون استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که بین فرهنگ سازمانی و متغیرهای مورد بررسی یعنی کارآفرینی، نیاز به موفقیت ،برخورداری از مرکز کنترل درونی ، مخاطره پذیری، استقلال طلبی و خلاقیت رابطه وجود دارد .فرهنگ سازمان غنی موجب افزایش متغیر های مورد بررسی در معلمان می شود .

مقدمه

درعصر حاضر، ریشه تحولات و دگرگونیهای مختلف نظامهای اجتماعی اقتصادی در پیشرفت ها و تغییرات ناشی از علم و تکنولوژی نهفته است. بی تردید سازمانهای موجود درکشورمان با تحولات و تغییرات گسترده ای در داخل و در سطوح بین المللی مواجه هستند. از این رو، تضمین تداوم حیات و بقای سازمانها مستلزم ارائه راه حلها و روشهای جدید مقابله با مشکلات است که به خلاقیت و نوآوری در روشها، فرآیندها و محصولات جدید بستگی دارد. در این میان، از کار آفرینی به عنوان موتور حرکت توسعه و پیشرفت یاد می شود و این شاخص به یکی از مشخصه های اصلی تمایز بین کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه تبدیل شده است

بنابراین کارآفرین عامل اصلی ایجاد خلاقیت و نوآوری در سازمانهای امروزی است، به گونه ای که در بیشتر کشورهای توسعه یافته، سازمانها در حال انتقال از حالت بوروکراتیک و اداری به وضعیت کار آفرینی می باشند . کارآفرینی در سازمانها، برای بقاء، رشد، سودآوری و نوسازی در سازمانها بسیار حیاتی است. مبنای کار آفرینی، شناسایی فرصتها و استفاده بهینه از آنهاست، با این اعتقاد که بهربرداری از این فرصتها به تحقق اهداف سازمانی کمک می کند، به همین دلیل سازمانهای مختلف مشتاقانه درحال ترویج فعالیتهای کارآفرینانه در میان کارکنان خود هستند .

امروزه اهمیت کارآفرینی ازسطح سازمانها نیز فراتر رفته است؛ چرا که کارآفرینی فراتر از یک فعالیت صرف اقتصادی یا تجاری است و انگیزه های ناشی از آن درتمام قسمتهای جامعه نفوذ کرده است. کارآفرینی درخلأ اتفاق نمی افتد بلکه در یک محیط واقعی و دریک دنیای واقعی روی می دهد. در حقیقت کارآفرینی یک کالای واقعی و با ارزش است.

امروزه کارآفرینی ارزشمند ترین جایگاه را در نزد مدیران دارد و همه در جستجوی کارایی بیشتر و کارآفرینی فزونترند و تلاشهای آنان نیز در همین راستا شکل می گیرد که ثبات سازمان را در دنیای پر رقابت امروز تضمین می کند دستاوردهای جدید علم مدیریت، نیل به کارایی بالا در سازمانها را مرهون توسعه منابع انسانی می داند. در دهه اخیر، مطالعات وسیعی بر روی عوامل مؤثر بر بهبود کیفیت مدیریت سازمانها و بهسازیجوّ سازمانی صورت پذیرفته است.

رابرت کوین می گوید: »برای شناخت سازمان و رفتارها و عملکرد کارکنان، شناخت فرهنگ گامی اساسی و بنیادی است، زیرا با اهرم فرهنگ به سادگی می توان انجام تغییرات را تسهیل و جهت گیری های جدید را در سازمان پایدار کرد.« از این رو فرهنگ سازمانی یک عامل اساسی در موفقیت سازمان و تحقیق اهداف بلند مدت سازمان به شمار می رود.

متأسفانه در بسیاری از سازمانها، پرورش فرهنگ سازمانی به عنوان مهمترین وظیفه مدیران مورد توجه نیست. بنابراین تأثیر فرهنگ سازمانی را برکارآفرینی سازمانی نمی توان انکار کرد و شناخت فرهنگ سازمانی و انسجام بخشیدن به آن وتحول در جهت اهداف سازمانی، می تواند بعنوان ابزار کارآمدی به معلمان درکارآفرینی و بهره ور ساختن سازمان کمک کند. بدین سبب اگر به اثر بخش بودن سازمان وگروه دل بسته ایم، باید به دنبال شناخت محیط مساعد سازمانی و شیوه های مناسب هدایت سازمانی باشیم، کارآفرینی موجب پویایی و ادامه حیات سازمان می شود و از طرف دیگر مدیریت منابع انسانی و ارزشها و فرهنگهای حاکم بر سازمان، از جمله عوامل تعیین کننده در کارآفرینی محسوب می شوند.

در واقع این مسئله برای مدیران به اثبات رسیده است که شرایط پیرامونی سازمانهای امروزی به گونه ای است که حل مشکلات و تنگناها نیازمند راه حلهای جدید و منابع متفاوت می باشند و بدون تردید یکی از مهم ترین منابع، ابتکار، خلاقیت، نوآوری و در یک کلمه کارآفرینی است که یکی از مهم ترین عوامل توسعه شناخته شده است.

تحقیقات متعددی نشان می دهند که در افراد قابلیتهایی وجود دارد که پرورش این قابلیتها موجب کار آفرینی آنان می شود ،به عبارتی دیگر پیشرفت و توسعه برخی از ویژگیها در آفراد می توان زمینه رشد و توسعه اقتصادی را در جوامع مختلف فراهم کرد

مدارس ما باید  پرورش دهنده  دانش آموزانی باشند  که با جرات و جسارت و تکیه بر انرژی درونی و تلاش و عملکرد خویش از شکست نهراسند  وآن را پلی برای رسیدن به پیروزی بدانند فرهنگ سازمانی مطلوب در مدارس می تواند دانش آموزانی ویژ گی بالا ،خلاق، نوآور وکار آفرین تر بیت کند به همین منظور درای تحقیق سعی برآن است که رابطه بین فرهنگ سازمانی و ویژگیهای کار آفرینی مورد بررسی قرار گیرد ونشان داده شود که فرهنگ سازمانی با کدام یک از ویژگیهای کار آفرینی ازجمله نیاز به موفقیت ،برخورداری از مرکز کنترل درونی ،مخاطره پذیری ،استقلال طلبی و خلاقیت ارتباط معناداری دارد .اگاهی از رابطه فرهنگ سازمانی با ویژگیهای کار آفرینی در مدارس علاوه برآن که به مدیران کمک خواهد کرد تا محیط مناسبی را فراهم کنند زمینه ای را فراهم می کند که مسئولان سطوح بالاتر این نظام به کاستی های موجود در محدوده فرهنگ سازمانی و کار آفرینی بیشترآگاه شوند در جهت رفع این کاستی ها تلاش کنند .

مبانی نظری و پیشینه تحقیق

فرهنگ سازمانی : مجموعه ای از فرضیات اساسی است که افراد سازمان در روبرو شدن با مسائل، برای انطباق با محیط و دستیابی به وحدت و انسجام داخلی، ایجاد، کشف و توسعه داده اند و ثابت شده که سودمند و با ارزش هستند و در نتیجه به عنوان روش صحیح ادراک، تفکر و احساس به اعضای جدید انتقال می یابد.

فرهنگ سازمانی نظامی از معانی مشترک است که به وسیله اعضای سازمان حفظ و به تمایز سازمانی از سازمان دیگر منجر می شود به طور مشخص و دقیقتر می توان فرهنگ سازمانی را براساس ویژگیهایی تعریف کرد که بخش عمده آن توسط رابینز مطرح شده است.

این شاخصها عبارت اند از:

.1 مخاطره پذیری :چنانچه فردی در جهت دستیابی به اهداف مورد نظرش در حدی از خطر یا احتمال وقوع ضرر یا زیان را بپذیرد، چنین فردی را مخاطره جو می نامند

.2 هویت :میزان یا درجه ای که افراد کل سازمان را معرف خود می دانند .به عبارتی هویت بیانگریکی شدن فرد و سازمان است .زمانی که بین اهداف فردی و اهداف سازمانی هم سویی به وجود بیاید، در این حالت انجام دادن کار وسیله ای است در جهت دستیابی به انتظارات فردی.

.3 تحمل تعارض :

سازمان هایی که برای کارکنان خود فرصت اظهارنظر در مسائل مربوط به کارشان را فراهم می سازند و مانع نمی شوند تا کارکنان از ارزیابی های واقع گرایانه دور بمانند و از هرگونه انتقاد و استدلال منطقی استقبال می کنند، محیطی را فراهم می کنند که در آن تصمیمات و نحوه اجرای امور واقع بینانه بوده و ضمانت اجرای آن نیز افزایش یابد زیرا منطق گریزی، حالتی یک طرفه داشته و مدیران از استدلالی که توجیه گر تصمیمات آنهاست حمایت می کنند.

.4 یکپارچگی و انسجام عبارت است از وجود تفاهم، اعتماد و پیوستگی در بین گروهها، به منظور دستیابی به اهداف سازمان .در سازمان هایی که میزان انسجام در سطح بالایی است، علایق و نگر شهای اعضای مشابه بوده و موقعیتی که در آن تعاملات صورت می گیرد دوستانه است در این حالت انعطاف پذیری بین واحدها در سطح بالایی است و تعارضات بین آنها به حداقل کاهش می یابد 

.5نوآوری فردی :میزان مسئولیت، آزادی و استقلالی که افراد درون یک فرهنگ دارا هستند

6. .جهت دهی:عبارت است از میزانی که اهداف کار کارکنان به طور واضح و روشن توسط مسئولان دانشگاه برای آنها بیان شده و کارکنان نسبت به مأموریت ها، وظایف و انتظاراتی که از آنها می رود، آگاهی دارند

.7 حمایت مدیریت :عبارت است از میزانی که کارکنان در انجام امور و فعالیت ها، مورد حمایت مسئولان قرار گرفته و بین آنها همکاری نزدیک وجود دارد.6 .کنترل :سازمان تا چه حدی برای سرپرستی وکنترل رفتار کارکنان به قوانین و مقررات و سرپرستی مستقیم متوسل می شود.

.8 سیستم پاداش :تا چه حد پرداخت - نظیر حقوق و ارتقاء - بر اساس معیار عملکرد کارکنان انجام می شود .

.9 الگوهای ارتباطات :تا چه حدی ارتباطات سازمانی به سلسله مراتب رسمی، فرماندهی سطح بالای سازمان، مرتبط می شود

کلمه کار آفرینی بر گرفته از واژهای فرانسوی ، به معنای متعهد شدن می باشد که از قرن 15 میلادی رایج شده است شومپیتر کار افرینی را نیروی محرکه اصلی در توسعه اقتصادی می داند و فرایند کارآفرینی را تخریب خلاق می نامد یعنی ویژگی تعیین کننده در کارآفرینی همانا انجام کار های جدید یا ابداع روشهای نوین در انجام کارهای جاری است از نظر وی نوآوری در زمینه های ارائه کالای جدید ارائه روش جدید در فرایند تولید گشایش بازاری تازه و یافتن منابع جدید کارآفرینی است 

کار آفرینی خلق بینش ارزشمند ازهیچ ،فرایند دستیابی به فرصتهاو دنبال کردن آنها بدون توجه به منابع موجود می باشد . شکلی پویا ار رفتار اقتصادی و اجتماعی آ که طی آن افراد به علائم محیطی در مورد دسترسی به فرصتها ومنابع که می توانند در جهت توسعه استفاده کنند حساس هستند کیفیتی است که افراد قادر می سازد تا یک فعالیت جدید را شروع کنند ،یا با قدرت و به طور نوآورانه فعالیت موجود را توسعه دهند فرایند خلق چیزی متفاوت و با ارزش است که به مخاطرات مالی روانشناختی و اجتماعی همراه آن و دریافت پاداشهای مالی و رضایت توجه دارد

پیمانی زاد وقاسمعلی پور تحقیقی با عنوان رابطه بین فرهنگ سازمانی و کارآفرینی سازمانی در ادراه کل تربیت بدنی خراسان رضوی انجام دادند نتایج آزمون فرضیه های پژوهش نشان داد که فرهنک سازمانی با کار آفرینی سازمانی هبستگی مثبت و معناداری دارد .همچنین فرهنگ سازمانی با شاخصهای کارآفرینی سازمانی ; ساختار ،اهداف واستراتژی ،حمایت مدیریت و سیستم پاداش و تشویق همبستگی مثبت و معنادار دارد . اما مقدار همبستگی به دست آمده بین فرهنگ سازمانی و سیستم اطلاعات معنادار بوده ولی مبستگی بالایی را نشان نمی دهد .

آرشید در مطالعه دیگر نتیجه گرفته است که کارآفرینان موفق، دارای منبع کنترل درونی هستند یعنی موفقیت خود را به عواملی چون تلاش، کوشش و تواناییهای فردی خود نسبت می دهند

حسینی وباددست در تحقیقی نشان دادند که بین تمام ابعاد فرهنگ سازمانی با کارآفر ینی سازما نی با سطح اطمینان 95 درصد، همبستگی مثبت و معنی داری وجوددارد

ملک محمدی در تحقیقی نشان داد که متغیرهای فرهنگ سازمانی و ساختار سازمانی ،بیشترین تاثیر رابر توسعه کار آفرینی سازمانی داشته و توانی تبین 51/4 درصد از تغییرات متغیر میزان کار آفرینی سازمانی دارند 

قهرمانی در پژوهشی نشان داد بین فرهنگ سازمانی و کار آفرینی سازمانی در دانشگاه شهید بهشتی رابطه معنادردارد]

حیدری و همکاران در تحقیقی نشان دادند که بین متغیر فرهنگ سازمانی با مؤلفه های کارآفرینی سازمانی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد

فرضیات پژوهش فرضیه اصلی:

بین فرهنگ سازمانی مدارس وکارآفرینی معلمان رابطه وجود دارد.
فرضیات فرعی :

1.    بین فرهنگ سازمانی و نیاز به موفقیت معلمان رابطه وجود دارد.
2.    بین فرهنگ سازمانی و برخورداری از مرکز کنترل درونی معلمان رابطه وجود دارد.
3.    بین فرهنگ سازمانی و مخاطره پذیری معلمان رابطه وجود دارد.
4.    بین فرهنگ سازمانی و استقلال طلبی معلمان رابطه وجود دارد.
5.    بین فرهنگ سازمانی وخلاقیت معلمان رابطه وجود دارد.

روش شناسی

هدف ما در این پژوهش بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و ویژگیهای کار افرینی معلمان انجام گرفته است. برای انجام این تحقیق از روش تحقیق هبستگی استفاده شده است . باتوجه به اینکه هدف این تحیقق بیشتر کاربرد نتایج است از نظر هدف نیز کار بردی می باشد . جامعه مورد مطالعه شامل کلیه ی معلمان دوره راهنمایی - متوسطه اول - شهرستان تکاب در سال93-92است که بالغ بر 263 نفر است. حجم نمونه با استفاده از نمونه گیری تصادفی ساده80 نفر از معلمان را که هر کدام شانس مساوی برای انتخاب شدن داشتند انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بود که از دو پرسشنامه فرهنک سازمانی که ضریب پایایی آن از روش کرانباخ محاسبه شده ./ 83 بود و پرسشنامه کارآفرینی که دارای 5 مؤلفه:.1 موفقیت .2 کنترل درونی .3 مخاطره پذیری .4 استقلال طلبی .5 خلاقیت می باشد ضریب پایایی آن که به روش کرانباخ محاسبه شده ./80 بود.

نتایج

قبل از بررسی فرضیه های تحقیق اطلاعاتی راجعبه متغیرهای تحقیق و شاخصهای آماری مربوطه از جمله میانگین ،انحراف استاندارد ،...در جدول شماره 1 ارائه می شود .

جدول 1 :شاخصهای آماری مربوط به متغییر های تحقیق

فرضیه اول :بین فرهنگ سازمانی و کار آفرینی معلمان رابطه وجود دارد .

جدول :2نتایج آزمون ضریب هبستگی بین فرهنگ سازمانی و کار آفرینی

برای اینکه هردو متغیر فاصله ای هستند از آزمون ضریب همبستگی استفاده شده است .با توجه جدول 2 ضریب همبستگی بین فرهنگ سازمانی و کار آفرینی .598 می باشد .سطح معنی داری کمتر از 5در صد است با 95 درصد اطمینان فرص صفر رد می شود و فرض تحقیق تایید می شود . این بدین معناست که بین فرهنگ سازمانی و کار آفرینی معلمان رابطه مثبت وجود دارد . اگر فرهنگ سازمانی در سطح بالا باشد کار آفرینی افزایش خواهد یافت .

فرضیه دوم: بین فرهنگ سازمانی و نیاز به موفقیت معلمان رابطه وجود دارد.