بخشی از مقاله
چکیده
تحقیق حاضر با هدف شناسایی عوامل موثر بر فرسودگی شغلی کارکنان سازمانهای دولتی جمهوری اسلامی ایران: اداره کل انتقال خون استان یزد انجام شده است. این مطالعه ضمن تشریح و تبیین اهمیت و ضرورت موضوع فرسودگی شغلی در سازمانهای دولتی، عوامل موثر بر فرسودگی شغلی کارکنان سازمانهای دولتی جمهوری اسلامی ایران را بررسی کرده است.
مطالعه حاضر مطالعه ای کیفی است که داده های آن از طریق ثانویه بدست امده و بشکل توصیفی تحلیل شده است. داده های مورد نیاز با استفاده از منابع منتشر شده و نشده جمع آوری و بصورت کیفی تحلیل شده است. تجزیه و تحلیل اطلاعات به شرح ذیل صورت گرفته است. تمام اطلاعات جمع آوری شده مطابق با هدف مطالعه دسته بندی و با علم و دانش و درک محققان از موضوع آمیخته شده است. در حقیقت، واقعیتها با ادراک محققان ترکیب و نهایتا نتایج بدست آمده بر حسب هدف تحقیق منتشر شده است.
مقدمه
انسان ارزشمندترین سرمایه یک سازمان محسوب می شود. انسان در یک سازمان بعنوان هماهنگ کننده سایر عوامل سازمانی به حساب می اید. بدون تردید، بدون افراد کارآمد و خبره، دستیابی به اهداف سازمانی غیرممکن و یا حداقل دشوار است. ازاین رو اهمیت نیروی انسانی بعنوان مهمترین عامل در زنجیره عملیاتی هر سازمان، مدتهاست که به اثبات رسیده و سازمان هایی که موفقیت های چشمگیری داشته اند، توجه به این موضوع را سرلوحه کارهای خویش قرارداده اند
دهه های اخیر که با پیشرفت های جدیدی در صنعت و تکنولوژی همراه بوده ، توجه به انسان به عنوان یک موجود پیچیده و سازگاری او با محیط های شغلی بیش از گذشته مورد اهمیت قرار گرفته است. در چنین شرایطی، تغییر و تحولاتی در سازمانها بوجود آمده که زندگی افراد و محیط کاری را تحت تاثیر خود قرار داده است. از جمله این تحولات اثرگذار بر زندگی افراد و محیط کاری عارضه فرسودگی شغلی است. این عارضه از جمله اختلالاتی است که در سالهای اخیر مورد توجه روانشناسان صنعتی و سازمانی قرار گرفته است.
ساعتچی - بدون تاریخ؛ شریفی، - 1391 معتقد است این عارضه از شایع ترین تنش هاست که موجب اختلال در فرآیند تولید، بهره وری، زندگی کاری و زندگی خارج از محیط کار کارمندان می شود. در سازمانی که به نیروهای انسانی خود از لحاظ استرس شغلی و یا کسب خشنودی شغلی توجه نکند در درازمدت نیروهای انسانی تحلیل می روند و علاقه و انگیزه آنها نسبت به کار خود و سازمان کم می شود و درنهایت به فرسودگی دچار می شوند .
پیشینه تحقیق
انسان ارزشمندترین سرمایه یک سازمان محسوب می شود. انسان در یک سازمان بعنوان هماهنگ کننده سایر عوامل سازمانی به حساب می اید .بدون تردید، بدون افراد کارآمد و خبره، دستیابی به اهداف سازمانی غیرممکن و یا حداقل دشوار است. ازاین رو اهمیت نیروی انسانی بعنوان مهمترین عامل در زنجیره عملیاتی هر سازمان، مدتهاست که به اثبات رسیده و سازمان هایی که موفقیت های چشمگیری داشته اند، توجه به این موضوع را سرلوحه کارهای خویش قرارداده اند
دهه های اخیر که با پیشرفت های جدیدی در صنعت و تکنولوژی همراه بوده ، توجه به انسان به عنوان یک موجود پیچیده و سازگاری او با محیط های شغلی بیش از گذشته مورد اهمیت قرار گرفته است. در چنین شرایطی، تغییر و تحولاتی در سازمانها بوجود آمده که زندگی افراد و محیط کاری را تحت تاثیر خود قرار داده است. از جمله این تحولات اثرگذار بر زندگی افراد و محیط کاری عارضه فرسودگی شغلی است. این عارضه از جمله اختلالاتی است که در سالهای اخیر مورد توجه روانشناسان صنعتی و سازمانی قرار گرفته است.
ساعتچی - بدون تاریخ؛ شریفی، - 1391 معتقد است این عارضه از شایع ترین تنش هاست که موجب اختلال در فرآیند تولید، بهره وری، زندگی کاری و زندگی خارج از محیط کار کارمندان می شود. در سازمانی که به نیروهای انسانی خود از لحاظ استرس شغلی و یا کسب خشنودی شغلی توجه نکند در درازمدت نیروهای انسانی تحلیل می روند و علاقه و انگیزه آنها نسبت به کار خود و سازمان کم می شود و درنهایت به فرسودگی دچار می شوند .
مفهوم فرسودگی شغلی در اوایل دهه 1970 برای نخستین بار توسط فرید نبرگر معرفی شد و ظهور و رشد آن مرهون زحمات فرید نبرگر در نیویورک و کالیفرنیا است مفهوم فرسودگی شغلی در اوایل دهه 1970 برای نخستین بار توسط فرید نبرگر معرفی شد و ظهور و رشد آن مرهون زحمات فرید نبرگر در نیویورکو کالیفرنیا است اما رفته رفته این موضوع در جوامع بویژه جوامع صنعتی شکل تازه ای به خود گرفته بگونه ای که امروزه به عنوان یک معضل سازمانی مورد توجه و بررسی جامعه شناسان، روانشاسان و صاحبنظران علوم مدیریت قرار گرفته است.
سلامتی، - 1388 معتقد است: مفهوم فرسودگی شغلی، اساسا برای توضیح واکنش متخصصان حرفه های یاورانه مانند روان درمانگران و مددکاران ایجاد شده است. به گفته وی گرچه به اعتقاد نخستین پژوهشگران، فرسودگی شغلی نتیجه کار شدید با مردم است اما اخیرا این اعتقاد وجود دارد که افراد در همه مشاغل حتی مشاغلی که تماس کمی با مردم دارند درخطر فرسودگی شغلی هستند.
شفیع آبادی - 1382، سلامتی، 1388، ص - 4 در خصوص بروز فرسودگی شغلی در سازمانها دولتی بحث تحول جامعه از حالت سنتی به صنعتی را مطرح و تاکید کرده است تحول جامعه از حالت سنتی به صنعتی، مسائل و مشکلات فراوانی را در زمینه اشتغال ایجاد می کند که از جمله این مشکلات فرسودگی شغلی در سازمان هاست. به اعتقاد وی در حالیکه جوامع امروزی در جریان صنعتی شدن و رسیدن به خودکفایی، به نیروی متخصص و ماهر نیاز مبرمی دارد اما با چنین مشکلاتی روبرو بوده و دست و پنجه نرم می کنند.
وی تصریح می کند در دنیای امروز نگه داشتن نیروی انسانی و ایجاد بسترهای لازم برای طراوت و شادابی آن نه تنها مساله مهم و عقلانی است، بلکه از نظر اقتصادی به صرفه و ضروری است. فریدنبرگر - سلامتی، - 1388 فرسودگی شغلی را حالتی از خستگی یا ناکامی می داند که به علت از خود گذشتگی فرد، روش زندگی یا ارتباطاتی که منجر به نتیجه دلخواه می شود، به وجود می آید.
مسلش و جکسون - 1981 - مسلش، شوفیلی و لیتر - 2001 - و مسلش - 2003 - عنوان می دارند: فرسودگی شغلی یک نشانگان روان شناختی است که نتیجه قرار گرفتن بلند مدت در برابر استرس زاها در محل کار است و شامل سه مقوله؛ خستگی عاطفی، مسخ شخصیتی و عملکرد شخصی است
اهمیت و ضرورت پژوهش
فرسودگی شغلی تنها مسئله ی برخاسته از ضعف یا ناتوانی محض در کارمندان نیست، بلکه مرتبط با محیط کار و عدم هماهنگی بین خصوصیات ذاتی افراد و ماهیت شغلشان نیز هست. به هر میزان عدم هماهنگی بیشتر باشد به همان میزان پتانسیل فرسودگی شغلی بالا می رود و باعث کاهش اهمیت ارزش ها، ضعیف شدن اراده و روحیه می شود. فرسودگی شغلی نه تنها با بهداشت روانی یک شخص بلکه با میزان بهره وری او نیز رابطه دارد.
برخی صاحب نظران - عارفی، قهرمانی و طاهری، 1389؛ نجفی، کریمی، قهرمانیفرد و رضوانی، - 1389 معتقدند فرسودگی شغلی بدون در نظر گرفتن نوع شغل در میان افرادی که با مردم کار می کنند به میزان متفاوت اتفاق می افتد . بنابراین می توان گفت فرسودگی شغلی مشکلی بالقوه در تمام مشاغل به حساب می آید.
