بخشی از مقاله
چکیده:
کتیرا صمغی حاصل از گیاه گون است. گون گیاه کوچکی به ارتفاع یک متر و بومی آسیای صغیر، ایران، سوریه و یونان است.کتیرا انواع مختلفی دارد. صمغ کتیرا در شرایط اسیدی ویسکوزیتهی بالایی را نشان می-دهد و حاوی مقداری سلولز و پروتئین نیز هست.صمغهای دارویی موارد استعمال مختلفی در طب سنتی و در پزشکی دارند. به عنوان مثال در دندانپزشکی از خاصیت چسبندگی آنها استفاده میشود و در پزشکی از خاصیت مسهلی و در داروسازی به عنوان عامل به هم چسبانندهی قرصها، امولسیونکننده، ژلاتینکننده، سوسپانسیونکننده، پایدارکننده و ضخیمکننده به کار برده میشوند کهیکی از صمغهای مهم دارویی: کتیرا میباشد.
از کتیرا همچنین در صنایع مختلف از جمله صنایع غذایی به عنوان یک عامل امولسیونکننده استفاده می-گردد.کتیرا از هیدروکلوئیدهای جاذب است، با افزایش گرانروی و قدرت نگهداری آب سبب افزایش پایداری امولسیونهای مورد نطر می شود.
با توجه به مضرات جانبی داروهای شیمیایی و اینکه تاکنون عوارضی که ناشی از مصرف کتیرای غیرآلوده باشد، ثبت نشده است و همچنین با توجه به اینکه جبران دریافت ریز مغذی ها بصورت اشکال مختلف دارویی مشکلات متعددی دارد و با عدم استقبال افراد همراه است لذا بهترین راه پیشگیری ازاین مشکلات ،اصلاح و بهبود تغذیه افراد است و در راستای این هدف،پرورش،تولید و مصرف گیاهان دارویی ازجمله گون کتیرا از اولویت خاصی برخوردار است.
-1 مقدمه:
صمغ کتیرا - Tragacanth - صمغی است که در اثر شکاف دادن ساقههای بعضی از Astragalusها - گونها - از تیرهی Leguminosae - نخود - به دست میآید.Tragacanthیک لغت یونانی است که از دو قسمت تشکیل شده یکی Tragosبه معنی بز و دیگری Akanthaبه معنی شاخ و ظاهراً این اصطلاح به این منظور انتخاب شده که محصول کتیرا شبیه به شاخ بز است.
بیشتر گونهایی که از آنها صمغ کتیرا به دست میآورند در ارتفاعات 1200 تا 3100 متر میرویند. در یک باور قدیمی برای اینکه گیاه، صمغ بیشتری تولید کند بعد از شکاف دادن تنهی گون مقداری گیاه در بالای سر درختچه میسوزانند و معتقدند گیاه به علت دیدن این منظره متألم میشود و اشک میریزد که این اشک همان محصول کتیرا میباشد. کتیرای نوع مرغوب را در داروسازی به عنوان عامل سوسپانسیون کننده گردهای غیر محلول به کار میبرند
علاوه بر این از آن در فرآوردههای مختلف دارویی برای امولسیون کردن روغنها و رزینها نیز استفاده میکنند. صمغ کتیرا را در صنعت قرصسازی و حب سازی به عنوان به هم چسباننده و در صنایع آرایشی بالاخص در لوسیونها، کرمهای دست و کرمهای بدون چربی به عنوان نرم کننده و امولسیون کننده به کارمیبرند. همچنین ازآن به عنوان مادهی چسباننده برای دندان مصنوعی استفاده به عمل میآید. نوع مرغوب کتیرا در صنعت پارچهبافی بخصوص چیتسازی مورد استفاده قرار میگیرد.و اما کاربرد آن در صنایع غذایی به صورت امولسیونکننده ، قوام دهنده ، پایدار کننده و بافت دهنده استفاده می شود.
صمغ ها:
صمغ ها هیدروکلوئیدهایی هستند که با جذب آب سبب افزایش ویسکوزیته ودر نتیجه پایداری برخی از سیستمهای غذایی میشوند از این نظر کاربرد گسترده ای در بسیاری از فراورده های غذایی دارند. علاوه بر این به کارگیری آنها در مواردی اجازه میدهد که بتوان فرمولاسیون یا اجزای تشکیل دهنده یک فراورده غذایی مشخص را به میزان بسیار زیادی تغییر داد.
