بخشی از مقاله
چکیده
فست فودها مولود جامعه صنعتی و مدرن غربند که به سایر جوامع از جمله کشور ما نفوذ پیدا کرده است. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که غذای فست فودی که در اغلب کشورها مورد علاقه نوجوانان و جوانان بوده و جایگزین بسیاری از وعدههای اصلی غذایی در برنامه غذایی روزانه آنها شدهاند، در نتیجه مصرف زیاد مواد پرکالری و چرب و عدم تعادل بین انرژی دریافتی و مصرفی، احتمال ابتلا افراد به چاقی و دیابت و بیماریهای متعاقب آن را افزایش میدهد.
تغییر ذائقه مردم در سالهای اخیر و گرایش روزافزون به سمت استفاده از فست فودها باید با فرهنگسازی مناسب همراه شود تا افراد سودجو هر چیزی را به نام فست فود و غذای آماده به مردم عرضه نکنند. به هر ترتیب استفاده از فست فودها واقعیتی است که جامعه امروز ما با آن مواجه است، پس چه بهتر که فرهنگسازی جهت استفاده مردم از غذاهای مرغوب، سالم و اصیل کشورمان بجای فست فودها رواج بیشتری یابد.
مقدمه
تغییر در سبک زندگی، یکی از دستاوردهای مدرنیته است، که جامعه به ویژه جامعه شهری به آن دچار شده است. یکی از مواردی که دلالت بر تغییر سبک زندگی دارد، تغییر در شیوه تغذیه است. نمونه بارز آن رواج بیش از اندازه مصرف فست فودها در بین خانوادهها و افراد جامعه است. فست فودها مولود جامعه صنعتی و مدرن غربند که به سایر جوامع از جمله کشور ما نفوذ پیدا کرده است. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که غذای فست فودی در اغلب کشورها مورد علاقه نوجوانان و جوانان بوده و جایگزین بسیاری از وعده های اصلی غذایی در برنامه غذایی روزانه آنها شده اند
در نتیجه مصرف زیاد مواد پرکالری و چرب و عدم تعادل بین انرژی دریافتی و مصرفی، احتمال ابتلا افراد به چاقی و دیابت و بیماریهای متعاقب آن افزایش می یابد. متاسفانه امروزه معیار و اندازه تمایل افراد به غذا بر اساس نیاز واقعی بدن نبوده بلکه ملاک انتخاب غذا خوشمزه بودن آن است و از آنجا که غذاهای فوری به دلیل مواد افزودنی و نمک فراوان از طعم بهتری برخوردارند، افراد رغبت بیشتری به مصرف آنها دارند. مطالعات مختلف علت رواج و افزایش چشمگیر مصرف غذاهای آماده را تغییر ساختار سنی خانواده، دلچسب و لذیذ بودن این غذاها به همراه کم هزینه بودن و دسترسی راحت و آسان آنها می دانند
سرانه مصرف سوسیس و کالباس برای هر شهروند ایرانی 4 کیلوگرم درسال می باشد و این در حالی است که بسیاری از کارشناسان تغذیه و بهداشت، غذاهای فوری را برای سلامت انسان مضر می دانند . - 5 - مقاله حاضر سعی در شناساندن برخی از مضرات این نوع غذاها و ارائه پیشنهاداتی برای کاهش آثار زیانبار آنها دارد.
فست فود چیست؟
فست فود یا غذای فوری یا زودغذا عنوانی است برای غذاهایی که به سرعت طبخ و آماده می شوند . - 11 - به این ترتیب، هر نوع ماده غذایی با زمان کوتاه آماده سازی را می توان فست فود در نظر گرفت که در رستوران ها یا فروشگاه ها و یا بعضا به صورت بسته بندی شده برای بردن فروخته می شود. این واژه برای اولین بار در سال 1951، در لغتنامه - ویلیام وبستر - مطرح گردید
فست فود شامل انواع ساندویچ، همبرگر، چیز برگر و دیگر انواع برگرها، ماهی میگو ومرغ سوخاری، هات داگ، فیله استیک گوشت یا مرغ، سیب زمینی سرخ کرده، تاکو - نوعی غذای مکزیکی - ، انواع پیتزا و غیره هستند که همگی این غذاها به دلیل چربی با ترانس بالا و کالری زیاد برای سلامتی افراد مضرند
تاریخچه پیدایش فست فود:
برخلاف آنچه فکر می کنیم، عرضه سریع غذاهای حاضر وآماده پیشینه های تاریخی دارد و مختص قرن حاضر نیست. در روم باستان، دکههای فروش نان و زیتون وجود داشته است. در شرق آسیا مغازههایی بودهاند که رشته فرنگی آماده عرضه می کردند. در خاورمیانه از سالهای دور تا امروز دکههای فروش فلافل را داشتهایم. در هند قدیم انواع اغذیه آماده وجود داشته است. اما فست فود به شکل امروزی دقیقا در هفتم جولای 1912 و در آمریکا متولد شد.
در این روز رستورانی به نام اتومات در نیویورک افتتاح شد که نوعی کافه تریا بود. آنها غذاهای از پیش آماده را در محفظههای گرم کننده شیشهای قرار میدادند و مشتریان از طریق دستگاههای سکهای اقدام به خرید آن میکردند. در سال 1940، سرو کله مک دونالد پیدا شد که امروزه نامش مترادف با صنعت فست فود است. از سال 1332 به بعد در سراسر تهران ساندویچ فروشیها گشایش یافت و حدودا در سال 1335 ساندویچ در شهرستانها نیز رونق گرفت. در اوایل دهه 1340 نیز همبرگر وارد بازار غذای ایران شد
مضرات فست فود:
هر فردی با توجه به جنسیت، سن و سال و نوع فعالیت های روزانه خود نیاز به رژیم غذایی خاصی دارد. اما فست فودها بدون در نظر گرفتن این نیازها، سن وسال و فعالیتهای روزمره افراد، تاثیر واحدی روی آنها میگذارد. با این معنی که فرقی نمیکند شما کودک باشید یا نوجوان، بزرگسال یا یک فرد سالخورده، سالم باشید یا بیمار یا در هر وضعیت دیگر. فست فودها توجهی به شرایط شما ندارند و تاثیر غذایی یکسانی روی تمام افراد می گذارد. در هر صورت تمامی غذاهای فست فودی معمولا ارزش غذایی یکسانی دارند. این غذاها سرشار از چربیاند، سرشار از قند و نمک هستند، فاقد فیبرهای گیاهی می باشند و از نظر ویتامین نیز فقیر هستند . - 8 - تمامی این ویژگی ها مشکلاتی را برای سلامتی انسان به وجود میآورند که در ادامه به برخی از آنها می پردازیم.
فست فودها و سرطان:
نیترات سدیم موجود در سوسیس و کالباس در بدن انسان به نیتروزآمین تبدیل شده و سرطانزا می باشد. به همین خاطر معمولا ویتامین c را به فرآورده اضافه می کنند تا از شکل گیری نیتروزآمین طی عمل گوارش جلوگیری کند. نیتریتها نیز بسیار سمی میباشند. بنابراین در تهیه سوسیس ها در مصرف این نگهدارنده بسیار احتیاط می گردد. نیتریت در بدن با میوگلوبین ترکیب شده و ماده ای به نام نیتروز گلوبولین را ایجاد می کند که موجب بروز سرطان معده می شود
فست فود به خصوص اگر ماده اولیه آن گوشت باشد فرآوری شده است، یعنی با افزودن مواد نگهدارنده که در بدن 100 درصد منجر به جهشهای ژنتیک می شود، تولید می شود. البته همیشه جهشهای ژنتیک مساوی با بروز سرطان نیست، اما می دانیم که گوشت فرآوی شده موجود در فست فود منجر به ایجاد موادی می شود که میتوانند در پی جهش ژنتیک به ابتلای فرد به سرطان بینجامند . - 15 - ترکیبات سرطانزای فست فودها که با عنوان آمینهای هتروسیلیک خوانده می شوند بیش از 10 سال است که شناخته شده اند
ارتباط آسم و فست فود:
تحقیقات تازه د انشمندان نشان می دهد که مصرف بیشتر همبرگر با شیوع بالاتر آسم در کودکان ارتباط دارد، حال آنکه مصرف ماهی، میوه و سبزیجات در برابر این بیماری نقش محافظتی دارد. استفاده از چربی های اشباع شده و اسیدهای چرب ترانس موجود در این غذا ممکن است با این بیماری در ارتباط باشد
فست فودها شما را به افسردگی می کشانند:
به محض اینکه عادت کردید شب و روز راهی رستورانهای فست فودی شوید به مرور دچار خواب آلودگی و خمودگی می-شوید. یعنی به مرور زمان شادابی و سرزندگیتان را از دست می دهید. در این غذاها مواد افزودنی شیمیایی زیادی نیز وجود دارد و تمام این مواد میزان رادیکالهای آزاد خون را بالا می برند. رادیکالهای آزاد باعث التهاب و پیری سلولهای بدن می شوند . - 8 - افرادی که مشتریان دائم فست فودها هستند، 51 درصد بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی قرار می گیرند
فست فودها عامل التهاب روده هستند
بیماریهای التهابی روده در غرب شیوع بیشتری دارد و در ایران به علت استفاده از غذاهای فست فود و خارج شدن از غذاهای سنتی بیماری ها به شکل بیماری غرب نزدیک می شود
فست فودها وبیماری های قلبی عروقی و دیابت:
مدارک نشان می دهند که بیشتر غذاهای فست فود از نظر محتوای کالری، چربی، قند و نمک بسیار بالاتر از حد استاندارد و حدود بهداشتی بوده ، نمک زیاد این نوع غذاها خطر بیماریهای قلبی و مغزی را افزایش می دهند . - 4 - محققان دریافتهاند خوردن گوشتهای فرآوری شده در هر وعده خطر بیماریهای قلبی را تا 42 درصد افزایش می دهد و خطر دیابت نیز تا 19 درصد بالاتر می رود. به گفته محققان وجود نمک، مواد شیمیایی نگهدارنده و چربی دلیل ابتلا به بیماریهای قلبی و دیابت است
فست فودها و خطر چاقی:
محتویات فست فود به گونهای است که مردم را به زیاده روی در خوردن ترغیب می کند و خطر چاقی مفرط را افزایش می-دهد. این غذاها علاوه بر آنکه حاوی مقادیر زیاد کالری هستند، به دلیل تضعیف مرکز کنترل اشتها، احتمال بروز چاقی را در افراد افزایش می دهد
بالا بودن BMI یا اضافه وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان، باعث افزایش سطح چربی و فشار خون آنها شده و در دوران بزرگسالی، احتمال ابتلا به بیماریهای مزمن، هایپرلیپیدمی و دیابت نوع دو، سندرم متابولیک، بیماریهای قلبی عروقی، مشکلات عضلانی اسکلتی، آسم، آپنه خواب، سندرم تخمدان پلی کیستیک و مشکلات روانی اجتماعی می شود
فست فود و اثر بر روی سیستم عصبی و ضریب هوشی:
بنابر نظر قاطع کارشناسان تغذیه و متخصصان علوم پزشکی، مصرف مداوم فست فودها یا غذاهای آماده منجر به اختلال در دستگاه عصبی گشته و می تواند موجب سردرد شود. بعلاوه نتایج یک تحقیق جدید نشان می دهد، فست فود می تواند ضریب هوشی انسان را کاهش دهد. دانشمندان دانشگاه آکسفورد با مطالعه روی موش های آزمایشگاهی دریافته اند که رژیم غذایی حاوی چربی بالا که اغلب فست فودها این ویژگی را دارا هستند در مدت کمتر از 10 روز به حافظه کوتاه مدت این موش ها آسیب وارد می کند
اثر بر پوست:
در کودکان، مصرف سوسیس و کالباس گاه باعث حساسیتهای شدید پوستی از جمله خارش، کهیر و ضایعات موضعی جلدی می شود. ادویههای استفاده شده در این مواد غذایی نیز در بعضی افراد ایجاد حساسیت شود
