بخشی از مقاله
فعاليت ضد ميکروبي ٥ گونه جلبک سبز -آبي و ٣ گونه جلبک سبز جمع آوري شده از مشهد و حومه
مقدمه و هدف : جلبک ها داراي تنوع وگستردگي فراواني هستند و روز به روز با توجه به ارزش دارويي و غذايي آن ها مطالعات فراواني بر روي خواص آنها انجام مي شود. در تحقيق حاضر نيز فعاليت ضد ميکروبي جلبک هايسبز- آبي و سبز جمع آوري شده از مشهد و حومه ، مورد بررسي قرار گرفتند .
روش تحقيق : اثر عصاره هاي آبي ، اتري و متانولي ، گونه هاي جلبک شناسايي شده در برابر دو باکتري گرم مثبت و دو باکتري گرم منفي و دو قارچ مطالعه شد.
نتايج و بحث : نتايج نشان داد که خاصيت ضدميکروبي در دو گونه از خانواده ي Nostocaceae ، يک گونه از خانواده ي Chroococaceae ، يک گونه از خانواده ي Heylaceae و يک گونه از خانواده ي Scytonemataceaeقابل تأمّل است . جلبک هاي سبزِشناسايي شده، به ١٥ جنس از سه خانواده و پنج راسته متعلق بودند که فعاليت ضدميکروبي آنها متعلق به دو گونه از خانواده ي Scenedesmaceae و يک گونه از خانواده يZygnemataceae بوده است . مشاهده ها حاکي از آن است که باکتري گرم مثبت Bacillus subtilis ، به وسيله ي دو گونه جلبک سبز- آبي و يک گونه جلبک سبز ، مهار شد و باکتري گرم مثبت Staphylococcusepidermidis ، به وسيله ي دو گونه از جلبک هاي سبز –آبي و يک گونه جلبک سبز مهار شد، در حالي که باکتري هاي گرم منفي ، نسبت به جلبک هاي موجود، هيچ حساسيتي نشان ندادند. دو سيانو باکتري و يک گونه از جلبک هاي سبز شناسايي شده، رشد قارچ Candida albicans را مهار کردند ولي بر قارچ Candida kefyr هيچ تأثيري ديده نشد. مي توان گفت در اين تحقيق باکتري هاي گرم مثبت حساستر از گرم منفي نشان داده شده اند.
توصيه کاربردي.صنعتي : با توجه به نتايج حاصل از اين تحقيق مي توان از عصاره برخي از جلبک ها سبز-آبي و سبز جمع آوري شده از مشهد به عنوان ترکيبات ضد باکتريايي طبيعي استفاده کرد.
١. مقدمه
با توجه به اين که جلبک ها داراي تنوع زيادي بوده ، به طور گسترده اي در تمام دنيا پراکنده اند و هرگروه نيز از لحاظ ويژگي هاي اختصاصي ، در خور توجه مي باشند. بررسي آن ها در زمينه هاي مختلف علمي ، از اهميت بسياري برخوردار است که يکي از مهم ترين فوائد آن ها براي انسان ، خواص دارويي آنها است . جلبک ها در طي هزاران سال ، منبع مهمي از دارو بوده اند. بيش از دو هزار سال است که از جلبک ها ، هم به عنوان غذاي جانبي بشر و هم در پزشکي استفاده مي شوند. به عبارت ديگر طب دارويي با استفاده از متابوليت هاي ثانويه ي جلبک ها ، امروزه در سرتاسر جهان شناخته شده است (١٩٩٩ ,.Kreitlowet al). جلبک ها داراي کاربردهاي فراواني هستند از جمله استفادههايي که مي توان از جلبک ها کرد کاربرد آن ها به عنوان درمان بسيار زيادي از امراض است (١٩٩٦ ,.Mtoleraet al;١٩٩٥,Browitzka). جلبک ها محتوي پروتئين کاملي هستند و برخلاف اکثر غذاهاي گياهي ، تمامي اسيدآمينه هاي ضروري مورد نياز انسان را دارند و مي توان گفت در فرآيندهاي متابوليکي اصلي ، مانند توليد انرژي ، ترميم و توليد آنزيم ، دخالت دارند. اين موجودات محتوي مقادير زيادي از هر دو نوع کربوهيدرات هاي ساده و پيچيدهاند و منبع سوخت اضافي براي بسياري از نيازهاي انرژي فوري بدن هستند. هم چنين اسيدهاي چرب آزاد زيادي از جمله امگا ٣و امگا ٦دارند که اين اسيدهاي چرب آزاد ضروري ، نقشي کليدي در توليد انرژي قابل دسترس براي بدن ايفا مي کنند. جلبک ها مقادير فراواني ويتامين ، مواد معدني و عناصر به شکل قابل استفاده و طبيعي دارند. هم چنين مي توان متذکر شد که جلبک ها غني از مواد فعال زيستي هستند.
مواد فعال زيستي در جلبک ها شامل متابوليت هاي اوليه و ثانويه است . اين متابوليت ها در صنايع مختلف از جمله کشاورزي (2004,Biondiet al)، صنعت و به خصوص داروسازي و پزشکي ، کاربرد فراوان دارند. از جمله استفاده هايي که در علم داروسازي و پزشکي مي توان از جلبک ها کرد، به کار گيري آن ها به عنوان داروهاي مختلف ضد سرطان (٢٠٠٠ ,.Luesch et al ;١٩٩٤ ,.Gerwick et al)، ضد ويروس ، ضد قارچ Kajiyamaet al., 1998 ; Patterson & Carmeli, 1992)٢٠٠٠ ,.Jaki et al ;١٩٩٥ ,Browitzka)، آنتي پلاسموديال (١٩٩٨ ,Papendorfet al) ، ايمني (١٩٩٢ ,.Koehnet al) ، سيتوتوکسيني (٢٠٠٨ ,.Rosario et al) مهار آنزيمي و غيره مي باشد. در سالهاي اخير با توجه به مقاومت پاتوژني باکتري ها عليه آنتي بيوتيکهاي سنتزي ، مطالعه بر روي ترکيبات طبيعي نظير اسانس و عصارهي گياهان ، مواد جانوري و معدني از ارزش چنداني جهت ساخت مواد ضد ميکروبي طبيعي برخوردار اند (قاسمي ،
١٣٨٨) بنابراين تحقيق حاضر به منظور بررسي فعاليت ضد ميکروبي عصاره ي قطبي و غير قطبي گونه هاي مختلف جلبک مورد آزمايش قرار گرفته شد.
٢. مواد وروش ها
نمونه برداريها از ايستگاههاي ، پرديس دانشگاه فردوسي ، پارک ملت ، ابرده ، شانديز ، حصار ، مايان ، زشک ، نغندر ، سد کارده ، طرق ، توس ، ضابطيان ، و ازغد انجام شد. در اين مطالعه ، نمونه برداري جلبک ها مستقيماً با جمع آوري آب در هر ايستگاه از زير
سطح آب بود. نمونه هاي جلبکي ، پس از انتقال به آزمايشگاه در يخچال نگهداري شدند.
٢-١.کشت و خالص سازي جلبک ها
ابتدا نمونه ها به مدت ٥دقيقه با دور ٦٠٠٠(rpm) سانتريفوژ شدند و در زير اتاقک کشت (لامين اير) در محيط استريل در پيلت کشت شدند. در اين تحقيق از محيط کشت BG١١ که به طور معمول در مطالعات از آن ياد شده است ، براي سيانوباکتري ها و N٨ براي جلبک هاي سبز استفاده شد.
٢-٢.کشت ريز جلبک ها
به منظور انجام آزمايش هاي آنتي بيوگرام ، ابتدا از هر کدام از ريز جلبک هاي جدا شده ، به صورت جداگانه کشت مايع انجام شد. به اين کشت ها در حدود ٣٠ روز اجازه رشد داده شد. سپس عصارههاي تغليظ شده آبي، متانولي و اتري - قطبي و غير قطبي از اين جلبک ها با استفاده روتاري در خلاء به دست آمد .
به منظور بررسي خاصيت ضد ميکروبي عصاره ها از روش انتشار ديسک استفاده شد. در همين راستا از ميزان ٦٠ ميکروليتر عصاره بر روي هر ديسک با قطر ٦ميلي ليتر استفاده شد.
٢-٣.مرحله و انجام تست ضد ميکروبي ميکروبها
در اين مرحله ٦ ميکروب انتخاب شد. دو باکتري گرم مثبت Bacillus subtilis و Staphylococcus epidermidis ، دو باکتري گرم منفي Pseudomonasaerugenosa و Klebsiella و دو قارچ Candida albicans و Candida Kefyr، محيط کشت مولر هيلتون ١ براي کشت باکتريها و محيط سابرودکتروز٢ نيز براي کشت قارچ هاي مورد نظر انتخاب شدند. هر کدام از ميکروبها روي پليت ها کشت داده شد و بلافاصله هر کدام از ديسک هاي تهيه شده از عصارهها به صورت جداگانه روي اين پليت ها گذاشته شدند.
پليت هاي حاوي ديسک ، به انکوباتورهاي مخصوص کشت قارچ و ميکروب منتقل گرديدند. دماي اختصاصي انکوباتور براي قارچ ها ٢٥ درجه ي سانتي گراد و براي باکتريها ٣٥ درجه ي سانتي گراد بود.
پس از گذشت ٢٤ ساعت که ميکروبهاي مورد نظر روي محيط هاي جامد رشد کردند، پليت ها از درون گرمخانه ها بيرون آورده شد و سپس وضيعت هاله هاي عدم رشد تشکيل شده ، مورد بررسي و اندازه گيري قرار گرفت . شاهد براي باکتريها، جنتامايسين و براي قارچ ها، نيستاتين (١٠ ميکروگرم) در نظر گرفته شد .
