بخشی از مقاله
چکیده
ما در این مقاله آثار و فوائد حجاب را مورد بررسی قرار دادهایم. اینکه اگر زن مسلمان حجاب را رعایت کند چه آثار و برکاتی را به دنبال دارد، و اینکه اگر حجاب را رعایت نکند چه تبعات و آثار منفی بهدنبال دارد. لذا ما آثار حجاب را از جهات گوناگون: بعد فردي، بعد خانوادگی، بعد اجتماعی، بعد اقتصادي و سیاسی مورد بررسی قرارداده ایم .در نهایت این مطلب براي ما اثبات میشود، اگر خانمی حجاب را رعایت کند آثار مثبت آن را در ابعاد مختلف در زندگی خود احساس خواهد کرد.
مقدمه
از جمله سؤالاتی که برخی از افراد میپرسند، این است که فلسفه حجاب براي زنان چیست؟
چنین سؤالی میتواند دو جنبه داشته باشد: عدهاي به قصد رسیدن به حقایق و برخی دیگر به نیت اعتراض و وارد کردن اشکال سؤال میکنند. که ما در اینجا به صورت مفصل، به فلسفه حجاب میپردازیم و اینکه چرا زنان مسلمان باید حجاب را رعایت کنند؟
رعایت حجاب نهتنها براي خود زن ارزش میآفریند و فوائد فردي دارد بلکه براي خانواده، اجتماع و . . . نیز آثار و فوائد فراوان به دنبال دارد. همانطور که رعایت آن به عنوان یک امر ضروري میتواند مفید باشد، عدم رعایت آن نیز پیامدهایی منفی را به همراه دارد.
تعریف لغوي کلمه فلسفه
کلمه فلسفه در لغتعبارت است از : حکمت، شناخت مبادى و علل اولیه اشیاء.1 در اصطلاح عرفی عبارت است از: بررسی علل و عوامل پیدایش یک حادثه یا یک مسئله و فوائدي که بر آن مترتب است.
بنابراین فلسفه حجاب یعنی بررسی آن دسته از علل و عواملی که حجاب را براي انسان ضروري میسازد و بیان فوائد که بر آن مترتب است. به عبارت دیگر فلسفه حجاب یعنی چرایی و چگونگی حجاب، یعنی چرا حجاب در اسلام تشریع شده است و مسلمانان به رعایت آن ملزم گردیدهاند و فوائد آن چیست؟
البته قبل از اینکه وارد بحث از آثار و فوائد حجاب شویم ذکریک نکته لازم است و آن این است که تمام احکام الهی و یا بالاتر از آن اصل شریعتها به خاطر یک هدف بسیار بزرگ تشریع شدهاند و آن عبارت است از اطاعت و تسلیم در برابر حکیم مطلق و ما در اینجا به این مطلب بهطور خلاصه ابتدائاً اشارهاي میکنیم.
تسلیم، بزرگترین فلسفه
ما وقتی به زندگی روزانه خود مینگریم، میبینیم هنگامی که مثلاً بیمار میشویم و به دکتر مراجعه میکنیم دکتر نسخهاي مرکب از چند دارو براي ما مینویسد ما بدون اینکه از خصوصیات داروها سؤال کنیم دستورات او را مورد عمل قرار میدهیم، چون به تخصص او در رشته طب معتقدیم و میدانیم که او جز معالجه و بهبود ما منظور دیگري ندارد.
احکام و مقررات دینی هم نسخههایی است که پیامبران الهی و پیشوایان دین از طرف خدا، براي بشر آوردهاند تا سعادت و خوشبختی آنان را از هر جهت تأمین نمایند بدیهی است وقتی که ما اعتقاد داشته باشیم که این احکام از علم بیپایان خدا سرچشمه گرفته، و به حکمت و لطف و مهربانی خدا ایمان داشته باشیم و نیز بدانیم که پیامبر خدا، در تبلیغ و رساندن احکام به هیچ نحو گرفتار خطا و لغزشی نمیشوند؛ یعنی به معصوم بودن آنها معتقد باشیم در این صورت با کمال جدیت و بدون هیچ اضطراب در عمل کردن به دستورات دینی میکوشیم و هیچ احتیاج و نیازي براي خود نمیبینیم که از خصوصیات فلسفه احکام و مقرراتی که قرار داده شده است سؤال نماییم زیرا میدانیم که خدا دانشی بیآغاز و انجام دارد و هر چه مقرر کرده است به خیر و صلاح ما بوده و انبیاي الهی در بیان احکام اشتباهی نکردهاند.
البته ما نمیگوییم کسی نباید از فلسفه احکام سؤال کند و یا نباید به دنبال تحقیق و جستجو برآید زیرا شکی نیست که هر کس این حق را دارد که با تمام وسایل ممکن براي آگاهی از اسرار احکام و قوانین دینی بکوشد ولی نباید هرگز انتظار داشته باشیم که با معلومات محدود بشري به تمام جزئیات اسرار و فلسفه احکام دست یابیم زیرا این احکام از مبدأي سرچشمه گرفته است که تمام علوم و دانشهاي وسیع امروز در برابر علم او حکم قطره در برابر اقیانوس هم ندارد.
بنابراین اگر ما تمام کوششهاي لازم را براي آگاهی از فلسفه یک حکم به کار بردیم ولی مطلب قابل توجهی بهدست نیاوردیم، هرگز نمیتوانیم آن حکم را نادیده بگیریم چون ما مصلحت آن را درك نکنیم غیر از آن است که مصلحتی نداشته است.
حجاب اسلامی هم یکی از احکام و دستورات خداي متعال است که بر بانوان در مقابل نامحرم واجب کرده است و ما باید به عنوان یک مسلمان در مقابل این حکم الهی تسلیم باشیم و به این نسخه شفابخش عمل نماییم.
پس از بیان این مطلب اینک نگاهی کوتاه به فوائد و آثار رعایت حجاب و پیامدهاي بیحجابی و بدحجابی میاندازیم و جواب سؤالهاي فوق را در موارد ذیل بررسی مینماییم.
بعد فردي حجاب
.1 حجاب برگرفته از فطرت انسان
توجه به داستان حضرت آدم و حوا فطري بودن پوشش را اثبات میکند. طبق آیات شریفه قرآن کریم 4، حضرت آدم و حوا قبل از چشیدن درخت ممنوعه داراي لباس بودهاند اما با خوردن از آن درخت ممنوعه لباس خود را از دست دادند که بلافاصله به پوشاندن خود اقدام نمودند . این احساس شرم از برهنگی حتی بدون حضور ناظر بیگانه و سرعت در پوشاندن خود به وسیله برگها از آن جهت که تحت هیچ آموزش یا فرمانی از جانب خداوند یا فرشته وحی و یا تذکر هر یک به دیگري، صورت گرفته است بیانگر فطري بودن پوشش در انسان است و اثبات میکند
نخستین انسانها بهطور فطري بدان گرایش داشتهاند.5 از آنجا که انسان موجودي است اجتماعی یا به تعبیر دیگر »مدنی بالطبع« میباشد، برخی، با نگاه جامعه شناسانه به عفت و حجاب زن نگریسته و آن را از این زاویه مورد بررسی قرار دادهاند. برخی از جامعهشناسان حجاب و پوشش زن را مقتضاي طبیعی جامعه بشري معرفی کردهاند.
مونتسکیو به عنوان یک جامعهشناس در کتاب »روح القوانین« مینویسد:
»قوانین طبیعت حکم میکند زن خودار باشد. زیرا مرد، با تهور آفریده شده است و زن، نیروي خوددادي بیشتريدارد. بنابراین، تضاد بین آنها را میتوان با حجاب از بین برد و براساس همین اصل، تمام ملل جهان معتقدند که زنان باید حیا و حجاب داشته باشند
.2 حجاب و طهارت قلب
از جمله فوائد و آثار اصلی و اساسی حجاب که سعادت ابدي را در پی دارد سلامت قلب و طهارت روح است. اسلام به وسیله حجاب میخواهد سعادتمندي بشر را تضمین کند. انسان داراي دو بعد جسمانی و روحانی است. هدف از آفرینش انسان امتحان شدن، عبادت کردن و کمال یافتن است. با توجه به اینکه اوامر و نواحی براساس مصالح و مفاسد واقعی است. یقیناً در رسیدن به سعادت و کمال ابدي مؤثر است. مراعات پوشش تعیین شده در دین وسیلهاي ضروري است تا انسان بتواند روح خود را پاك و نورانی نگه دارد و به تعالی برسد.
تنها چیزي که در آخرت مایه نجات انسانهاست قلب سلیم و دل طاهر است و بس. چنانکه آیه شریفه میفرماید: »در روز قیامت مال و فرزند و هیچ چیز دیگري بجز قلب سالم و پاك سودبخش نخواهد بود7.«
و پاك بودن و پاك ماندن دل، در گرو پاکی اعمال است و یکی از اعمال پاك و مؤثر در طهارت قلب، مسئله حجاب است که در قرآن کریم بارها به زبانهاي مختلف به این اثر حجاب و پرهیز از اختلاط با نامحرم اشاره شده است، مثلاً در سورهاحزاب به مؤمنین دستور میدهد: »هنگامی که از همسران پیامبر چیزي طلب میکنید از پس پرده از آنها بخواهید زیرا این امر در طهارت دلهاي شما و پاکی قلبهاي آنان مؤثر است
.« یعنی رعایت حریم محرم و نامحرم و پرهیز از اختلاط بیحساب و کتاب با نامحرمان براي حفظ طهارت قلب شما و فرصت ندادن به شیطان براي وسوسهگري است و آنچه که در قیامت باعث نجات سعادت است فقط و فقط قلب سلیمی است که در پرتو اعمال صالح و مطابق با دستورات الهی بهدست میآید.
.3 ارزش واقعی زن
در واقع عفت و حیا و حجاب زن تدبیري است که او با نوعی الهام، براي گرانبها کردن خود و حفظ موقعیتاش در برابر مرد بهکار میبرد، زیرا زن با هوش فطري و حس مخصوص خود درك کرده که از نظر جسمی با مرد برابر نیست و اگر بخواهد با وي دست و پنجه نرم کند از زور بازوي مرد بر نمیآید. از طرفی، زن ضعف مرد را در همان نیازي یافته که خداوند حکیم در وجود مردان نهاده است. زن خوب میداند که خداوند او را مظهر معشوقیت قرار داده است. بر همین اساس، زن با عفت و حجاب بهتر میتواند مرد را مجذوب خود کند و با متانت و وقار بر احترام خویش بیفزاید.
امام خمینی - - در توضیح نگرش غربی به زن به عنوان یک کالا، تعبیر زیبایی دارند:
»در خصوص زنان، اسلام هیچگاه مخالف آزادي آنها نبوده است. به عکس، اسلام با مفهوم - زن شئشده - و به عنوان شئ، مخالفت کرده است و شرافت و حیثیت وي را به وي بازگردانده است
خانم فاطمه دولان استاد مسلمان انگلیسی زبان در ایران میگوید: »من به عنوان کسی که در کشور غربی زندگی کرده است میفهمم که فلسفه حجاب چیست! وجود حجاب باعث میشود که زن ارزش خود را از حد یک کالاي تجاري و یا وسیلهاي براي بهرهدهی بیشتر، بالا ببرد و هم خود براي خویش ارزش قائل باشد و هم جامعه را وادار به احترام کند
