بخشی از مقاله
چکیده
برنامهریزی برای آینده فناوری اطلاعات سلامت ضروری است و نیازمند رویکرد نظاممند مطالعه آینده میباشد. هدف از این پژوهش شناسایی فناوریهای اطلاعات سلامت کلیدی با استفاده از رویکرد فناوریهای کلیدی برای ایران 1404 بود. این پژوهش یک مطالعات کیفی است که با استفاده از مصاحبه با خبرگان به صورت تحلیل چارچوب انجام شده است. جامعه پژوهش شامل اعضای پنل فناوری اطلاعات در نقشه جامع علمی سلامت ایران بود و در نهایت با نمونهگیری هدفمند تعداد 13 نفر در مصاحبه شرکت کردند. به منظور جمعآوری نقطه نظرات شرکتکنندگان به روش نیمه ساختارمند، مصاحبه عمیق صورت گرفت.
تحلیل دادهها با استفاده از فرآیند پنج مرحلهای تحلیل چارچوبی صورت گرفت. نتایج پژوهش شامل هفت درونمایه اصلی و 19 طبقه بود. درونمایههای اصلی شامل دسترسی سریع، ارزان، پایدار و امن به حداکثر سوابق سلامت کلیه افراد جامعه؛ دسترسی عادلانه به منابع و خدمات پیشخوان سلامت؛ توسعه مدیریت دانش علوم پزشکی و بهداشتی در راستای ارتقای سلامت و حفظ ایمنی افراد جامعه با استفاده از فناوری اطلاعات؛ توسعه خدمات الکترونیکی حاکمیتی در نظام سلامت؛ توسعه سلامت همراه؛ حاکمیت فناوری اطلاعات سلامت و ارتقاء زیرساخت فناوری اطلاعات سلامت در سطح ملی بود. توسعه پرونده الکترونیک سلامت، توسعه شبکه گسترده سلامت، تبادل و اشتراک داده، توسعه سلامت همراه، پرونده سلامت شخصی بیمار، زیرساختهای فناوری اطلاعات سلامت و توسعه سیستمهای پشتیبان تصمیم بالینی از مسائل کلیدی مورد نیاز ایران 1404 هستند که در کشورهای دیگر هم بر آنها تاکید شده است. بنابراین با توجه به ضرورت دستیابی به آنها باید در سطح سیاستگذاری کلان مورد توجه قرار گیرند.
مقدمه
فناوری اطلاعات سلامت1 شامل انواع مختلفی از فناوری های اطلاعات و ارتباطات است که به منظور جمعآوری، انتقال، نمایش و ذخیره دادههای بیمار مورد استفاده قرار میگیرند
این مفهوم محدوده وسیعی از محصولات، فناوری ها و خدمات مانند فناوری سلامت از راه دور، خدمات مبتنی بر ابر2، ابزارهای پزشکی، ابزارهای پایش از راه دور3و حسگرها4 را شامل می شود .
بهبود کیفیت، کارآیی، برونداد، مراقبت بیمار و کاهش هزینه مراقبت سلامت از جمله منافع بالقوهای هستند که میتوان برای فناوری اطلاعات سلامت برشمرد
کاربرد فناوری اطلاعات در سلامت امکان دسترسی به اطلاعات سلامت برای بیماران، متخصصان بالینی، فراهم کنندگان خدمات مراقبت سلامت5، سازمانهای بیمه و دیگر بخش های دولتی را فراهم میسازد و باعث کاهش خطاهای پزشکی، هزینه ها و کاغذبازی و افزایش اثربخشی، کیفیت مراقبت سلامت و توانمندسازی بیماران و متخصصان بالینی می شود.
علیرغم اهمیت فناوری اطلاعات سلامت و لزوم برنامهریزی برای آینده آن، توازن بین منافع و خطرات به کارگیری آن در بخش سلامت، برای سالهای پیش رو روشن نیست. علاوه بر این فناوری اطلاعات سلامت به سرعت در حال پیشرفت است و سازمانهای مراقبت سلامت و سیاستگذاران این حوزه نیازمند درنظرگرفتن مسائلی هستند که ممکن است در آینده روی دهند - Wyatt and .Sullivan 2005a - بنابراین به منظور برنامهریزی بهتر و استفاده بهینه از این فناوریها، استفاده پژوهش نظاممند آینده اجتنابناپذیر است . - Behkami and Daim 2012 - مطالعه نظاممند آینده با نامهای مختلفی شناخته می شود مانند آیندهپژوهی، آیندهنگاری، آیندهشناسی و مطالعات آیندهنگر. هدف این نوع مطالعات شناسایی آیندههای مرجح، ممکن و احتمالی است
آیندهنگاری عبارت است از فرآیندی نظاممند با نگاه به آینده بلندمدت در حوزههای علمی، فناوری، اقتصادی و اجتماعی و هدف آن تعیین حوزه های پژوهش راهبردی و ایجاد زمینه برای پیدایش فناوریهای جدید با فواید بیشتر برای اجتماع و اقتصاد است
به منظور تعیین چشماندازهای میانمدت و بلندمدت برای توسعه فناوری می توان از روشهای آیندهنگاری فناوری استفاده کرد - Poteralska and Sacio -6]\PD VND 2014' +HPPDW HW DO. .2017 - آیندهنگاری فناوری میتواند به منظور شناسایی فناوریهای کلیدی یا حیاتی یک کشور یا یک صنعت که نیازمند توسعه آینده مطلوب خود است، به کار گرفته شود . - Chen, Wakeland, and Yu 2012 - همچنین میتوان آن را به عنوان یکی از اجزا اصلی فرآیند توسعه تکنولوژی در نظر گرفت. برونداد آیندهنگاری فناوری مجموعهای از استراتژیها و زیرساختهای فناوری است. علاوه بر این به شرکتهای خصوصی و دولتی در زمینه نوآوری، انتقال و مدیریت فناوری و رقابتپذیری کمک میکند
سناریونویسی1، تحلیل اثرات متقابل2، روش دلفی3، روش تعیین فناوری های کلیدی4 و هماندیشی خبرگان5 ازجمله مهمترین روشهای آیندهنگاری هستند که میتوان در زمینههای مختلف از آنها استفاده کرد. هرکدام از این روش ها کاربرد خاص و قابلیت استفاده در فعالیتهای آیندهنگاری را دارند، اما انتخاب روش به ماهیت موضوع موردمطالعه بستگی دارد - . - UNIDO 2005 مطالعات فناوری های کلیدی به منظور پیشبینی آینده فناوری با استفاده از مصاحبه با خبرگان شکل میگیرند. این رویکرد معمولا به منظور مشخص کردن اولویت ها و اقدامهای کلیدی نیز به کار برده میشود
در این نوع مطالعات، فناوریهای کلیدی باید چند ویژگی مشخص داشته باشند. یکی از این ویژگیها تناسب با سیاست6، است یعنی فناوری های کلیدی شناختهشده باید نشاندهنده این موضوع باشند که مداخلات سیاسی در زمینه آن نوع فناوری میتواند منجر به تحقق نتایجی شود. ویژگی دیگر تمایز7 است یعنی فناوری های کلیدی در برابر فناوری های غیرکلیدی باید بهصورت مشخص و شفاف متمایز باشند. معیار پیشرفتهبودن برای فناوری کلیدی به تنهایی کافی نیست. ویژگی دیگر تکرارپذیری8 است. روش انتخاب فناوریهای کلیدی باید طوری باشد که در صورت تکرار روش انتخاب فناوری توسط فردی که بهطور مستقیم در فعالیت شناسایی فناوری های کلیدی شرکت نداشته است، دوباره نتایج مشابهی به دست آید
پیشینه پژوهش
اگرچه انجام مطالعات آینده پژوهی به منظور بررسی نظاممند آینده فناوری اطلاعات سلامت به عنوان ابزاری مهم پیشنهاد شده است - Englebardt and Nelson 2002, Nelson and Staggers 2013 - ، مطالعات مرتبط با مسائل کلیدی فناوری اطلاعات سلامت بسیار محدود است و این نوع مطالعات در کشورهای در حال توسعه بسیار کمتر به چشم میخورد
پالویا9 و دیگران در سال 2012 مسائل کلیدی فناوریهای اطلاعات در مراقبت سلامت را بررسی کردند و با نظرخواهی از دو گروه مدیران اطلاعات و مدیران اجرائی بیمارستانها در کشور ایالات متحده، ده مسئله کلیدی را شناسایی و اولویتبندی کردند. مهمترین این مسائل شامل تغییر فرمت کاغذی به الکترونیکی، اجرای پرونده پزشکی الکترونیکی، رویکرد سیستمی به مدیریت شناسایی بیمار، کیفیت پروندههای پزشکی الکترونیکی، فناوری های پرونده، سنجش اثربخشی فناوری اطلاعات در مراقبت سلامت، مسائل زیرساخت فناوری اطلاعات، مدیریت هزینه فناوری اطلاعات و پشتیبانی از مراقبت سلامت در خانه میشد
