بخشی از مقاله
چکیده:
برخی روستا ها ی کوهستانی استان مازندران دارای اشکال زیبا و متنوع طبیعی وزمین شناسی بوده ومی توانند از مهمترین منا طق طبیعت گردی و زمین گردشگری - ژئوتوریسم - ایران باشند. گسترش انواع سازند ها و ساختار های زمین شناسی و اختلاف شدید توپوگرافیک و نیز اقلیم متنوع باعث ایجاد انواع اشکال ژئومورفیک در سطح زمین شده اند.
از جمله مهمترین این چهره های زمین شناسی و طبیعی می توان به پدیده های کارستیک بخصوص غار ها و چشمه ها، چشمه های آب گرم ، زمین لغزه ها ، آتشفشان، دریاچه ها، آبشار ها ، تنگه ها، سیرک های یخچالی را نام برد که بسیار جذاب و دیدنی هستند. این پدیده ها می توانند نقش اساسی در توسعه پایدار این روستاها ایفا نمایند.
مقدمه و روش مطالعه
شرایط طبیعی ، مورفولوژیکی ، عناصر اقلیمی همراعه با ساختار اقتادی ، اجتماعی و فرهنگی محیط روستا، اشکال گوناگون و متنوعی از روستاها را به وجود می آورند که هر کدام به لحاظ فیزیکی از یکدیگر ممایزند و هرکدام خالق جاذبه ایی است که گردشگران روستایی را به بازدید از این مناطق علاقمند می سازد
.بعضی زمین گردشگری را یکی ازجدید ترین انواع گردشگری 1طبیعت می باشد - هاوس، 17: 1995و هاوس - 260: 2007 دانسته که زیر شاخه طبیعت گردی یا بوم گردشگری - اکوتوریسم - بوده - بیاتی خطیبی 30: 1389 و احراری رودی ، - 46: 1389و گاهی آن را گردشگری جغرافیایی نامیده اند - ثروتی و قاسمی،. - 27: 1387 این نوع گردشگری پس ازموضوع زمین پارک ها - در وا قع هر محلی که به خا 2ژئوپارکها - از سال 2000میلادی، مورد توجه یونسکو قرار گرفت
طرح شرایط ویژه خود مانند پدیده های زمین شناسی، زیست محیطی، پوشش گیا هی و دیگر زیبایی های طبیعی مورد بازدید قرار گیرد، در زمین گردشگری می گنجد که حتی ممکن است شامل زمین های لسی و کیفیت آب باشند
انگیزه دیدن یک پدیده طبیعی و زمین شناسی شناسایی شده ، برای گروه های سنی و شغلی یکسان نیست. لذا لازم است که که از دیدگاه آموزشی - دبیرستان و دا نشگاه - ، پژوهشی، تاریخی و فرهنگی ، زیبا شناختی و تفریحی آنها را دسته بندی کرد. سپس روش های شناساندن آنها برای مردم ایران و دیگر کشورها طرح شده و پس از آن برای دسترسی و دیدار آنها را ههای شایسته جستجو شود و هزینه های درخور هریک از این سه مرحله از کار - دسته بندی ، شناساندن و دسترسی - برآورده خوا هد شد.
در این مقاله به قابلیت طبیعت گردی دراطراف روستاهای کوهستانی که غالبا در ارتفاعات جنوبی استان مازندران استقرار دارند،پرداخته و مهمترین پدید ه های جذاب که قابلیت گردشگری دارند معرفی می شوند. پدید ه هایی از قبیل: چشمه های آبگرم، چشمه های کارستیک، غار ها، گسل ها و پرتگا های گسلی، آبشار ها ،دریاچه های طبیعی، آتشفشان ها، زمین لغزش ، یخ چال و سیرک یخچالی در ارتفاعات و ییلاقات ا ستان را می توان نام برد . با توجه به اینکه حدود 30میلیون نفر گردشگر در سال 1392به استان مازندران سفر کردند، اگر یک درصد از این گردشگران به سوی جاذبه های طبیعی هدایت شوند ، عدد 300000 نفر بدست می آید که قابل توجه است.
متاسفانه اکثر گردشگران نمی دانند که جاذبه های طبیعت گردی یا اکوتوریسم بخصوص زمین گردشگری دراطراف روستاهای کوهستانی جنگلی، مرتعی و ارتفاعات جنوبی استان وجود دارند که می تواند برای آنها جالب و جاذب باشد و باعث تفریح و تفرج آنان گردد. به همین دلیل لازم است که این ظرفیت و قابلیت برای گردشگران شناخته شود
روش های معرفی و شناساندن پدیده های طبیعی
بوجود می آیند، تغییر می کنند و سر انجام از میان می روند و این قانون شکل گیری 5 از کار کرد یک یا چند عامل4پدیده ها پدیده هاست. هر عامل قابلیت هایی دارد که بر پایه آنها پدیده ها ساخته می شوند وآن را در جای مخصوصی از کره زمین بر پا شیمیایی، فیزیکی و یا مکانیکی است. در کار سازی عامل ها و بوجود 6می کنند. این قا بلیت ساخت، تغییر و نا بود کردن فرآیند آمدن پدیده ها، بعضی از ویژگی های محیط اهمیت شایانی دارد که کار عامل و فر آیند های آن را آسانتر و تندتر میکند.
این می نا مند، مانند ویژگی های لیتولوژی یا وضعیت زمین شناسی. پدیده های شایسته گردشگری از کار کرد 7 7ویژگی ها را فاکتور ، آتشفشان، نیروی 9، نیروی گرا نش زمین8گروه عامل بوجود آمده اند و در ایران نیز شناخته شده اند. آب - در هر حالت - ، هوا کره است. 11 و انسان که از عا مل های مهم زمین ریخت شناسی10تکتونیکی، شخانه ها در و هله ی اول باید پدیده های طبیعی مثل زمین شناسی بر پایه ارزش آنها برای گروه های سنی و کاری و نیز گیرایی - جذابیت -
برای گردشگران داخلی و خارجی دسته بندی شوند و سپس روش مناسبی برای شناساندن آنها به دیگران انتخاب گردد. پس از آنکه پدید ه ها شناسایی و طبقه بندی گردید، لازم ا ست برای شناساندن آنها به گروه های کاری و سنی بر پایه هدف های آموزشی ، پژو هشی، فرهنگی و تفریحی برنامه ریزی کرد تا در خور هریک از گرو هها را هنما و شرح پدید ه همراه با عکس ها ، نمودار ها، نقشه ها و نوشته ها سامان داده شود و توزیع گردد. از جمله این کار ها می توان از تهیه کارت پستی دوبرگی حاوی عکس رنگی پدیده و نیز شرح مختصرآن، تهیه فیلم ویدئویی از پدیده و تهیه نوشتاری علمی از پدیده را نام برد
طبقه بندی پدیده ها
: چنین پدیده ای در یک کشور تنها یکی است و بنابر این ارزش پژوهشی و گردشگری آن بالاست و چه بسا -112 بی نظیر بودن برای دیگر کشور ها و ملت ها ممکن است توجه بر انگیز باشد. پدیده های طبیعی و انسان ساخت از این نوع دارای ارزش های فرهنگی و تاریخی و گردشگری زیادی هستند و بنا براین نگه داری و حفظ آنها در الویت می باشد. در استان مازندران چندین پدیده بی همتا وجود دارد که در شناساندن آنها نباید درنگ کرد مانند قله آتشفشان دماوند ویا غار اسپهبد خورشید در روستای دوآب سواد کوه - بلند ترین غار طا قی ایران - .
-2 تک پدیده های استانی: مانند پدیده های بی همتایند که در دیگر استان های کشور یافت می شوند. برای نمونه می توان از دریاچه ولشت چالوس را نام برد.
آنها گیراییِ زیاد و طرفداران فراوانی خوا هند داشت. برای -3 13کمیاب بودن: بعضی از پدیده ها چندان فراوان نیستند و کمیابی نمونه می توان از پر اّب شدن چشمه های دره رود خانه هراز پس از ساختن سد لاردر شمال تهران را نام برد.
-4 الگو و شناساگر بودن: این پدیده ها بخصوص برای اهداف آموزشی ارزش فراوا نی دارند وبرخی از آنها ایبر گردشگریِ عادی نیز گیرایی و جذبه دارند. مانند روا نه گلی بایجان جاده هراز - سولیفلوکسیون -
بوجود می آید، گا هی به چندین ریخت نمود پیدا می کند و از این نظر :G.A یک پدیده که از کار کرد یک-5 14 چند گونگی زیبا یی های آن و همچنین گیرایی آن بیشتر می شود و چنانچه این پدیده ها نزدیک هم باشند، ا همیت شایانی خواهند داشت. برای نمونه می توان از تپه های تراورتن آب اسک در جنوب آمل، را نام برد.
-6 پدیده های زود گذر:15 دسته ای از پدیده ها را می شنا سیم که تغییر آنها سریع بوده و شکل آنها در یک دوره کوتا ه چند ماه ماه و یا چند سال به خوبی قا بل بازشناسی است. بنابراین ارزش پژوهشی چنین پدیده هایی روشن بوده و ارزش آموزشی نیز دارند. تاریخچه دگرگونی آنها را باید بررسی نموده و آهنگ تغییر آنها را بدست آورد. انواع حرکات توده ای مواد در دامنه ها بخصوص دامنه هایی که از جنس سنگ های سست و یا توده های خاکی اند، با هجوم سیلاب دچار فرسایش پادامنه ایی یا پی کنی16 شده و در نتیجه بخش هایی از دا منه فرو می ریزد .
مهمترین میراثهای طبیعی درروستا های کوهستانی مازندران
تردیدی نیست که با توجه به شرایط طبیعی ازجمله زمین شناسی استان مازندران و سیر تحول و تکامل آن، پدیده های زیبا و جذاب طبیعی و زمین شناسی در طول تاریخ شکل گرفته که برای گردشگران جاذب است. در این مقاله هدف اشاره به همه ی آنها نیست و بنابر این نمی توان در این نوشتار همه ی آنها را ذکر کرد. این پدیده ها بسیار متنوع بوده و میراث طبیعی و زمین شناسی استان به شمار می روند. بنابراین فقط به مهمترین و مشهورترین آنها اشاره می شود. لذا لازم است برای شناختن، شناسا ندن، نگه داری و بازسازی آنها برنامه ریزی شود . در جدول1 به مهمترین غارهای استان و در جدول 2چند نمونه از پدیده های طبیعی وزمین شنا سی که از اهمیت بیشتری جهت گردشگری برخوردار هستند، اشاره شده است.
جدول -1 ویژگی های مهمترین غار های اطراف روستا های کوهستانی مازندران
