بخشی از مقاله
چکیده
این تحقیق به منظور تعیین قابلیت سازگاری بچه ماهیان قزل آلای رنگین کمان در آب با دامنه شوری 0 -20در هزار با هدف فراهم نمودن امکان پرورش این گونه با ارزش در محیط های آبی با شوریهای غیر متعارف خاصه پرورش ماهی در قفس های دریایی در دریای خزر به انجام رسیده است .
نتایج بررسی های انجام شده بر روی بچه ماهیان معرفی شده به شوریهای مختلف بیانگر آن بوده است، که ماهی قزل آلا در وزن 28 گرم از توانایی قابل قبول در ایجاد تغییرات در فاکتورهای یونی- اسمزی و بافتی در کلیه و آبششها جهت حصول سازگاری و بقا در شوریهای 0 ppt ،13 و20 برخوردارمی باشند . لذا میتوان نتیجه گرفت این اندازه از ماهیان قزل آلای رنگین کمان قابلیت فیزیولوژیک لازم برای سازگاری و بقائ در آب با شوری دریای خزر - 12-13 ppt - جهت معرفی و پرورش در قفس را دارا میباشند.
مقدمه
حدود نیمی از تولیدات آبزی پروری جهان به محیطهای آبیلب شور و شور اختصاص دارد . - FAO, 2014 - تأثیرات میزان شوری محیط، به خصوص بر زندگی ماهیان آب شیرین، برای پرورش این آبزیان در سیستمهای پرورشی بسیار مهم است و زمانیکه شوری آب در دسترس، با ماهیان موردنظر سازگار باشد، میتوان استفاده از آب لب شور را به عنوان یک برتری برای توسعه آبزی پروری بیان نمود. تنظیم اسمزی وکنترل غلظت الکترولیتها راهکاری است که توان سازگاری این ماهی با محیط آب لب شور را مشخص میکند
ماهی قزل آلای رنگین کمان یکی از مهمترین گونه های آزادماهیان، با ارزش اقتصادی بالا برای پرورش جهانی است که بخش بزرگی از میزان تولید آبزیان را به خود اختصاص میدهد . - Azewedo et al., 2004 - با توجه به محدودیت منابع آب شیرین در کشور ضروری است که اساس توسعه آبزی پروری از اتکا بر منابع آب شیرین بر استفاده از منابع آب دریای خزر بواسطه شوری حدود یک سوم دریا های آزاد - حدود - 12-13 ppt متمرکز شود. زیرا منبعی مطمئن برای توسعه آبزی پروری در مناطق محصور ساحلی و حتی مناطق دریایی به روش پرورش در قفس و پن در رابطه با برخی از گونهها مناسب مانند قزل آلای رنگین کمان می باشد.
مواد وروش ها
بچه ماهیان پس از نگهداری در تانکهای 4تنی فایبر گلاس به مدت 48 ساعت و سازگاری با آب محیط جدید پس از انجام بیهوشی - با اسانس گل میخک با غلظت - 100 ppm در دمای 15 درجه سانتی گراد و pH برابر 8/2 ،بیومتری شدند و سپس به وان های آزمایشی 300 لیتری معرفی گردید - سلطانی و همکاران، . - 1380 متوسط وزن بچه ماهیان 28 گرم و متوسط طول چنگالی12/15 سانتی متربوده است . بچه ماهیان در 3 تیمار آزمایشی با تراکم 15 عدد در هر تانک به آب با شوری های 0 ،13 و 20 گرم در هزار معرفی گردیدند.
آب مورد نیاز از آب شیرین رودخانه تجن و آب لب شور دریای خزر تهیه گردید. همچنین آب لب شور 20ppt از اختلاط آب دریای خزر و نمک دریائی تهیه شد. روزانه به میزان 30-50 درصد از آب وان ها تعویض شده وتهویه آب تانک ها با استفاده از پمپ هواساز مرکزی انجام می شد. فاکتور های آب با استفاده از دستگاه دیجیتال Palintest - مدل 7500 ساخت کشور انگلستان و مولتی پارامتر PCD650 ساخت سنگاپور - اندازه گیری شد.
طول دوره آزمایش جهت بررسی اثر تنش شوری بر ماهیان، 7 شبانه روز بود. در طول مدت آزمایش غذادهی صورت نگرفت
در پایان آزمایشات نمونه برداری خون با سرنگ استریل از محل ساقه دمی ماهیان به منظور تعیین تغییرات احتمالی پارامترهای خونی، اسمولاریته، گلوکز، سدیم، کلراید، منیزیم ، کورتیزول، کلسیم و پتاسیم تحت تنش شوری انجام شد . همچنین از ماهیان هر تیمار برای انجام آزمایشات پاتولوژیک، نمونه برداری از بافت آبشش و کلیه به عمل آمد
نتایج و بحث
شوری یکی از عوامل مهم در محیط زیست ماهیان محسوب می گردد - ستاری،. - 1381 توانایی سازگاری و تنظیم اسمزی در آب شورتر تقریباً تحت تأثیر اندازه بدن می باشد . - McCormick ,2001and McCormick and Saunders,1987 - ماهیان استخوانی تحت تأثیر آداپتاسیون با آب شور دستخوش تغییرات فیزیولوژیکی می گردند و به این ترتیب تغییراتی در غلظت یون ها و برخی عوامل دیگر ایجاد می شود . - Marshall, 2002 است.
میزان پارامتر های یونی و هورمونی پلاسمای خون در تیمار های مختلف نشان داد که اختلاف معنی دار بین آن ها وجود دارد . - P<0/05 - مقایسه میانگین این پارامتر ها در تیمار های مختلف تحت آزمون دانکن در سطح پنج درصد به شرح جدول 1 آمده است. در این بررسی با افزایش شوری آب، غلظت یون های کلسیم، منیزیم، کلر و سدیم و همچنین اسمولاریته پلاسمای خون افزایش داشته است . - p<0/05 - همچنین غلظت کورتیزول پلاسمای خون در شوری 20 ppt از بالاترین مقدار نسبت به شاهد و شوری های دیگر برخوردار بود ه اند . - p<0/05 - یون های پتاسیم، در شوری های مختلف دارای اختلاف معنی دار نبوده است . - p>0/05 - است .
جدول .1 پلاسمای خون ماهی قزل آلا در شوری های مختلف - خطای استاندارد ± میانگین -
نتایج بررسی تغییرات در بافت آبشش و کلیه بچه ماهیان در شوری های مختلف نشان داد که تغییر در بافت آبشش، در طی مدت آزمایش وجود داشته است. میزان تغییرات درتیغه های ثانویه مانند متورم - Edematous - چماقی شکل - Hyperplasia - در شوری ppt20 نسبت به شوری های پائین تر، مشهودتر بود . همچنین بافت کلیه نیز در آب لب شور نسبت به آب شیرین تغییراتی داشته است.
در بررسی مورفولوژی توبول های کلیه در آب شیرین و آب لب شور تفاوت های مشاهده شده بیانگرآن می باشدکه فضای داخلی توبول های کلیه در آب لب شور جهت انجام فعالیت های فیز یولوژیک جهت حصول سازگاری بیشتر از آب شیرین شده است. نتیجه نهایی آنکه هر چند بچه ماهیان قزل آلای رنگین کمان بعنوان گونه پرورشی آب شیرین شناخته می شوند، اما از یک سوی بدلیل محدودیت و کمبود منابع آب شیرین در ایران و از دیگر سوی با تکیه بر یافته های حاصل ازتحقیق حاضرکه بیانگر قابلیت تطابق پذیری این اندازه از قزل آلای رنگین کمان جهت معرفی به آب با شوری دریای خزر - 12- 13 ppt - می باشد .
لذا میتوان نتیجه گرفت و بیان داشت ، بهره گیری از منابع آبی غیر شیرین خاصه پتانسیل بالقوه پهنه آبی و خاکی دریای خزر جهت پرورش قزل آلای رنگین کمان در محیط محصور مانند پن - - pen و قفس دریایی - cage - میتواند موجب ارتقائ پرورش ماهی در کشور بویژه توسعه روز افزون صنعت پرورش ماهی در قفس های دریایی در دریای خزر باشد
