بخشی از مقاله
چکیده:
مسوولیت مدنی وسیلهای است برای پاسخگویی به نگرانی مشروع زیاندیده ووظیفهای است که بر عهده یک مسوول نهاده شده،تا زیانهای وارده بر دیگری راجبران کند. این مسوولیت ممکن است قهری یا قراردادی باشد. اگر خسارت در نتیجه عدم اجرا یا تأخیر در اجرای قرارداد حادث شود،مسوولیت جبران آن قراردادی است و درصورتیکه میان عامل ورود زیان و شخص زیاندیده رابطه قراردادی نباشد،مسوولیت ناشی از حکم قانون و قهری است. برخلاف این دیدگاه،عدهای مسوولیت جبران خسارات وارده به دیگری را در هردو مورد،قانونی میدانند.
اعم از اینکه میان عامل ورود ضرر و زیاندیده قراردادی در بین باشدیا خیر،قانونگذار الزام به جبران خسارت مینماید.مسؤولیّت قراردادی در نتیجه عدم اجرای تعهد ناشی از قرارداد به وجود میآید و نتیجه تخلّف از مفاد قراردادخصوصی است.مسؤولیّت خارج از قرارداد یا قهری در جایی ایجاد میشود که بین طرفین دعوی رابطه قراردادی وجود نداشته و ریشه مسؤولیّت تخلّف از تکالیف عمومی قانونی استنتایج تحقیق حاکی از آن است در هر صورت با توجه به قواعد مسوولیت مدنی،زیان وارده به افراد باید جبران گردد.در همین راستا در حقوق ایران باید به وحدت نظام مسئولیت ها قائل بود.
همچنین باید جبران خسارت را سبب مملّک دانست، نه اینکه آن را صرفاً به حمایت از زیاندیده در قبال زیان وارده اختصاص داد. حکم جبران خسارت حکمی تأسیسی بوده و بر خلاف نظر مشهور، زمان تقویم خسارت، زمان صدور حکم قطعی دادگاه می باشد. غالباً ارزیابی خسارت در مسئولیت مدنی ناظر به گذشته است ولی در جبران خسارات ناشی از مسئولیت قراردادی، به آینده نیز نظر دارد.
مقدمه
مسئولیت مدنی عبارت از جبران ضرر و زیان و خسارت به دیگری است که این مسئولیت بر اساس رابطهای دینی بین زیاندیده از جرم و زیانزننده ایجاد میشود.بر این اساس، شخص به جبران خسارتی که به دیگران وارد میکند، ملزم میشود و در حقیقت این الزام، ناشی از عمل منتسب و مرتبط به او نسبت به دیگری است. هر کس بدون مجوز قانونی، عمدا یا در نتیجه بیاحتیاطی به جان، سلامتی، مال، آزادی، حیثیت، شهرت تجارتی یا به هر حق دیگری که به موجب قانون برای افراد ایجاد شده است، لطمهای وارد کند که موجب ضرر مادی یا معنوی دیگری شود، مسئول جبران خسارت ناشی از عمل خود است.
یکی از موضوعات مهم جامعه جبران خسارت در مسئولیت مدنی می باشد. مسئولیت مدنی در معنای عام، شامل مسئولیت قراردادی و مسئولیت قهری، که همان مسئولیت مدنی در معنای خاص است، می باشد. مسئولیت قراردادی عبارت است از التزام و تعهدقانونی متعهد متخلّف به جبران خسارتی که در نتیجه ی تخلّف او از انجام تعهد، به متعهد له وارد شده است ولی در مسئولیت مدنی به معنای خاص، شخص، قراردادی با زیاندیده منعقد ننموده است و قانون، تحت شرایطی، او را به جبران خسارت وارده به دیگری ملتزم می نماید.
پس، یکی از عواملی که برای تحقق مسئولیت قراردادی و مسئولیت مدنی هر دو لازم است وجود ضرر یا خسارت می باشد که جبران آن هم در هر نوع مسئولیتی باید دارای شرایط ویژه ای باشد.پس از احراز وجود خسارت - ضرر - در کنار سایر شرایط تحقق مسئولیت، نوبت به جبران خسارت می رسد. اگر چه مسئولیت مدنی با مسئولیت قراردادی در بسیاری از جهات مشترک می باشد و اختلاف عمده ای که موجب تعدد آن شود وجود ندارد، در موارد جزیی نحوه جبران در این دو نوع مسئولیت تفاوت هایی وجود دارد که در این تحقیق بدین موضوع پرداخته می شود. به طور معمول، هدف قواعد و اصول مسئولیت مدنی جبران ضرری است که وارد شده و به گذشته نظر دارد. لذا، هیچ گاه نباید وسیله ی انتفاع و بهره برداری شخص متضررقرار گیرد و این در حالی است که در مسئولیت قراردادی اصولاً هدف از جبران خسارت آن است که متعهد له به شرایطی برسد که اگر متعهد به تعهد خود عمل می نمود، بدان شرایط دست می یافت.
جبران هایی مانند خیار و حق حبس در کنار پرداخت خسارت وجود دارد که البته در مسئولیت مدنی نیز اگر فعل زیانبار قابل تکرار باشد، دستور منع ارتکاب دوباره ی آن، به عنوان جبران، می تواند مطرح باشد.
اهداف جزئی
اهداف جزئی این تحقیق عبارت است از بررسی خسارت، انواع و شرایط ان و هم چنین خسارتهایی که در مسئولیت مدنی قراردادی و مسئولیت مدنی قهری قابل جبران نمیباشند با توجه به مواد قانونی و نظریات مختلف و تلاش جهت رفع ابهامات موجود در مباحث بیان شده.
سوالات تحقیق
در مسئولیت مدنی قهری و در مسئولیت مدنی قراردادی ضرر باید دارای چه شرایطی باشد تا قابلیت جبران داشته باشد؟
انواع خسارات قابل جبران در مسئولیت مدنی قراردادی و در مسئولیت مدنی قهری چیست؟
فرضیات تحقیق
به نظر می رسد در مسئولیت مدنی قراردادی و مسئولیت مدنی قهری شرط مسلم بودن و مستقیم بودن و باقی بودن ضرر یکسان می باشد ولی در ارتباط با قابل پیش بینی بودن ضرر بین دو مسئولیت تفاوت وجود دارد.
به نظر می رسد خسارات قابل جبران شامل: خسارات مادی و معنوی و عدم النفع و از دست دادن فرصت می باشد.
روش تحقیق:
این تحقیق براساس گردآوری مطالب واستفاده از روش کتابخانه ای بوده وابتدابه گردآوری مطالب از کتب فقهی وعلمای اسلامی ومواد قانون مجازات اسلامی جمع آوری شده پرداخته شده است.
فصل اول: جایگاه بیمه مسئولیت مدنی
مطالعه در مورد جایگاه یک نهاد یا تأمین حقوقی1 به معنی شناخت مفاهیم اولیه و ضروری و تحلیل آن به عناصر جزئی تشکیل دهنده و سلطه بر تحولات تاریخی آن نهاد می باشد بیمه مسئولیت مدنی2 که برای پوشش دادن به زیان های ناشی از فعالیتهای متعدد اجتماعی، حیات اجتماعی و حقوقی یافته است به محور مسئولیت مدنی قرار گرفته و شناخت دقیق آن منوط به تحلیل مسئولیت مدنی و قلمرو آن است. چتری که برای حمایت از زیان دیده و و عامل زیان افراشته شده است. و مانع از فرو افتادن باران سیل آسا بر دارایی اشخاصی می شود.
بدون یافتن مفهوم تحت حمایت خود، قادر به این تکفیک نیست. در کنار این مسایل، تاریخ تحولات بیمه مسئولیت مدنی از زمان تکوین، تا پیشرفت های قرن اخیر که قلمرو خود را نسبت به بسیاری از انواع مسئولیت گسترش داده، شاخه های مختلف آن در نور دیده بسیار حایز اهمیت است.
قواعد حقوق، قواعدی اجتماعی هستند و بستر زندگی خود را در پرتو اجتماع و تحولات آن می بیند بنابراین بررسی تحولات زندگی بیمه مسئولیت غیر قراردادی یا مدنی که در بسیاری از زمینه ها جای مسئولیت غیر قراردادی را اشغال نموده است امری مهم تلقی می شود هر چند تحقیق در این زمینه نیازمند بررسی تخصصی این تحولات می باشد و علاقه مندان می توانند به منابع تدوین شده در این زمینه مراجعه نمایند.3 به این حال، زاویه دید در بحث، صرفاً تاریخی نیست و متضمن بررسی تطبیقی در حقوق برخی از کشورها می باشد و سیر بیمه مسئولیت مدنی و تأمین اجتماعی را به صورت هماهنگی در جهت یاری رساندن به حقوق مسئولیت مدنی نشان می دهد.
