بخشی از مقاله
چکیده
کارآفرینی مفهومی است که در طی آن فرد کارآفرین با ایدههای نو، خلاق و شناسایی فرصتهای جدید با بسیج منابع، به ایجاد کسب و شرکتهای نو، سازمانهای جدید و نوآور رشد یابنده مبادرت میورزد. امروزه شهرها به عنوان مصرف کننده و توزیعکننده اصلی کالاها و خدمات، کانون توجه بحث پایداری شدهاند. نا برای این منظور دستیابی به یک وضعیت پایدار واقعی در شهرها، تدوین سیاستهایی جامع و مستدل ضروری است.
دسترسی همه صاحبان ایده به مراکز پرورش و توسعه خلاقیت، پتانسیل ارزشمندی را از خلاقیت به صورت دائمی برای شهرها فراهم میکند. باتوجه به اهمیت تولید اشتغال در جامعه و نیز لزوم پیشبینی مراکز تجمع انسانی در برنامهریزی شهری، جهتگیری استراتژیها باید به گونهای باشد که ضمن مطالعات دقیق و ارزیابی آثار استقرار هستههای کارآفرینی در بافت شهری، جریان و فرآیند خطی متابولیسم شهری به متابولیسم چرخهای نزدیکترشود. در واقع هدف اصلی از مطرح شدن مسئله توسعه پایدار در استقرار مراکز کارآفرینی، توجه به استمرار فعالیتها و اشتغال در جامعه شهری بوده، به نحوی که این موضوع بر ساختار اجتماعی و اقتصادی به نحوی اثرگذار باشد که دادهها و بروندادهای این روند موجب حیات دوباره و پایداری چرخه گردد.
-1 مقدمه
کارآفرینی فرآیند یا مفهومی است که در طی آن فرد کارآفرین با ایدههای نو، خلاق و شناسایی فرصتهای جدید با بسیج منابع، به ایجاد کسب و شرکتهای نو، سازمانهای جدید و نوآور رشدیابنده مبادرت میورزد. این امر توام با پذیرش خطرات است، ولی اغلب منجر به معرفی محصول یا ارائه خدمات به جامعه میشود.
بحث اشتغال و پیچیدگیهای آن در جهان پرشتاب امروزتوجه بسیاری از سیاستگذاران، دولتمردان و کارشناسان را به خود جلب نموده است. از سوی دیگر جهان و شهرهای آن به طور مداوم در حال گذار و پیشرفت بوده و فرایند شهرنشینی همواره در حال دگرگونیهای ساختاری است. این در حالی است که ساختارهای متفاوت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جوامع، آثار متفاوتی بر همه ابعاد زیستی ساکنان شهرها از جمله ساختار اشتغال و کار داشته است. همچنین با توجه به ارتباط مستقیم متغیرهای اجتماعی اقتصادی جوامع و نظام برنامهریزی و مدیریت شهری آنها با مقوله کار و اشتغال که همواره منجر به رویکردها و سیاستهای مختلفی در نواحی شهری شده است، از آنها به عنوان عوامل مکانی فضایی مؤثر بر اشتغال شهری نامبرده میشود. - نصیری،اسماعیل.، - 1389 امروزه با فراگیرشدن کاربرد برنامهریزی شهری در تهیه و تدوین الگوهای مختلف ایجاد و استقرار جوامع انسانی در محدوده های شهری، لزوم توجه به بحثهای کارآفرینی در این راستا بیشتر ملاحظه میگردد. در واقع توجه به بحثهای کارآفرینی در این خصوص از دو منظر قابل توجه است:
الف- کارآفرینی به عنوان عامل پایدارکننده محیط اجتماعی و انسانی
ب–کاربرد کارآفرینی در ارتقای کیفیت و کمیت محیطزیست به عنوان عامل توسعه پایدار
-2 برنامهریزی شهری
کاربرد برنامهریزی شهری در استقرار و مدیریت جوامع انسانی به دنبال مشکلات نشأت گرفته از انقلاب صنعتی مطرح شد و حل مشکﻻتی همچون کمبود مسکن، بهداشت محیط و... در مداخلات کالبد شهری دیده شد. اما، از اواسط دهه ٔ1960میلادی و با بروز ناکارآمدی این گونه مداخلات، برنامهریزی شهری، به سوی مسایل اقتصادی و اجتماعی روی آورد و مباحثی چون عدالت، دموکراسی و مشارکت مردم در فرایند برنامهریزی شهری مطرح گشت.
دراین راستا با مطرح شدن مفاهیمی چون توسعه پایدار در دهه 1980، توجه ویژهای به این موضوع شده و بر این مبنا بسیاری از الگوهای طراحی، مدیریت و برنامهریزی شهری دستخوش تغییر گردید. درحال حاضر بسیاری از بیانیههای سازمان ملل متحد و دستورالعمل انجمنها و سازمانهای غیردولتی دخیل در امور برنامهریزی شهری تعریف واژه »رشد هوشمند« به دنبال ارتقای محیط زندگی هستند
کاهش آلودگی هوا، افزایش بلندمرتبهسازی، نزدیکی و در دسترس بودن خدمات شهری، عدم نیاز به توسعه سطحی زیر ساختها و خدمات شهری، عدم تخریب فضاهای سبز و کمربندهای سبز در اطراف شهرها، از مزایای حرکت به سوی رشد هوشمند و در نهایت دستیابی به شهر کامل است
-3توسعه پایدار شهری
درسال 1980 برای نخستین بار واژه توسعه پایدار در گزارش سازمان جهانی حفاظت از منابع طبیعی به کار گرفته شد. دراین گزارش پایداری میتواند چهار جنبه داشته باشد: پایداری در منابع طبیعی، پایداری سیاسی، پایداری اجتماعی و پایداری اقتصادی. درحقیقت توسعه پایدار تنها بر جنبه زیستمحیطی اتفاقی تمرکز ندارد، بلکه به جنبه های اجتماعی و اقتصادی آن هم توجه میکند. توسعه پایدار محل تلاقی جامعه، اقتصاد و محیطزیست است که در آن تأمین مستمر نیازها و رضایتمندی افراد همراه با افزایش کیفیت زندگی انسان را مدنظر قرار میدهد.
درواقع در مفهوم برنامهریزی شهری معیارهایی نظیر عدالت اجتماعی، مشارکت شهروندی و همبستگی اجتماعی، افزایش کارآمدی نهادهای اجتماعی، ارتقاء فرهنگ شهروندی و کارآمدی سیاستها و برنامههای سیاستگذاری در حوزه کلانشهری و بهینه سازی مناسبات مدنی مورد توجه قرار میگیرد.
امروزه شهرها به عنوان مصرف کننده و توزیع کننده اصلی کالاها و خدمات، کانون توجه بحث پایداری شدهاند. بنابراین به منظور دستیابی به یک وضعیت پایدار واقعی در شهرها، تدوین سیاستهایی جهت حصول به شهرهای پایدار ضروری است. به همین منظور مقولهای مهم تحت عنوان توسعه شهری پایدار در طول دهه 1990 و تا به امروز موردتوجه قرارگرفته است.
در بسیاری از شهرهای جهان مسائل و چالشهای اساسی مانند ترافیک و تراکم زمین، ساختمانهای متروک و خالی از سکنه، تغییر کاربری زمین، آلودگی صوتی، آلودگی آب و بسیاری از موضوعات زیستمحیطی دیگر موضوع پایداری شهرها را مطرح میکنند. لذا با توجه به مسائل و مشکلاتی که کلانشهرها دارند بایستی به ابعاد و اصول توسعه پایدار شهری توجه کرد و برای رسیدن به توسعه پایدار انسانی، شهر پایدار و پایداری شهری، باید برنامهریزان، شهرسازان و مدیران شهری، با مدیریت صحیح و سالم بتوانند فضایی سالم و در خور برای مردم ایجاد کنند
ازطرفی بخش عمدهای از گسترش افقی شهرها به این دلیل رخ میدهدکه بافت موجود پاسخگوی نیازها و انتظارات جمعیت ساکن در آن نیست و اجتماع ساکن در جستجوی محیط پاسخگوتر و مناسبتر محیط انسانساخت جدیدی را در بستری جدید بنیان است. بافتهایتاریخی نواحی مرکزیشهرها، پاسخگوی نیاز و انتظارات شهروندان آن نبوده و از جمعیت اصلی تهی میشود، بافتی که از لحاظ زیست محیطی و اکولوژیکی پایدار بوده، اما پایداری اجتماعی و اقتصادی را از دست دادهاست. اندیشه توسعه شهری پایدار ازجنبه های بسیار گسترده مطالعات در امور توسعه است. ارائه یک تعریف مشخص در این رابطه زیاد ساده نیست، اما سعی میشود معنی توسعه شهری پایدار از بین مفاهیم، اصول، و تاریخچه مطالعات کاربردی تشریح شود.
با توسعه شهرها و تمرکز پیوسته رو به رشد و فعالیتهای اقتصادی در مراکز شهری، به ویژه در کشورهای کمتر توسعه یافته، پایداری شهری بیشتر مورد توجهقرارگرفته است. نظریه توسعه پایدار شهری موضوعهای جلوگیری از آلودگیهای محیط زیست شهری و ناحیهای،کاهش ظرفیتهای تولید محیط محلی، ناحیهای و ملی حمایت از بازیافت، عدم حمایت از توسعه زیان آور و از بین بردن شکاف میان فقیر و غنی را مطرح میکند و برای رسیدن به این اهداف بکارگیری برنامهریزی شهری را در اولویت قرار میدهد
درواقع توسعه پایدار شهری را میتوان بهرهوری در استفاده بهینه از زمین و تشویق بر بهرهگیری مجدد از ساختمانها دانست که بکارگیری برنامهریزی شهری، یکی از الگوهای پیشنهادی در این زمینه است.
-4 هستههای کارآفرینی
هدف اصلی از ایجاد هستههای کارآفرین که در واقع اشاره به مراکز اشتغالزای اقتصادی و نیز گروههای کارآفرین دارد، به شرح ذیل است:
· ایجاد زمینه کارآفرینی و حمایت از نوآوری و خلاقیت نیروهای محقق جوان.
· کمک به رونق اقتصاد محلی مبتنی بر علم روز، نیاز بازار و فناوری.
· ایجاد فضای لازم برای گسترش و رشد واحدهای کوچک و متوسط دانش مدار و فناور فعال در زمینههای فناوری.
· بستر سازی ایجاد فرصت های شغلی مناسب به منظور جذب کارآفرینان و دانش آموختگان دانشگاهی
