بخشی از مقاله
چکیده
کارآفرینی همه ارکان جامعه روستایی را تحت پوشش خود قرار میدهد. برای بهرهگیری مناسب از کارآفرینی در روستاها، باید تمام سازمانها و ارگانهای مرتبط، از جمله نظام آموزش کشاورزی حضور داشته باشند و تلاش لازم برای مفید واقع شدن کارآفرینی روستایی و رسیدن به توسعه روستایی را به عمل آورند. بکارگیری کارآفرینی در نظام آموزش کشاورزی، این امکان را ایجاد میکند که افراد، ضمن شناسایی منابع، فرصت ها و مشکلات موجود در کشاورزی، به ابداع راهکارهایی نوین در جهت رشد ابعاد مختلف کشاورزی بپردازند و از این طریق زمینه را برای توسعه، خصوصا در مناطق روستایی فراهم کنند.
اطلاعات مورد نیاز در این پژوهش، از طریق مطالعات کتابخانهای و جستجو در منابع اینترنتی گردآوری شد. هدف از مطالعه حاضر، تعیین نقش نظام آموزش کشاورزی در توسعه کارآفرینی روستایی و تبیین چالشهای پیش روی آموزش کارآفرینی میباشد. نتایج نشان داد مهمترین نقشی که نظام آموزش کشاورزی میتواند در توسعه کارآفرینی روستایی داشته باشد، افزایش دانش، تخصص، مهارت و تقویت روحیه کارآفرینی در بین اعضای جامعه روستایی میباشد.
.1 مقدمه
موضوع اشتغال و استقلال اقتصادی افراد، بهعنوان یکی از مهم ترین دغدغه های اصلی جامعه امروزدر سطح جهانی، ملی،منطقه ای، شهری وحتی روستایی است که ذهن اکثر افراد در کشور را به خود مشغول ساخته است. بحران بیکاری به عنوان یک معضل، تمامی جنبه های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی یک جامعه را به شدت متأثر می کند. در حال حاضر، کارآفرینی به روستاها نیز کشیده شده و اگرچه توسعه کارآفرینی تنها استراتژی مناسب برای توسعه اقتصادی روستاها نیست، اما نسبت به سایر استراتژی ها، هزینه کمتری دارد و برای محیط روستایی مناسب است.
کارآفرینی بهعنوان یک فرآیند، نظام و راهبرد، نه تنها موجب اشتغالزایی در جامعه روستایی میشود، بلکه با تقویت مهارتها و ظرفیت اجتماع محلی، چرخش درآمد در روستاها را تغییر میدهد و حتی میتواند کالاها و خدماتی فراهم آورد که بازار، تمایل چندانی برای عرضهی آنها ندارد. بطور کلی ، بحث کارآفرینی در بین جوامع و گروه های مختلف فراگیر شده است. لذا، کارآفرینی فقط مختص شهرها و یا گروه خاصی نمی باشد، بلکه اگر بخواهیم جامعه ای به توسعه مناسبی دست پیدا کند، باید تک تک اجزا جامعه را با هم در نظر گرفت و پا به پای هم به جلو پیش برد. در واقع، مقوله کارآفرینی، همه ارکان جامعه به خصوص روستاها و روستاییان را نیز تحت پوشش خود قرار می دهد و برای بهره گیری مناسب از کارآفرینی در روستاها، باید تمام سازمان ها و ارگان های مرتبط حضور داشته باشند و تلاش لازم را برای مفید واقع شدن کارآفرینی روستایی و رسیدن به توسعه روستایی به عمل آورند که در این بین، نظام آموزش کشاورزی بهعنوان یکی از عوامل مهم و تاثیرگذار برای رسیدن به این مهم بهشمار میرود.
امروزه آموزش کارآفرینی به یکی از مهم ترین و گستردهترین فعالیت ها تبدیل شده است. اهداف آموزش کارآفرینی را می توان کسب دانش مربوط به کارآفرینی، تعیین و تقویت ظرفیت، استعداد و مهارت کارآفرینی، القای مخاطره پذیری و تقویت نگرش ها برای پذیرش تغییر دانست. اهداف افراد از شرکت در دوره ها و نیز نوع نیازهای مهارتی و علمی آن ها می تواند متفاوت باشد
آموزش، نقش مهمی را در تشکیل سرمایه انسانی از طریق تربیت نیروی کار ماهر مورد نیاز بازار کار درکشورهای مختلف جهان ایفا میکند. از آنجا که سرمایه گذاری در نیروی انسانی، سودآورتر از هر نوع سرمایه گذاری دیگر است، اکثر کارشناسان معتقدند که بسیاری از استراتژیهای صنعتی کشورهای در حال توسعه باید تغییر کند. زیر بنای توسعه اقتصادی کشورهای پیشرفته سرمایهگذاری در نیروی انسانی است. طبق بررسیها و مطالعات، اهمیت نقش نیروی انسانی، در توسعه و موفقیت مراکز آموزشی در زمینه تشکیل سرمایه انسانی و نیز پرورش روحیه کارآفرینی میباشد.
بررسیهای مختلف حاکی از آن است که نظام آموزش کشاورزی، میتواند در پرورش نیروی کار ماهر و خود اشتغال، موثر واقع شود و نیز به عنوان یک راه میان بر در جهت توسعه سرمایه انسانی و رسیدن به توسعه روستایی ایفای نقش نماید. همچنین این آموزش ها در کشورهای در حال توسعه نه تنها عهده دار تربیت نیروی کار مورد نیاز بخش های مختلف اقتصاد روستاها در این کشورها باشند ، بلکه از طریق بسترسازی خوداشتغالی به حل مشکل بیکاری و توسعه روستاها در این کشورها کمک مینمایند.
همچنین، با توسعه کارآفرینی و ایجاد شرکتهای کوچک کارآفرین، روستائیان به کالاها و خدمات مورد نیاز خود دست می یابند و این امر تاثیر زیادی در رشد اقتصادی روستاها و کاهش پدیده مهاجرت به شهرها دارد. روستاها نیز هم چون شهرها، مملو از فرصتهای جدید و کشف نشده هستند، که کشف و بهرهبرداری به موقع از این فرصتها و ایجاد کسب و کارهای جدید و رقابتپذیر بر مبنای آن، میتواند مزایای چشمگیری برای روستائیان به همراه آورد.
کارآفرینی روستایی، راهکارهای جدید در نظریه های توسعه با هدف کاهش شکاف شهر و روستاست و از آنجایی که کارآفرینی باعث کاهش بیکاری و افزایش بهره وری افراد و منابع و در نتیجه افزایش درآمد افراد و جامعه می گردد، به عنوان عامل مهم در توسعه روستایی تلقی میگردد. اهمیت نظام آموزش کشاورزی ونقش آن بر کارآفرینی در توسعه روستایی از آنجا ناشی میشود که در نتیجهی این آموزشها، فردکارآفرین میتواند با شناسایی فرصتها و مشکلات موجود، به ابداع راه کارهای نوین در جهت رشد و توسعه همت گمارد. بدین ترتیب کارآفرینی میتواند از طریق ایجاد اشتغال، بهبود کیفیت زندگی، توزیع مناسب درآمد و بهرهبرداری بهینه از منابع، نقش مهمی در توسعه روستایی داشته باشد
.2 کارآفرینی روستایی
کارآفرینی روستایی در اصل هیچ تفاوتی با مفهوم عام کارآفرینی ندارد. فقط شرایط خاص مناطق روستایی از جمله بالاتر بودن خطرپذیری،کمبود امکانات و ضعف مدیریت در این نواحی باعث می شود که زمینه های کارآفرینی در این نواحی متفاوت با سایر نواحی و فعالیت ها باشد. به هر حال کارآفرین روستایی به دنبال شناسایی فرصت های جدید، نوآوری و خلاقیت در فعالیت های کشاورزی و غیر کشاورزی ، کاربری اراضی و استفاده بهینه، متنوع و نوآورانه در راستای توسعه روستایی است
در حقیقت، کارآفرینی روستایی، راهکارهای جدید در نظریه های توسعه با هدف کاهش شکاف شهر و روستاست. ازمنظر توسعه پایدار، کارآفرینی در محیط های روستایی، دارای جنبههای مختلفی است؛
1 جنبههای اقتصادی - اشتغالزایی، بهره-گیری از منابع مالی محدود با کمترین میزان ارزبری و کسب در آمد برای خانوارهای کمدر آمد یا فاقد درآمد - ؛
2 جنبههای اقتصادی نهادی - بهبود عدالت اجتماعی، ارتقای زمینه مشارکت - بهویژه زنان و جوانان - ، هدایت تغییرات اجتماعی، برانگیختن نیروها و استعدادهی بالقوه افراد برای سازندگی و ایجاد انگیزه در جهت خودکفایی، اتکاء به خود، تعالی فردی و اجتماعی و کمک به گروههای خاص جامعه که مشکلات بیشتری در زمینهی اشتغال دارند، مبانی فرهنگی، طبقه اجتماعی، تغییرات صنفی و غیره - ؛
3 جنبههی محیطی - رعایت حقوق مکانها، مدیریت منابع، بهرهبرداری بهینه از محیط، کاهش مخاطرات، اکوسیستم سالم و تنوع زیستی - .
چهار عامل عمدهای که کارآفرینی در مناطق روستایی از آنها اثر میپذیرد عبارتند از: الف - ایجاد فعالیتهای متناسب با نیاز-های شناسایی شدهی جامعه محلی؛ ب - تولیدات کافی و متناسب با مقیاس، منابع و مهارتهای محلی، ج - تمرکز بر کارآفرینی؛ د - یادگیری مداوم به واسطهی تغییر آموزههی پیشین. سه راهبرد اساسی تقویت کارآفرینی محلی را نیز میتوان ایجاد محیط و زمینههی پیش از کارآفرینی - ظرفیت سازی - ، ایجاد زمینهی خود باوری - توانمندسازی - و تسریع رشد از طریق ایجاد تحرک دانست.
.3 کارآفرینان و ویژگیهای کارآفرین
سوالی که مطرح میشود اینست که کارآفرینان چه کسانی هستند و چگونه میتوانند در اقتصاد نقش داشته باشند؟ در حقیقت کارآفرینی مفهوم جدیدی نیست و آدمی از ابتدای زندگی با این مفهوم آشنایی داشته است. و افرادی یافت می شوند که به تصادف یا با خلاقیت، متفاوت با دیگران عمل میکنند و منشأ تغییراتی در زندگی بشر شده اند که امروز این افراد با نام کارآفرین شناخته می شوند - اکبری، . - 1386 یکی از مباحث مهم، شناسایی ویژگیهای کارآفرینان است. کارآفرینان ویژگی-های متعددی دارند که محققین این ویژگی های را با متغیرهای مختلف سنجیده اند. موارد زیر برخی از عمده ترین ویژگی های افراد کارآفرین میباشد:
نیاز به موفقیت: این ویژگی این چنین تعریف شده است که، تمایل به انجام کار در استانداردهای عالی به قصد موفقیت در موقعیت های رقابتی این خصیصه در افرادی می باشد که مسئولیت پذیر بوده و به دنبال اهداف واقعگرایانه و تقریبا دشوار همراه با پذیرش مخاطرات محاسبه شده بوده و منتظر بازخورد دیگران درباره عملکرد خود می باشند.
خطرپذیری : مفهوم خطرپذیری به عنوان عنصر مرکزی در فرایند تصمیم گیری، در ساختارهای متفاوتی بکار می رود و دارای معانی متعددی می باشد. در واقع خطرپذیری به مفهوم احتمال وقوع پدیده ای خاص در کی زمان مشخص است .
کارآفرین لزوماً در پی فعالیتی نیست که مخاطره آن زیاد باشد، بلکه مایل است مقدار متوسطی از مخاطره را که برای شروع فعالیت، معمولی تلقی می شود، بپذیرد
خلاقیت: خلاقیت، توانایی خلق فکرهای جدید است. خلاقیت میتواند به طرق مختلف در کارآفرینی وارد شود.
کارآفرین ممکن است اید های جدید برای محصول یا خدمت خاصی داشته باشد، چیزی که از آن چه قبلاً انجام شده است متفاوت بوده است
رقابت مندی: رقابت مندی از خصیصه های دیگر کارآفرینی و شامل رفتار و ادراکات فردی است که به طور قدرتمندی تحت تأثیر حضور یا عدم حضور دیگران می باشد. در مطالعات مختلف استدلال شده است که کارآفرینان به دنبال شناخت موقعیت های رقابتی مختلف و تع یین چگونگی رقابت در یک زمینه می باشند
