بخشی از مقاله
چکیده
نانوتکنولوژي نوعی فناوري است که از کنشها و واکنشهایی که در سطح اتم اتفاق میافتد منشاء گرفته و به تولید ابزارها و محصولاتی برمیگردد که دستکاري در آنها در مقیاس اتم صورت میگیرد. فناوري نانو به دلیل گستردگی حوزههاي کاربرد، تأثیرگذاري بر اغلب صنایع موجود و ایجاد بستر استفاده از نیروهاي جوان و توانمند علمی کشور، یک فناوري اولویتدار و استراتژیک براي کشور محسوب میشود.
لذا این مطالعه تلاش میکند تا با بررسی مفاهیم و تعاریف نانوفناوري و تبیین زمینهها و زیرساختهاي بکارگیري آن، به تشریح اهمیت آن این فناوري بپردازد و ضمن بیان جایگاه کارآفرینی در این حوزه، مؤلفههاي مؤثر در توسعه کارآفرینی در فناوري نانو را شناسایی نماید. در این راستا از اسناد و منابع مختلف بهرهبرداري شده و در انتها نیز با عنایت به مطالعات گوناگون انجام گرفته، مدلی مبتنی بر مؤلفههاي مذکور ارائه میگردد.
مقدمه
فناوري نانو مقولهاي است که از اوایل دهه هشتاد میلادي بر پروژهاي که بیست سال قبل از آن تاریخ، در سال 1959 توسط ریچارد فایمن استاد فیزیک نظري در یک مؤسسه فناوري در کالیفرنیا مطرح شد، بنا نهاده شد. پس از آن، عبارت فناوري نانو اولین بار توسط پروفسور نوریو تانیگیوچی از دانشگاه علوم ترکیه در مقالهاي با عنوان »مفاهیم پایه در فناوري نانو« که در نشست انجمن مهندسی دقیق ژاپن در سال 1974 ارائه شده به کار رفت. در این مقاله پروفسور تانیگیوچی اظهار داشت که فناوري نانو به طور کلی شامل فرآیند تجزیه، تحکیم و دگردیسی مواد بوسیله یک اتم یا یک مولکول است
به طور کلی تولید علم نانو برمی گردد به توسعه ابزارهایی که دستکاري در آنها در مقیاس اتم صورت میگیرد. فناوري نانو به سرعت در رشتههاي مختلف نفوذ کرد که با مواد و فیزیک آغاز شد و سپس به زیستشناسی و دیگر حوزهها گسترش داده شد
به عقیده برخی دیگر از صاحبنظران، نانوتکنولوژي عبارت است از دستکاري دقیق و کنترل شده ساختار اتمی یا مولکولی مواد در مقیاس نانو به منظور تهیه ریزذراتی با خصوصیات نوظهور و کاربردهاي خاص. بنابراین ذرات نانو عبارتند از ذرات اولیهاي که حداقل یکی از ابعاد آنها کمتر از 100 نانومتر باشد
مفهوم سادهتري از مقوله فناوري نانو نیز وجود دارد که در برنامه ملی آمریکا براي توسعه نانو فناوري ارائه شده است و هدف نانوفناوري را چنین تعریف میکند: »پژوهش و برپاسازي فناوري در سطوح اتمی، ملکولی و ماکروملکولی در بازه طولی تقریباً یک تا 100 نانومتر به منظور ارائه شناختی بنیادي از پدیدهها و مواد در مقیاس نانو و خلق و استفاده از ساختارها، ادوات و دستگاه هائی که به خاطر اندازه فوق ریز و یا متوسط خود از خواص و عملکردهاي نوظهوري برخوردار هستند.
« به عبارت دیگر نانوتکنولوژي به موضوعاتی در مقیاس هم اندازه با ویروسها و سایر عوامل بیماريزا میپردازد و بنابراین پتانسیل بالایی را براي شناسایی و ریشهکنی عوامل بیماريزا دارد. نانوتکنولوژي امکان استفاده از سیستمهاي آزادکننده دارویی را که بتواند به طور طولانی مدت فعال باقی بماند، فراهم میکند
نانوتکنولوژي، نوعی فناوري است که از کنشها و واکنشهایی که در سطح اتم اتفاق میافتد منشاء گرفته و فناوري جدیدي است که تمام علوم را در خواهد نوردید، به تعبیر دقیقتر نانوتکنولوژي انقلابی جدید براي همه علوم در آینده است. این تکنولوژي قادر به بهبود روشهاي ارزیابی، مدیریت و کاهش خطرات براي محیط زیست بوده و فرصتهایی را براي تولید محصولات جدید فراهم خواهد ساخت. نانوتکنولوژي در واقع مهندسی در سطح اتم و یا گروهی از اتمها میباشد.
از همین تعریف ساده برمیآید که نانوتکنولوژي یک رشته جدید نیست، بلکه رویکرد جدیدي در تمام رشتههاست. بنابراین علم نانوتکنولوژي توانمندي تولید مواد، ابزارها و سیستمهاي جدید براي در دست گرفتن کنترل در سطوح ملکولی و اتمی، با استفاده از خواصی که در آن سطوح ظاهر میشوند، را دارد
اگر چه حجم اصلی سرمایهگذاريهاي تحقیق و توسعه در فناوري نانو تاکنون بیشتر بر کاربردهاي آن در پزشکی، الکترونیک، دانش نظامی، صنعت و دیگر علوم رایج تمرکز داشته است، بطور کلی دانش و ابزار بدست آمده از توسعه نانومواد و فناوريهاي نانو به مزایاي قابل توجهی در نظامهاي غذایی و کشاورزي نیز منجر شده است
در ایران کاربرد واژه فناوري نانو مدتهاست که در محافل دولتی و دانشگاهی توجه افراد کنجکاو و علاقهمند به شناخت تحولات جدید را به خود مشغول کرده است. در کشور ما از سال 1382 تلاش براي ساماندهی این علم آغاز شد و با فعالیتهاي انجام شده تاکنون براي ساماندهی مدیریت کلان نانوتکنولوژي کشور، ستاد نانو تشکیل شده است.
هدف اصلی از تشکیل این ستاد، پشتیبانی، رفع موانع و در یک کلام حکم به توسعه نانوتکنولوژي در کشور است.
در این راستا سند راهبردي ده ساله توسعه فناوري نانو در ایران، سندي است که در مردادماه سال 1384 به تصویب دولت رسید و قالب 53 برنامه اجرایی، چارچوب و مسیر حرکت کشور در خلال سالهاي 84 تا 93 را براي توسعه و بهرهگیري از فناوري نانو مشخص کرد. این برنامه ده ساله به سه افق کوتاه مدت - دو سال اول - ، میان مدت - سه سال دوم - و بلند مدت - پنج سال پایانی - تقسیم شده است
لذا اکنون که در انتهاي برنامه میان مدت و آغاز افق پنج ساله پایانی این برنامه قرار داریم، ضرورت دارد با پیگیري جديتر سیاستهاي سند راهبردي، در جهت توسعه این فناوري تلاش گردد و با در نظر داشتن ظرفیت هاي بیشمار فناوري نانو، به منظور تحول مؤثر و پیشرفت در بخشهاي مختلف اقتصادي در جهت ایجاد نوآوريهاي مختلف از این فناوري اقدام گردد.
از سوي دیگر صاحبنظران نوآوري را ابزار خاص کارآفرینی معرفی کردند که به کمک آن میتوان از تغییر به عنوان یک فرصت براي خدمترسانی و تجارت بهره گرفت و نوآوري را به عنوان توانایی قابل یادگیري و قابل اجرا در سازمانها در نظر گرفت
توسعه کارآفرینی نیز موضوعی است که در سالهاي اخیر مورد توجه زیادي قرار گرفته است. اقتصاددانان کارآفرینی را با سود محوري، سرمایهگذاري، ریسک و دیدگاهی که از توسعه اقتصادي حمایت میکند، مورد توجه قرار میدهند. اما به نظر میرسد در یک جامعه مدرن لازم است نقش کارآفرینی اهمیت بیشتري داشته باشد، چرا که فعالیتهاي کارآفرینانه این پتانسیل را دارند که به نحو مثبت و مؤثري اقتصاد یک منطقه را با ایجاد زیربناهاي اقتصادي قوي و ایجاد مشاغل جدید تحت تأثیر قرار دهند.
در بررسی تاریخچه کارآفرینی مشخص میشود که کارآفرینی به مثابه موتوري بوده که اقتصاد اغلب کشورها را به حرکت درآورده، صنایع جدیدي ایجاد نموده و اشتغال و رفاه را تأمین نموده است. علاوه بر این، ایجاد فعالیت هاي تجاري جدید نقش کلیدي در احیاء اقتصاد داشته است، چرا که از طریق فرآیند کارآفرینی است که پایههاي صنایع نو گردید و ساختار اقتصادي حفظ شد. بنابراین، براي تداوم رشد و رونق اقتصادي تقویت و تشویق کارآفرینی و ایجاد مشاغل جدید اهمیت حیاتی دارد
اهمیت توسعه فناوري نانو در کشور
در دهههاي اخیر بویژه پس از تشکیل ستاد ملی پیشگام در فناوري نانو در آمریکا در سال 2000، فناوري نانو به عنوان یک اولویت اصلی در بین اغلب کشورهاي دنیا تبدیل شده است. بر اساس پژوهش هولمن - 2006 - ظهور فناوري نانو باعث شده تا در سال 2005 بیش از 30 میلیارد دلار کالا تولید شود. همچنین بر اساس پیشبینیهاي انجام شده قرار است تا سال 2014، 2/6 تریلیون دلار کالا در جهان بر اساس فناوري نانو تولید شود . همچنین در سال 2004، 51 کشور در برنامههاي تحقیق و توسعه فناوري نانو سرمایهگذاري کردهاند. کل هزینههاي تحقیق و توسعه در جهان حدود 12 میلیارد دلار آمریکا برآورد میشود. این کشورها دریافتهاند که فناوري نانو بر بازارهاي مشترك، اقتصاد، شغل، بهداشت و توسعه جامعه تأثیر میگذارد
