بخشی از مقاله
چکیده
امروزه نظام آموزش عالی رکن مهم آموزش و پرورش نیروهای متخصص موردنیاز جامعه است که بنا به دلایل متعدد و با توجه به پژوهش ها دانش آموختگان این نظام کارآمدی و توانمندی لازم را برای اشتغال نداشته و در سالهای اخیر با معضل بیکاری و عدم اشتغال در بخش خصوصی و دولتی رو به رو هستند. در این رابطه در کشورهای مختلف راهکار را کارآفرینی دانسته اند. در واقع کارآفرینی و آموزش آن را باید یکی از ضروریات هزاره جدید دانست.
در این راستا آموزش کارآفرینی یکی از مهمترین فعالیتها میباشد که اجرای برنامههای آن ازسطح خانواده، مدرسه تا دانشگاه و سازمان گسترده شده است. آموزش عالی می تواند با آموزش های کارآفرینانه و از طریق انتقال دانش کاربردی در زمینه اشتغال، ایجاد مهارتها و تواناییهای مورد نیاز در زمینه کارآفرینی، بستر سازی لازم را برای توانمندی دانشجویان به عمل آورد. بنابراین توجه به این مقوله بسیار حائز اهمیت است. دراین مقاله که به روش مروری و با استفاده از منابع کتابخانهای تهیه شده است، ضمن بررسی چالشهای کارآفرینی درآموزش عالی، راهکارهایی جهت توسعه-ی کارآفرینی بیان میکند.
مقدمه
در عصر امروز عدم اشتغال در بسیاری از کشورهای جهان وحتی در کشورهای پیشرفته صنعتی به عنوان یک مشکل اساسی مطرح میباشد. حل این مشکل، سران سیاست گذار غالب کشورها را باچالش های بزرگی روبرو کرده است؛ به گونهای که می توان اذعان کرد: ثبات و زوال برخی از دولت ها در گرو حل بحران بیکاری می باشد . - 12 - ازاین رو موضوعی که امروزه توجه بیشتر سیاستگزاران، برنامه ریزان و مجریان کشورهای مختلف را به خود جلب کرده است، کارآفرینی است
آموزش کارآفرینی با داشتن ویژگی هایی که دانشگاه ها ازنظر داشتن سرمایه ی انسانی در قالب دانشجو و اعضای هیأت علمی، محلی مناسب برای نوآوری مبتنی بر دانش هستند، به یکی از مهم ترین و گسترده ترین فعالیتهای دانشگاهی تبدیل شده است
از طرفی، درعصر امروز اکثر صاحب نظران در حوزه ی آموزش عالی،شرط اصلی بقا و توسعه ی دانشگاه ها و مراکز عالی را کارآفرینی می دانند زیرا تنها ازطریق تقویت تعامل و پیوند دانشگاه ها و بنگاهها است که میتوان با بحران های گسترده و فراگیر کنونی مقابله کرد . - 9 - بنابراین میتوان گفت که کارآفرینی نیروی عمدهای برای پیشبرد توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به شمار میرود
از جمله اقدامات راهبردی برای رشد و توسعه کارآفرینی، آموزش کارآفرینی به ویژه در حوزه آموزش عالی است. افزون بر آن آموزش کارآفرینی میتواند یکی از اثرگذارترین شیوهها برای انتقال آسان جمعیت دانشآموختگان به بازار کار باشد.
مطالعات در این باره نشان داده است که چنین آموزشهایی توانسته افراد را مسئولیتپذیرتر بارآورده و آنها را تبدیل به کارآفرین یا متفکران حوزهی کارآفرینی کرده و به طور موفقیتآمیزی در چالشهای کسب و کار، موفق و خطرپذیر کند، در نتیجه نرخ بیکاری و شکست کسب و کارها نیز کمتر شده است
در کشور ما نیز در چند سال اخیر دانشگاهها به آموزش کارآفرینی روی آوردهاند و نسبت به آموزش کارآفرینی و نقش آن در ایجاد، توسعه و تغییر در گرایش، دانش و مهارت دانشجویان همت میگمارند و روند آموزش کارآفرینی رو به رشد است . - 1 - یکی از موانع اصلی در جوامع امروزی، دانش آموختگانی هستند که تواناییهای فردی و مهارتهای لازم را برای ایجاد کسب و کار مناسب ندارند.
دراین صورت آماده سازی فارغ التحصیلان دانشگاهی از طریق توسعه فرهنگ کارآفرینی در آنان ضروری می باشد.آماده سازی در خصوص کارآفرینی نباید بعد از فارغ تحصیلی صورت بگیرد بلکه تحقق این امر باید در حین تحصیل و طی فرآیندی مقدمات لازم برای آن فراهم و موانع آن برطرف بشود . - 18 - به طور کلی میتوان گفت که یکی از چالشهای پیشروی جوامع مختلف، دانشآموختگانی هستند که بدون تواناییهای فردی و مهارتهای لازم را برای راهاندازی کسب و کار مناسب ندارند. این امر آمادهسازی فارغالتحصیلان دانشگاهی را از طریق توسعه فرهنگ کارآفرینی در آنان ضروری میسازد
کارآفرینی
واژه کارآفرینی بیش از دو قرن است که در ادبیات مدیریت و اقتصاد وارد شده و مانند سایر واژه ها تغییرات زیادی را به خود گرفته و از رشد تکاملی برخوردار بوده است. ولی هنوز وفاق عمومی دربارهی مفهوم کارآفرینی در سطوح بین المللی وجود ندارد.البته اشباط رایج از واژه کارآفرینی این است که کارآفرینی کسی است که ایجاد شغل می کند اما چنین نیست . - 4 - کارآفرینی را به معنای خلق شغل برای اقتصاد، یک فرصت جالب برای توسعه ی حرفه ای افراد، نوآوری و دربردارنده ی منبعی از انعطاف پذیری می دانند
البته کارآفرینی تنها به معنای اشتغال زایی نمیباشد بلکه همراه با خود ویژگی های همچون شکوفا شدن خلاقیت ها، میل به نوآوری و توسعه ی آن، افزایش اعتماد به نفس، تولید ثروت درجامعه، ایجاد وتوسعه ی تکنولوژی و افزایش رفاه عمومی را سبب میشود. وبا توجه به اینکه اشتغال زایی ثمره ی مهم کارآفرینی است اما محدود کردن کارآفرینی تنها به مفهوم اشتغال زایی سبب نادیده گرفتن سایر ویژگی ها و پیامدهای مثبت ومهم آن خواهد شد . - 19 - این مفهوم در ابتدا در سازمانهای تولیدی و صنعتی مورد توجه و استفاده قرار گرفت و به سرعت وارد حیطه سایر سازمان های اجتماعی و خدماتی نیز گردید. از این رو دانشگاه ها هم با توجه به آنکه به عنوان مهم ترین مرکز تولید دانش و تامین کننده نیاز نیروی انسانی متخصص، از جمله پیشتازترین چنین سازمان هایی به شمار می آیند
ویژگی های کارآفرینان
کارآفرین شخصی است که دارای فکر و ایده جدید است که از طریق ایجاد کسب و کار و یا بسیج منابع که با مخاطره ی مالی، حیثیتی و اجتماعی همراه است محصول یا خدمت جدید به بازار ارائه می دهد. در تعریف یاد شده چهار نکته اساسی یاد شده است:
-1کارآفرین دارای ایده فکر جدید است.
-2 کارآفرین درپی ایجاد کسب وکار است - نه تنها نوشتن طرح تجاری بلکه جمع آوری منابع، تشکیل تیم و راه اندازی کسب و کار نیز برعهده اوست - .
-3 کارافرین محصول یا خدمت جدید به بازار ارائه می نمایید به طور کلی کارآفرین باید نتیجه ی کار خود را در بازار ببیند
علاوه بر آن در تعریفی دیگر، کارآفرین شخصی است که با پذیرفتن ریسک، کسب و کاری را انتخاب کرده، که با روش هایی آن را سامان دهی و یک دست می کند و از هرگونه اقدام بر خلاف مهارت های دانش و انرژی های مشخص خودداری می کند
از جمله ویژگی های یک کارآفرین می توان به:
-1 متعهد، مصمم، با پشتکار و پر استقامت -2 افرادی هدف گرا و فرصت گرا -3انگیزه بالا برای رسیدن به هدف و رشد -4 نوآور ومبتکر -5 واقع بین -6 دارای موضع کنترل درونی -7 درحل مشکلات مصر و سخت کوش -8 درستکار و قابل اعتماد -9 نبود نیاز به قدرت و مئقعیت چنداتن قوی -10 ریسک پذیر و محاسبه کننده ریسک ها؛ اشاره نمود
خلاقیت در کارآفرین شامل سلامت - توانایی خلق ایده ها - و هم ابتکار - پاسخ های جدید و غیر عادی - میباشد . - 14 - برخوردداری از مرکز کنترل درونی به عنوان یکی از ویژگی های مهم کارآفرینی است که مربوط به انتظارات عمومی از یک فرد در مورد اینکه آیا او قادر به کنترل حوادث زندگی است، میباشد . - 21 - توفیق طلبی از مشخصه های دیگر کارآفرین میباشد
کارآفرینی و آموزش عالی
با توجه به ضرورت کارآفرینی در آموزش عالی، فعالیت های تدریس، پژوهش و تعامل اجتماعی در هم تنیده اند؛ به طوری که دراین نظام رهبری، مدیریت و مشارکت همه جانبه در ایجاد یک هم افزایی مداوم و تعامل پویا بین آن ها میباشد . - 12 - کارآفرینی در سطح آموزش عالی مفهومی بسیار جذاب دارد و معرف دانشگاه هایی می باشد که رویه ها، فرصت ها، فرهنگ ها و محیط های سودمندی را به منظور ترغیب و پذیرش کارآفرینی دانشجویان و و دانش آموختگان فراهم می کند. کارآفرینی بخش اساسی در آموزش عالی کارآفرینی محسوب میشود
امید می رود دانشگاه ها با توجه به نقش کارآفرینی در گسترش فعالیت های نوآورانه اجتماعی واقتصادی، با تلاش بیشتر، برنامه های متناسب برای تربیت نیروهای متخصص و کارآفرین را تنظیم و اجرا کنند. زیرا اساسی ترین عامل پایداری نظام آموزش عالی - دانشگاه - ، پرورش و آماده ساختن نیروی انسانی شایسته، ماهر و کارآمد به منظور پاسخگویی به نیاز های واقعی جامعه در زمینه های گوناگون است، نظامی که می تواند دانشجویان رابه عنوان نوآوران، اندیشمندان، حرفه شناسان و حتی مخترعان، تربیت و به جامعه عرضه کند. زمانی دانشگاه ها می توانند به جامعه یاری رسانند که با پیشرفت های دانش و فناوری بتوانند هماهنگ باشند
براین اساس می توان اذعان کرد که رابطه تنگاتنگی کارآفرینی با آموزش عالی دارد و حضور طولانی مدت در زمینه بحث های مربوط به اصلاح نظام آموزش عالی دارد . - 12 - که ازجمله اهداف آموزش کارآفرینی می توان به کسب دانش مربط به کارآفرینی، تعیین و تقویت ظرفیت، استعداد و مهارت کارآفرینی، القای مخاطره پذیری و تقویت نگرش ها برای پذیرش تغییر اشاره کرد
کارآفرینی در دانشگاه مستقیماً متأثر از نظریه سازمان کارآفرین می باشد با وجود این مفهوم دانشگاه کارآفرین به تدریج تمایز و استقلال خود را بدست آورد و امروزه به عنوان یک حوزه مشخص و تعریف شده علمی در مجموعه ادبیات آموزش عالی شناخته می شود
جهت بهتر سازی و رشد کارآفرینی، دانشگاه کارآفرین از تمامی توانایی های موجود در دانشگاه بهره میبرد که با سه موضوع کلیدی دنبال می شود:
-1 کارآفرینی خود دانشگاه
-2 پرورش روحیه ی کارآفرینانه و نیل به سمت کارآفرینی در تمامی اعضای دانشگاه
-3 ارتباط دانشگاه با محیط .
