بخشی از مقاله
چکیده:
برای توسعه ی کارآفرینی در جامعه نیاز به ایجاد بسترهای مناسب می باشد در جامعه ی غربی با مدلهای مختلف و قوانین محکم و تعریف روابط اجتمایی برای افراد جامعه و گسترش این فرهنگ ، شرایط را برای بروز و ظهور کارافرینی مساعد کردند اما در جوامع اسلامی و ایران با برداشت های متعدد از اسلام و سنت و عدم وجود قوانین متناسب برای رشد کارآفرینی و عدم تعریف درست از روابط اجتمایی میان افراد و افراد با حکومت و حکومت با مردم ، بستر مناسبی برای رشد کارآفرینی وجود ندارد و حال آنکه با دقت در آیات و احادیث مختلف مشاهده می شود که اسلام با تاکید بر ارزشهای اسلامی وعمل صالح و حیات طیبه به ابزارهای رشد و توسعه و تعالی جامعه و کارآفرینی نگاه ویژه دارد
نگاه اسلام به کارآفرینی:
در قرآن کریم در آیات متعددی، بشر را به استفاده و شناخت نعمتهایی که برای توسعه معیشت وی آفریده است، تشویق و ترغیب میکند. در برخی موارد مثل آیات 65-69، 80 و 114سوره نحل صریحاً بشر را به استفاده و نحوه بهرهگیری از این نعمتهای الهی هدایت میکند که به عبارت دیگر نشانگر کارآفرینی خردمندانه و هوشمندانه خلاقیتگرا است
سوره نحل آیات : 65-69
و خدا از آسمان آبی فرود آورد و با آن زمین را پس از پژمردنش زنده گردانید قطعا در این ]امر[ برای مردمی که شنوایی دارند نشانهای است - 65 -
و در دامها قطعا برای شما عبرتی است از آنچه در ]لابلای[ شکم آنهاست از میان سرگین و خون شیری ناب به شما مینوشانیم که برای نوشندگان گواراست - 66 -
و از میوه درختان خرما و انگور باده مستیبخش و خوراکی نیکو برای خود می گیرید قطعا در این]ها[ برای مردمی که تعقل میکنند نشانهای است - 67 -
وپروردگار تو به زنبور عسل وحی =]الهام غریزی[ کرد که از پارهای کوهها و از برخی درختان و از آنچه داربست ]و چفتهسازی[ میکنند خانههایی برای خود درست کن - 68 -
سپس از همه میوهها بخور و راههای پروردگارت را فرمانبردارانه بپوی ]آنگاه[ از درون ]شکم[ آن شهدی که به رنگهای گوناگون است بیرون میآید در آن برای مردم درمانی است راستی در این ]زندگی زنبوران[ برای مردمی که تفکر میکنند نشانه ]قدرت الهی[ است - 69 -
سوره نحل آیه :80
و خدا برای شما خانههایتان را مایه آرامش قرار داد و از پوست دامها برای شما خانههایی نهاد که آن]ها[ را در روز جابجا شدنتان و هنگام ماندنتان سبک مییابید و از پشمها و کرکها و موهای آنها وسایل زندگی که تا چندی مورد استفاده است ]قرار داد - 80 -
سوره نحل آیه :114
پس از آنچه خدا شما را روزی کرده استحلال ]و[ پاکیزه بخورید و نعمتخدا را اگر تنها او را میپرستید شکر گزارید - 114 -
از نظر پیامبر اکرم - ص - ، از میان سه نوع دست - بده، بگیر و کارساز - بهترین دست، همان دست کارساز و بخشنده است و در واقع کارآفرینان سرمایه سازانی هستند که در حال ایجاد سرمایه و کار بوده و بخشندگی جزئی از ذات آنها است.
البته کارآفرینی عمدتاً به معنای محرک سرمایه و فعالیت اقتصادی تلقی میشود و وقتی اقتصاد با رکود مواجه میشود، اثر منفی بر جوامع محلی دارد و این جوامع، هم نیاز به تولد مجدد اقتصادی، و هم اجتماعی دارند. همانند کارآفرینان اقتصادی، جوامع به کارآفرینان اجتماعی نیز نیاز دارند، یعنی افرادی که تشخیص دهند در کجا فرصت ارضاء بعضی نیازهای ارضاء نشده که سیستم رفاه دولتی نتوانسته آنها را برآورده سازد، وجود دارد و همچنین کسانی که منابع ضروری را کنار یکدیگر جمع کنند.
مقام معظم رهبری - مدظله العالی - در سخنرانی شان در جمع کارآفرینان کشور، کار آفرینی را نوعی عبادت و ارزش آفرینی خواندند
آیات و روایات اسلامی حاوی آموزه هایی است که همواره انسان را به کار و تلاش و پرهیز از سستی و تنبلی دعوت و همت گماشتن برای کسب روزی حلال را نوعی عبادت معرفی می کند، بنابراین از دیدگاه اسلام، کارآفرینی را می توان فرآیند استفاده از نعمات الهی برای تولید ثروت در جهت رفاه و آسایش جامعه دانست و به عبارت دیگر کارآفرینی مسیری است برای رسیدن به آرمان رشد اقتصادی و رفاه جامعه با اتکاء به ارزش هایی که با معنویت و باورهای دینی و اعتقادی درهم آمیخته است که به پاره ایی از آنها اشاره می شود:
- جهاد در راه خدا
در تعالیم اسلامی کار و تلاش در ردیف جهاد در راه خدا قرار گرفته و احادیث و روایات مختلفی در این زمینه بیان شده است
پیامبر اسلام - ص - در این رابطه می فرمایند »هرکس از راه حلال برای استغنای خود و خانواده اش تلاش کند، مانند کسی است که در راه خدا جهاد کرده است و هرکس آبرومندانه در پی حلال دنیا تلاش نماید، در مرتبه شهدا خواهد بود.«
حضرت علی - ع - نیز می فرمایند: »درآمدن شما صبحگاهان برای جهاد در راه خدا، از درآمدن آنکس که برای تأمین خانواده خود تلاش می کند برتر نیست.«
- کارآفرینی راه تقرب الهی:
رسول گرامی اسلام - ص - می فرمایند »:پاکیزه ترین دستاورد مسلمان، کاریست که در راه خدا انجام دهد« و به همین دلیل است که کار شایسته و بایسته وسیله سعادت و آسایش و سرمایه عزت نفس و خود باوری تلقی می شود، به عبارت دیگر نهادینه سازی نگاه معنوی به کار و تلاش می تواند در توسعه و تقویت فضای کسب و کار مؤثر واقع شود و این نکته دیگری است کهمطمئناً از طریق گسترش و ترویح این فرهنگ تعمیم خواهد یافت، زیرا هرگاه افراد جامعه کارو تلاش را ادای تکلیف و راهی برای نزدیک شدن به خدا بدانند، از هیچ تلاشی برای انجام بهتر و دقیق تر آن فروگذار نمی کنند
- کار و کارآفرینی تبلور عملکرد انبیاء و ائمه اطهار - ع -
بررسی سیره انبیا و ائمه - ع - گویای آن است که کار و تلاش از ویژگی های ناگسستنی آنان به شمار می رود و نمونه بارز آن را می توان در تلاش های حضرت علی - ع - برای رونق کشاورزی، حفر چاه های آب، توسعه نخلستان ها و حتی توسعه و بهسازی راه ها مشاهده کرد و هر یک از پیامبران الهی از جمله حضرت داود و حضرت سلیمان و یا حتی ذوالقرنین که قرآن نیز از آنان به عنوان کارآفرین نام برده نیز متناسب با اقتضائات زمان خود و با روش های مختلف از جمله تجارت، ماهیگیری، نجاری و حتی چوپانی براین موضوع تأکید داشته اند
- کار آفرینی راهی برای خودکفایی و حفظ استقلال:
در حدیثی دیگر از پیامبر اسلام - ص - نقل شده است: »اگر انسان ریسمانی بگیرد، پشته ای از هیزم را بر دوش کشد و آن را بفروشد و از این رهگذر نیازهای زندگی خود را تأمین نماید، بسی بهتر از این است که از دیگران درخواست کمک کند« و این موضوع مؤلفه دیگری است که ترویج و نهادینه سازی آن نه تنها می تواند تأمین معاش افراد را به همراه داشته باشد، بلکه در ایجاد اشتغال برای دیگران نیز مؤثر واقع خواهد شد
