بخشی از مقاله
چکیده:
در این مقاله شرکت های پتروشیمی حاضر در بورس از دیدگاه شاخصهای سلامت مورد بررسی قرار می گیرند . شرکت های پتروشیمی به کمک ایجاد بسترهای سلامت تلاش میکند تا از حوادث جلوگیری نموده و هزینه های مترتب بر سلامت را کاهش دهند
در این پژوهش به کمک تکنیک تحلیل پوششی داده های دو مرحله ای ، کارایی و اثربخشی شرکت های پتروشیمی را از دیدگاه سلامت مورد بررسی قرار داده و به استفاده از شاخصهای حوزه سلامت این کار انجام گرفت . در این تحقیق از پنج ورودی جهت دو تولید میانی و در نهایت برای تولید سه خروجی نهایی شرکت های پتروشیمی از بعد سلامت نیروی انسانی استفاده شده است .
با توجه به نتایج بدست آمده ملاحظه می گردد شرکت های پتروشیمی مارون و جم در بخش ایجاد زیرساخت های سلامت - مرحله اول - نسبت به سایر شرکت های کارا شناخته شده و شرکت پتروشیمی شازند در بخش دوم یعنی دست یافتن به نتیجه نهایی کارا بوده است .در مجموع در بین هفت شرکت پتروشیمی هیچ شرکتی بهره وری کامل نداشته است ولی شرکت های پتروشیمی مارون و جم به ترتیب در رده های اول و دوم بهره وری در این جامعه هدف قرار گرفته اند.
.1 مقدمه
سازمان بهداشت جهانی محل کار را محیطی مناسب برای ارتقاء سلامت بیان نموده است . یکی از عوامل مهم و تعیین کننده در وضعیت سلامت کارکنان کسب سلامت افراد است. بنابراین محل کار محیط ایده آل برای حمایت از زیرساخت های ارتقاء سلامت میباشد. در سالهای اخیر مدیران بنگاه های اقتصادی از مفهوم سلامت برای توصیف و تعیین موضوعاتی مانند افزایش بهرهوری و افزایش اثربخشی بهره می برند.
رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت بخشی از برنامه اجرای مدون مدیران بنگاه های اقتصادی شامل شادی فرد ، سلامت جسمی و روانی و ارزشهای اجتماعی می باشد. که این رفتارها بعنوان عامل زمینه ای در عدم ابتلا به بسیاری از بیماری های شناخته و ناشناخته شده اند بنابراین ارتقاء سلامت و پیشگیری از بیماریها و حوادث بطور مستقیم با این رفتارها ارتباط دارند.
رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت شامل فعالیتهایی همانند معاینات ادواری، شناسایی و ارزیابی عوامل زیان آور ، فراهم آوردن لوازمات حفاظتی ، وجود کارشناسان بهداشت صنعتی ، وجود کارشناسان روانشناسی سلامت، رضایت کارمندان، کاهش حوادث، کاهش هزینه درمان کارمندان، افزایش سطح مشارکت کارکنان در کارهای جمعی، کاهش مرخصی استعلاجی می شود.
همچنین ارتقاء رفتارهای مرتبط به سلامت سبب حفظ عملکرد و استقلال کارکنان، افزایش کیفیت شغلی و کاهش هزینه های پزشکی و بهداشتی خواهد شد. در بنگاه های توسعه یافته برنامه ارتقاء دهنده سلامت طراحی شده اند که این رفتار معمولاً ترکیبی از احساس معنوی، احساس مسئولیت در قبال سلامتی خود و همکاران ،حفظ روابط اجتماعی در مشارکتهای جمعی ، کاهش تنش های شغلی با مدیریت صحیح در جهت پیشگیری از بیماری های جسمی و روانی ، انجام فعالیت های فیزیکی ، رعایت رژیم غذایی سالم می باشد که نتیجه این ارتقا سبب افزایش میزان رضایتمندی کارکنان و کاهش حوادث غیر قابل پیش بینی و کاهش هزینه های درمان و در نتیجه افزایش سطح بهره وری و نیز اثربخشی در برآورد ساخت اهداف بنگاه ها را در پی خواهد داشت.
در حوزه تحلیل پوششی داده ها ی شبکه ای یا چند مرحله ای کارهای زیادی انجام گرفته که میتوان به اکبری و همکاران - 2005 - ، چارنز و همکاران - - 1978 ، چیانگ و همکاران - 2008 - ، ابراهیم نژاد و همکاران - 2014 - ، هن و همکاران - 2006 - ، نجفی و همکاران - - 2009 ، شفیعی و همکاران - - 2014 و چن و همکاران - - 2009 اشاره نمود. همچنین در حوزه سلامت در سازمان های پتروشیمی و مشابه پژوهشهای متفاوتی صورت گرفته که میتوان به وی و همکاران - 2011 - ، توکلی و همکاران - 2015 - ، پندر و همکاران - 2002 - ، نوروزی نیا و همکاران - - 2013 و آلپر و همکاران - - 2008 اشاره نمود.
در مرحله اول به کمک بردار ورودی X ، تولید Z انجام می گیرد که تولید میانی نامیده می شود . در مرحله دوم با مصرف بردار Z تولید Y انجام می گیرد . در بسیاری از سازمان ها کارایی مرحله اول به دلیل عملکرد سازمان و لحاظ نمودن شاخصهای کمی و درون سازمانی به عنوان کارایی و عملکرد مرحله دوم به دلیل دست یافتن به هدف نهایی سازمان به اثربخشی و در نهایت کارایی کل این مجموعه دو مرحله ای که از تلفیق دو مرحله اول و دوم - کارایی و اثربخشی - حاصل می شود به عنوان بهره وری شناخته می شود .
مدل دو مرحله ای برای شناسایی کارایی مرحله اول ، دوم و کل DMUP به صورت ذیل است.
.3 دادهها
در این پژوهش هفت شرکت پتروشیمی حاضر در بورس از دیدگاه شاخص سلامت مورد تحلیل قرار می گیرند . شاخصهای در نظر گرفته شده برای مطالعه این شرکت های پتروشیمی از دیدگاه سلامت در ذیل تعریف شده اند. تمامی شاخص هاکیفی است که با نظر سنجی از افراد خبره شرکت های مربوطه بدست آمده که بین اعداد 1 تا 10 امتیاز داده شده است.
معاینات دوره ای : چکاپ ادواری پرسنل هر سازمان یا بنگاه و یا فرد در فواصل معینی از سال.
شناسایی و ارزیابی عوامل زیان آور: شناخت هر عاملی که باعث ضرر و زیان جسمی و روانی پرسنل گردد و ارزیابی میزان تاثیر آن. لوازمات حفاظتی: هر نوع ابزار و امکانات فردی و گروهی به جهت میزان کاهش حوادث معمول در محیط کار .
کارشناسان بهداشت صنعتی: حضور و غیر حضوری بودن کارشناس با تجربه و متخصص از نظر کیفی و کمی در محیط کار . کارشناسان روانشناسی سلامت: حضوری و غیر حضوری بودن کارشناس باتجربه و متخصص از نظرکیفی و کمی در محیط کار . میزان رضایت کارمند: رضایت نسبی پرسنل از همکاری و ادامه همکاری در محیط کار با توجه به انتظارات فرد از عوامل محیط کار . کاهش حوادث : میزان کاهش حوادث غیرمترقبه و پیش بینی نشده در طی سال در محیط کار.
کاهش هزینه درمان: میزان کاهش هزینه های درمانی کارکنان بواسطه کار در محیط کار اعم از روانی و جسمی . مشارکت کارکنان: افزایش علاقه و حضور کارکنان در کار گروهی و جمعی در محیط کار در جهت اهداف محیط کار . مرخصی استعلاجی: میزان کاهش عدم حضور کارکنان در محیط کار به واسطه بیماریهای روحی و روانی در محیط کار.
هر شرکت پتروشیمی از امکانات حوزه سلامت استفاده کرده و سعی می کند فرهنگ سلامت را که شامل مشارکت کارکنان و عدم استفاده از مرخصی استعلاجی است ایجاد نماید که تحت عنوان کارایی شرکت نامیده می شود و پس از آن انتظار کاهش هزینه درمان، تعداد حوادث و رضایت کارکنان را لازم است ایجاد نماید که تحت عنوان اثربخشی نامیده می شود و در مجموع ادغام این دو مرحله یعنی کارای و اثربخشی را بهره وری می نامیم . نمای کلی شرکت های پتروشیمی و تقسیم بندی این شاخصها به شرح ذیل است.
جدول .1 شاخصهای ورودی، تولیدات میانی و خروجیها
