بخشی از مقاله
چکیده
مینوز برگ غلات Syringopais temperatella از آفات مهم غلات در ایران میباشد. کاربرد حشرهکشهاي شیمیایی ممکن است موجب بسیاري از مشکلات در محیط زیست و روي موجودات غیر هدف گردد. به دلیل اثرات جانبی کمتر بقایاي حشرهکشهاي زیستی، این حشرهکشها جایگزینهاي مناسبی براي حشرهکشهاي شیمیایی در مدیریت تلفیقی آفات میباشند. در این مطالعه، اثرات کوتاه ودرازمدت حشرهکش گیاهی نیم آزال - مستخرجه از دانههاي گیاه - Azadirachta indica علیه بید غلات در شرایط مزرعهاي مورد ارزیابی قرار گرفته و با حشرهکش شیمیایی دیازینون مقایسه شد.
یک لیتر در هکتار از هر یک از حشرهکشهاي مذکور در این تحقیق به کار رفت. در تیمار شاهد، گیاهان آبپاشی شدند. نمونهبرداري از جمعیت لاروهاي این آفت در 1، 3، 7، 15 و 21 روز پس از سمپاشی انجام شد. نتایج نشان داد که اثرات کوتاه مدت - یک روز پس از سمپاشی - نیم آزال به مراتب کمتر از دیازینون است. با این حال، اثرات دراز مدت این حشره کش گیاهی - در 3 الی 21 روز پس از سمپاشی - مشابه تیمار دیازینون است. بنابراین حشرهکش گساهی مستخرج از گیاه چریش میتواند در مبارزه با بید غلات در مزارع گندم مورد استفاده قرار گیرد.
مقدمه
کاشت گندم داراي پیشسنه تاریخی در ایران میباشد. گندم براي مدت 8000 سال است که به عنوان غذاي اصلی بسیاري از تمدنها کاشته میشود. امروزه گندم بسیار بیشتر از هر محصول دیگري کاشته شده و به عنوان مهمترین دانه غذایی براي بشریت شناخته میشود. حشرات بسیار متعددي به گندم حمله میکنند که موجب خسارت کمی و کیفی قراوانی به این محصول میشوند .
- Li et al., 1989 - بید غلات - Lep ., Gelechiidae - Syringopais temperatella Led یکی از آفات مهم گندم در جهان میباشد. لاروهاي این آفت از گونههاي جنس Triticum و Hordeum تعذیه میکنند. لاروهاي این آفت با ایجاد کانالهاي مینوزي در برگهاي گیاه میزبان موجب کاهش فتوسنتز و در نتیجه کاهش کمیت و کیفیت محصول گندم میشوند.
لاروهاي این آفت در اوخر زمستان و اوایل بهار فعالیت دارند - ١٩٧٧ . - Melifronides, همه ساله حشرهکشهاي وسغ الطیف علیه این آفت به کار گرفته میشود. مصرف بیرویه این حشرهکشها موجب توسعه سریع مقاومت به حشرهکش در جمعیت آفت - ١٩٩٠ - Dittrich et al., و از بین رفتن دشمنان طبیعی آن میشود - ١٩٩٢ . - Amos et al., استفاده از حشرهکشهاي با منشا طبیعی یا موادي که موجب ایحاد اختلال در فرآیندهاي فیزیولوژیکی حشرات هدف میشوند، جایگزینهاي خوبی براي سموم شیمیایی در مدیریت تلفیقی آفات میباشد - al.,
٢٠١ - . سموم زیستی برپایه گیاه چریش - درخت آزادي - به دلیل اثرات سمیت اکولوژیکی پایین و کوتاه بودن فعالیت زیستی در محیط، در مدیریت تلفیقی آفات اهمیت خاصی دارند - ٢٠٠٦ . - Isman, کارایی حشرهکش حاصبه از درخت چریش روي بید علات قبلا در جهان مورد ارزیابی قرار نگرفته است. بنابراین هدف از این تحقیق ارزیابی کارایی این حشرهکش زیستی در کنترل این آفت است.
مواد و روشها
آزمایشات در یک مزرعه گندم به مساحت 5000 مترمربع در منطقهي گلگیر شهرستان مسجد سلیمان صورت گرفت. این مزرعه به 9 پلات - هرکدام به مساحت 500 متر مربع - تقسیم شد. بین هر پلات فاصلهاي به پهناي 1 متر براي جلوگیري از بادبردگی در نظر گرفته شد. تیمارها شامل حشرهکش گیاهی نیم آزال - EC 1% - با نرخ مصرف یک لیتر در هکتار و حشرهکش شیمیایی دیازینون - ٪٦٠ - EC با نرخ مصرف یک لیتر در هکتار بود.
در تیمار شاهد گیاهان توسط آب اسپري شدند. تیمار توسط یک سمپاش پشتی - مارك ماتابی اسپانیا و با فشار خروجی ٢٠ - PSI صورت گرفت . تیمار در اوج فعالیت لاروهاي بید آرد در بهمن ماه صورت گرفت. نمونهبرداري از جمعیت لاروهاي بید غلات در فواصل زمانی 1، 3، 7، 15 و 21 روز پس از سمپاشی انجام شد. در هر تاریخ نمونهبرداري 10 بوته گندم به صورت کاملا تصادفی با حرکت در دو قطر هر پلات انتخاب شد و تعداد لاروهاي زنده روي آنها به صورت جداگانه شمارش و ثبت شد. آزمایشات در قالب طرح بلوكهاي کاملا تصادفی و با سه تکرار انجام شد. دادهها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس و با کمک نرم افزار SPSSنسخه 16 انجام شد.
نتایج و بحث
نتایج نشان داد که تاثیر کوتاه مدت - یک روز پس از تیمار - نیم آزال به صورت معنیداري کمتر از تیمار دیازینون بود. ولی اثرات دراز مدت این حشرهکش گیاهی - 3 تا 21 روز پس از تیمار - مشابه با تیمار دیازینون بود. بنابراین حشرهکش مستخرج از دانههاي گیاه چریش میتواند براي کنترل بید غلات در مزارع گندم به کار رود. * حروف مشابه در هر سطر نشان دهنده عدم وجود اختلاف معنیدار در سطح 5 درصد است - آزمون دانکن - اگرچه حشرهکشهاي برپایخ آزادیراختیم داراي منشا گیاهی هستند، اما اثرات اختصاصی روي آفات از خود نشان میدهند.
