بخشی از مقاله
چکیده
در اکوسیستم های دریایی ماکروجلبک ها از جهت اکولوژیکی و بیولوژیکی نقش مهمی دارند. ماکروجلبک های دریایی مواد مغذی، شرایط تولید مثلی و محیط زیست مناسبی را برای دیگر ارگانیسم های زنده دریایی فراهم می کنند. این جلبک های دریایی سابقه طولانی در تامین مواد غذایی به صورت خام، فرآوری و غیرفراوری شده را دارا می باشند.
بیشتر ماکروجلبک های دریایی به جهت داشتن مواد معدنی یا خواص پلی ساکاریدی آنها در غذا اهمیت دارند و به ندرت به عنوان مکمل پروتئینی استفاده می شوند. این در حالیست که این ماکروجلبک ها سرشار از آمینوسیدها، پروتئین ها و پپتیدهای فعال زیستی هستند. تعداد زیادی از گونه های ماکروجلبک ها بویژه انواع قرمز آن میزان بالایی از پروتئین دارند.
بررسی ها نشان می دهد پروتئین های مشتق شده از جلبک های دریایی در شرایط آزمایشگاهی و در بدن فعالیت زیادی دارند. از این رو این ترکیبات در صنعت داروسازی، مواد آرایشی، تغذیه دام و غذای انسانی کاربرد فراوانی دارند. پروتئین ها، آمینواسیدها و پپتیدهای ماکروجلبک های دریایی دارای خواص مفیدی در درمان بیماری های متعدد دارند. در این مقاله سعی می شود به بررسی تکنیک های جداسازی پروتئین، پپتیدها و آمینواسیدها و همچنین کاربرد و خواص ماکروجلبک های دریایی پرداخته شود.
.1 مقدمه
در اکوسیستم های دریایی ماکروجلبک ها از جهت اکولوژیکی و بیولوژیکی نقش مهمی را ایفا می کنند. آنها در اندازه های مختلف با رنگ های گوناگون، در انواع زینتیگاهاً بر روی سطح آب که در تولید نیز نقش دارند، موجود می باشند. ماکروجلبک ها درکلونی های تک سلولی و چندسلولی تشکیل توده می دهند . - 1 - از جهت رنگ دانه ماکروجلبک ها به سه رده اصلی تقسیم میشوند: ماکروجلبک های قرمز، ماکروجلبک های قهوه ای، ماکروجلبک های سبز .
ماکروجلبک ها سابقه طولانی در تاریخ مواد غذایی را در شکل های خام، فرآوری و غیرفرآوری شده را دارا می باشند. بر طبق آمار سازمان خوار و بار جهانی - FAO - تولید ماکروجلبک ها - آبزی پروری - در دنیا سالانه 5/5 میلیون تن می باشد
در آسیای شرقی به دلیل خواص درمانی نقش مهمی را به عنوان ترکیبات غذایی ایفا می کند. ماکروجلبکها به هر حال جذابیت فزاینده ای را برای مناطقی چون افریقا، کشورهای غربی و مناطقی از آسیا داشته و توسعه اکتشافات همه انواع ممکن جلبک های دریایی برای اهداف غذایی رو به افزایش است. بیشتر ماکروجلبک ها به جهت مواد معدنی یا خواص پلی ساکاریدی آنها در غذا اهمیت دارند و به ندرت به عنوان مکمل پروتئینی استفاده میشوند. در اینجا سعی میشود که به تکنیک های جداسازی پروتئین پپتیدها و امینو اسیدهای ماکروجلبک ها اشاره ای شود.
.2 میزان پروتیئن ماکروجلبک ها
میزان پروتئین موجود در ماکروجلبک ها از 10 الی 40 درصد در وزن خشک متفاوت است و در فصول و گونه های مختلف نیز متغیر است. عموما بالاترین میزان پروتئین در طول پاییز و اوایل زمستان است و کمترین مقدار در بهار و اوایل تابستان است. میزان کم پروتئین در تابستان می تواند به جهت نابودی فیکو بیلی پروتئین ها باشد. تعداد زیادی از گونه های ماکروجلبکی خصوصا انواع قرمز رنگ دارای مقدار زیادی از پروتئین در قیاس با غذاهای پروتئین دار می باشد
عموماً میزان بالای پروتئین آنها 50 درصد وزن خشک می باشد که این میزان بالا با گیاهان پروتئین داری چون سویا 35 - درصد توده خشک - قابل قیاس است. برای مثال ماکروجلبک های قرمز دارای پروتئینی از 28 الی 47 درصد میباشد. در ماکروجلبک قرمز جنس گراسیلاریا میزان پروتئین 0/94الی 13/7درصد میباشد. کاهوی دریایی از جنس الوا، علف دریایی سبزی است که در سرتاسر سواحل اقیانوسهای جهان گسترده است - 4 - و دارای پروتئینی در حد 6 الی 32 درصد می باشد. در میان پروتئین جلبک ها دو گروه از پروتیئن های فعال به نام لکتین و فیکوبیلی پروتئین ها بیشتر به چشم می خورند
لکتین ها با موفقیت از تعدادی از جلبک های زیر جداسازی شده اند: Eucheuma sp.، S.filiformis، E. duperreyi، Pterocladiella capillacea، V. obtusiloba، Gracilaria cornea، Gracilaria ornate و .C. fragile لکتین ها نقش باکتری کشی، ضد ویروسی، ضد التهاب، ضد سرطان و ضد بیماری زایی ویروس HIV هستند
فیکوبیلی پروتئین ها خانواده ای از پروتیئن های محلول فلوروسنتی و با ثبات هستند که در ماکروجلبک های قرمز پیدا می شوند. سه دسته اصلی از فیکوبیلی پروتئین ها وجود دارد: فیکوسیانین ها، آلوفیکوسیانین ها، فیکوئریتین ها و فیکوئریتین ها که در ماکروجلبک قرمز دارای رنگ دانه های جذب نور هستند در آزمایشات فلوروسنتی جذب نور محققین به طور گسترده ای استفاده میشود.
.3 میزان آمینو اسیدهای ماکروجلبک های دریایی
پروتئین های ماکروجلبک ها شامل همه انوع آمینواسیدها از جمله گلیسین، آرژینین، آلانین و گلوتامیک اسید است. میزان آمینواسیدهای ضروری در ماکروجلبکهای قابل قیاس با میزان پروتیئن غذایی مورد نیاز - با توجه به استانداردهای - FAO/WHO می باشد. میزان آمینواسیدهای کل و آمینواسیدهای ضروری در ماکروجلبک های دریایی قرمز بیشتر از نوع سبز و قهوه ای است. اگرچه ماکروجلبک های سبز دارای میزان کمی از آمینواسیدها هستند. اما جنس الوا دارای میزان بالاتری میباشد و قابل قیاس با گیاهان غده ای میباشد . - 4 - ماکروجلبک های قهوه ای دارای میزان بالاتری از آمینواسید های اسیدیتیک نسبت به نوع قرمز و سبز می باشد.
.4 میزان پپتید ماکروجلبک های دریایی
اخیرا پپتیدهای زیست فعال دریایی چشم انداز جدیدی را در توسعه داروسازی پیش رو گذاشته اند. پپتیدهای زیست فعال اجزا پروتئینی ویژه ای هستند که تاثیر مثبتی را بر سلامتی و صحت بدن می گذارند .آنها معمولاً دارای 3 الی 40 آمینواسید هستند که اساس تاثیر گذاری انها بر پایه امینواسیدها است. پپتیدهای زیست فعال از طریق چسبیدن به دریافت کننده های ویژه سلولی و تاثیر بر سلول های هدف سبب افزایش فعالیت های فیزیولوژکی مفید برای بدن می شوند و یا از واکنش های آنزیمی مضر جلوگیری می کند
گونه های ماکروجلبکی زیر دارای میزان آمینواسیدی مطابق با استانداردهای سازمان FAO میباشد: Sargassum wightii، Kappaphycus alvarezii, Hypnea musciformis، Acanthophora specifera، Gracilaria corticata، Hypnea musciformis و .K.alvarezii بیشتر از 45 درصد امینواسیدهای انها آمینواسیدهای ضروری میباشد. تجاری سازی پپتیدهای زیست فعال گرفته شده از ماکروجلبک ها برای صنایع داروسازی و غذاسازی به کار گرفته میشود.
