بخشی از مقاله
چکیده
بسته بندی فعال یکی از مفاهیم جدید در بسته بندی موادغذایی می باشد که در پاسخ به تغییرات مداوم در روش زندگی مصرف کنندگان و نحوه توزیع و به دنبال آن ارسال مواد غذایی به مسافت های طولانی و به عبارت دیگر در راستای تولید صنعتی محصولات غذایی محافظت شده با روشهای ملایم ترو تازه با عمر انباری زیاد و کیفیت کنترل شده توسعه یافته است.
یکی از تکنیک هایی بسته بندی فعال جاذب ها هستند که در این حالت مواد افزودنی فعال در مقابل تغییرات محیطی ایجاد شده در بسته بندی محصولات از خود فعالانه واکنش نشان می دهند. بسته بندی جاذب به انواع جاذب اکسیژن، جاذب اتیلن، جاذب رطوبت، جاذب دی اکسید کربن، جاذب طعم وبو، جاذب نور تقسیم بندی می شوند.در این مقاله به بررسی انواع جاذب های رطوبت پرداخته شده است
مقدمه:
بسته بندی جاذب به انواع جاذب اکسیژن، جاذب اتیلن، جاذب رطوبت، جاذب دی اکسید کربن، جاذب طعم وبو، جاذب نور تقسیم بندی می شوند.در این مقاله به بررسی انواع جاذب های رطوبت پرداخته شده است.از انجا که در برخی از محصولات، تجمع رطوبت به صورت قطرات آب بر روی قسمت داخلی لفاف های پلاستیکی مورد استفاده در بسته بندی ها، موجب از بین رفتن شفافیت لفاف های مذکور شده و مانع از آن می شود که مصرف کننده به وضوح غذای موجود دربسته را مشاهده کند.به منظور جلوگیری از این پدیده از لفاف های پلاستیکی خاصی برای بسته بندی غذاهای دارای فعالیت آبی بالا استفاده می شودکه در آن از مواد افزودنی ضد مه استفاده میگردد.مواد مذکور کشش بین قطرات آب حاصل از کندانس شدن رطوبت و سطح داخلی لفاف پلاستیکی را کاهش داده و از تجمع قطرات آب در سطح داخلی لفاف جلوگیری می کند.
اهداف کنترل وجذب رطوبت
- 1کاهش فعالیت آبی و متعاقب آن کاهش رشد کپکها، مخمرها و باکتریهای فاسد کننده در غذا - 2حذف آب حاصل از ذوب شدن گوشت و ماهی و سایر غذاهای منجمد شده، خون و مایعات بافتی - 3 پیشگیری از چگالش بخار آب هنگام تنفس محصولات باغی تازه - 4جلوگیری از تیره شدن لفاف های پلاستیکی مورد استفاده در بسته بندی ها
انواع جاذب های رطوبت
انواعی که جهت کنترل رطوبت محصولات خشک استفاده می شود دسیکانت هایی مانند: ژل های سیلیسی، رس های طبیعی، کلسیم اکسید و کلسیم کلراید.از این دسیکانت ها می توان به شکل بالشتک و یا به همراه مواد بسته بندی استفاده نمود.
شرکت ژاپنی Showa Denkoاز فیلمPitchitاستفاده می کند. که ازیک لایه جاذب رطوبت کربوهیدرات وپروپیلین گلیکول استفاده می کندکه بین دولایه ازفیلم پلاستیکی پلی وینیل الکل - PVA - پیچیده شده است . فیلم پیت چیت برای استفاده خانگی درانواع ورقه ای وتوپی به بازارآمده است که این ورقه هابه گوشت تازه وماهی می پیچندونیزبرای فن آوری های smart packing که همان انتقال سریع به مصرف کنندگان است ، مورداستفاده قرارمی گیرند.بعدازروکش شدن بااین فیلم ها، سطح غذابافشاراسمزی خشک می گردد، که منجربه جلوگیری ازفعالیت میکروبی وافزایش طول زمان عرضه 4-3 روزی درشرایط انجمادمی گردد.
استفاده از این کیسه ها در ژاپن وآمریکا متداول است.در ایتالیا شرکتهای MarkS وSpencerاز کیسه های جاذب رطوبت با پایه ژل سیلیسی برای حفظ تردی نان ایتالیایی استفاده کرده اند.
کاربرد دیگر جاذب های رطوبت در توزیع محصولات باغی می باشد.کیسه های با روزنه های ریزبا نمکهای معدنی جاذب مثل کلرید سدیم برای توزیع گوجه فرنگی در ایالات متحده استفاده میگردد.
کاربرد دیگر محفظه فیبری جدید است که به عنوان جاذب رطوبت عمل می کند وبه ماده جاذب دیگری وابسته نیست.این محفظه شامل یک شبه کاغذ متصل به سطح داخلی محفظه فیبری است که به عنوان فیتیله عمل می کندویک لایه خیس نشدنی ودر عین حال بسیار نفوذ پذیربه بخار که مجاور میوه ها وسبزیجات قرار می گیرد. این محفظه چند لایه از اختراعات صنایع CSIROPlantاسترالیا است و قادر است آب را حتی در حالت بخار نیز جذب کند یعنی وقتی که درجه حرارت پایین می آید رطوبت نسبی بالا می رود.در حالت معکوس وقتی دما بالا می آید محفظه چند لایه می تواند بخار آب آزاد کند که این در اثر پایین آمدن رطوبت نسبی ایجاد می شود.
انواعی که جهت کنترل رطوبت در غذاهای با فعالیت آبی بالا مثل گوشت ها، ماهی، مرغ، میوه و سبزیجات استفاده می شودمانند:پدها و ورقه های جاذب رطوبت این جاذب ها شامل دو لایه ریز منفذ پلاستیکی بصورت غیر تنیده از جنس پلی اتیلن یا پلی پروپیلن می باشد که در میان آن یک پلیمر فوق جاذب قرار دارد. پلیمرهای فوق جاذب شامل نمکهای پلی آکریلات، کربوکسی متیل سلولز - CMC - وکوپلیمرهای نشاسته می باشد که قادر است بیش از 500 برابر وزنی خود آب جذب نماید.
صفحات جاذب بزرگتر برای جذب یخ آب شده از غذاهای منجمددریایی یا برای کنترل رطوبت گل وگیاه استفاده می شوند.پدهای جاذب قطرات آب در حالت عمومی در قسمت تحتانی بسته های گوشتهای تازه، ماهی و مرغ وگوشت قرار داده می شوند تا قطرات ریز مترشحه از بافت آنها را جذب کنند.این مواد در شرکتهای توپان شیت ژاپن،ترماریته استرالیا ،لوکو آسورب آلمان وفرش-آر -پکس آمریکا تولید می شوند.
کاربرد انواع جاذب ها
در برخی از محصولات، تجمع رطوبت به صورت قطرات آب بر روی قسمت داخلی لفاف های پلاستیکی مورد استفاده در بسته بندی ها، موجب از بین رفتن شفافیت لفاف های مذکور شده و مانع از آن می شود که مصرف کننده به وضوح غذای موجود دربسته را مشاهده کند.
به منظور جلوگیری از این پدیده از لفاف های پلاستیکی خاصی برای بسته بندی غذاهای دارای فعالیت آبی بالا استفاده می شودکه در آن از مواد افزودنی ضد مه استفاده میگردد.مواد مذکور کشش بین قطرات آب حاصل از کندانس شدن رطوبت و سطح داخلی لفاف پلاستیکی را کاهش داده و از تجمع قطرات آب در سطح داخلی لفاف جلوگیری می کند.
کاربرد دیگر محفظه فیبری جدید است که به عنوان جاذب رطوبت عمل می کند وبه ماده جاذب دیگری وابسته نیست.این محفظه شامل یک شبه کاغذ متصل به سطح داخلی محفظه فیبری است که به عنوان فیتیله عمل می کندویک لایه خیس نشدنی ودر عین حال بسیار نفوذ پذیربه بخار که مجاور میوه ها وسبزیجات قرار می گیرد.
این محفظه چند لایه از اختراعات صنایع CSIROPlantاسترالیا است و قادر است آب را حتی در حالت بخار نیز جذب کند یعنی وقتی که درجه حرارت پایین می آید رطوبت نسبی بالا می رود.در حالت معکوس وقتی دما بالا می آید محفظه چند لایه می تواند بخار آب آزاد کند که این در اثر پایین آمدن رطوبت نسبی ایجاد می شود.کاهش آب در محصولات تازه چون گوشت ،ماهی ومرغ زمانی رخ میدهد که فعالیتهای میکروبیولوژیکی ،تنفسی وفیزیکی منجر به ایجاد بخار داخل بسته شود که به خاطر نبود مواد ضد بخار است. که اگر از کارتونها و محفظه های فیلمی پلی اتیلنی استفاده کنند برای مدت کوتاه میتواند مانع ایجاد بخار شود
. کنترل رطوبت نسبی درون بسته بندی
استفاده از فن آوری کنترل رطوبت تراکم بخار را درون بسته حاوی غذاهای با آب زیاد راکاهش میدهدوفیلم ها،آب روی غذا را بدون خشک شدن بیشتر جذب می کنند.از اینرو محصولات حساس به رطوبت مثل کاهوی تازه ودیگر میوه ها از آب محافظت می شوند.این امر به کاهش رشد کپک کمک کرده وطول مدت عرضه محصول را تمدید میکند.
سیستم های بسته بندی فعال کنترل رطوبت
شرکت Dow Brands گوجه فرنگی کاملا تازه را در ظرف های پلاستیکی ترمو فورم غیر قابل نفوذ هوا به بازار عرضه کرد.رطوبت نسبی درون ظرف با وجود کلرید سدیم کنترل می شد.نمک از طریق فرایند فرا صوت در کیسه های فیلمی پرولیفین با نفوذ پذیری بخار آب بالا چسبانده میشد.نمک باعث کنترل رطوبت نسبی تا سطح 85-80درصد می شدتا کاهش رطوبت زیاد گوجه فرنگی را به تعویق انداخته و از این راه رشد کپک های سطحی را به عقب بیندازد.
شرکت CHEFKINژاپن پوششی را ساخت که می توانست رطوبت نسبی درون بسته بندی را کنترل کند.این پوشش شامل دو لایه بود که لایه خارجی مانع آب وبخار بود وپوشش داخلی به آب وبخار نفوذ پذیر بود.این ورقه ها با هم نوعی پاکت را ایجاد می کند.
کردند که بین فیلمها یک محلول مایع گلوکزی وجود داشت .وقتی درون پاکت دارای رطوبت نسبی بالایی باشد،آب از محتوای پاکت به فیلم داخلی وسپس به محلول گلوکز منتقل می گردد.وقتی محتوای بسته رطوبت نسبی پایینی داشته باشد آب از محلول گلوکزی به صورت بخار وارد فضای پاکت می گردد.و به این ترتیب رطوبت نسبی محصول کنترل می گردد .
شرکت Dai Nipponژاپن یک پلیمر جاذب آب شبیه سدیم پلی آکریلیت ساخته که به همراه آن یک ماده دئودورانت ضد میکروبی مانند پودر زغال چوب ویک چسب ترمو پلاستیک مثل اتیلن وینیل استات که روی ورقه جاذب گسترده می شود
