بخشی از مقاله
چکیده:
فناوری تولید ورمی کمپوست از نظر اکولوژیکی و اقتصادی ، فرایندی در خور اجرا و با حداقل امکانات و به وسیله مردم عادی قابل انجام است.همچنین،نقش موثری در مدیریت خاک و باز یافت زباله های آلی دارد.ورمی تکنولوژی راهکاری برای تبدیل ضایعات آلی به فراورده های سودمند مانند ورمی کمپوست از طریق کرم های خاکی است. برای تولید ورمی کمپوست باید کرم های خاکی مناسب را ابتدا تهیه نموده و سپس شرایط محیطی و تغذیه ای را مناسب نمود. بی گمان بایستی استفاده از کودهای شیمیایی زیان آور در کشاورزی را متوقف کرد.کودهای شیمیایی عامل اصلی آلودگی آب های زیر زمینی و هوا است،که سرانجام بر سلامتی انسان اثر می گذارند.
اینک ظرفیت جایگزینی کودهای شیمیایی با کودهای زیستی مانند ورمی کمپوست وجود دارد.ورمی کمپوست فراوردهکاملاً طبیعی بوده و محصولی مصنوعی نیست. بنابراین مسئله ای را در مورد آلودگی آب و هوا در پی نخواهد داشت.ورمی کمپوست شامل همه نرکیبات لازم برای رشد سالم گیاهان است .از طریق کود آلی وکود گیاهی، فراورده های مزارع و باغ ها،مواد مغذی ضروری بیشتری دریافت کرده و این امرمی تواند عملکرد محصول را بین 20 تا 60 در صد افزایش دهد.
ورمی کمپوست ارزان تر از کودهای شیمیایی است و برای کشاورزان نیز با صرفه و سود آور است.هزینه تولید هر تن کود در کشور هند بین 3000 تا 6000 روپیه برآورد می شود .در حالی که قیمت یک بسته یک کیلوگرمی ورمی کمپوست 15 روپیه است .ورمی کمپوست فروش خوبی در مناطق شهری برای استفاده در باغ ها ، مزارع و در مناطق روستایی برای باروکردن محصولات کشاورزی دارد .در سال های اخیر نیز که بحث تحریم و کم کردن وارادات کودهای پتاسیمی و فسفری مطرح است استفاده از ورمی کمپوست می تواند به عنوان جایگزین مناسب برای آنها مطرح شود.
مقدمه:
سالیانه میلیونها تن زباله های آلی دفن و یا سوزانده می شود و علاوه بر این که مشکلات زیست محیطی فراوانی را بوجود می آورد، هزینه های کلانی صرف حمل، دفن و یا زباله، علاوه برمشکلات و خطرات ورود نیترات و سایر مواد آلاینده به آبهای زیرزمینی، اشغال فضای بیشتر توسط مواد زاید از دیگر معایب این روش به شمار می روند. یکی از مهمترین روشهای فراوری زباله های شهری بازیافت آن به صورت کمپوست است . در نتیجه این فرایند، علاوه برکاهش مشکلات بهداشتی و زیست محیطی، مقادیر قابل توجهی کود آلی به نام کمپوست تولید می شود .کشور ایران سالیانه فقط از منابع زباله های شهری، ظرفیت توان تولید بیش از 4 میلیون تن کود آلی ورمی کمپوست را دارا می باشد.
در سال 2003 میزان تولید ورمی کمپوست در ایسلند یک میلیون تن برآورد شده است. در کشور هندوستان دویست هزار کشاورز در این بخش مشغول به کار هستند و یک شرکت نیزدرهمین کشور با داشتن 10 هزار نفر کارگر، ماهیانه 50 هزار تن ورمی کمپوست تولید می کند. کشاورزان کوبایی در جهت تولید و مصرف ورمی کمپوست تا آنجا پیشرفت داشته اند که به جای کودهای شیمیایی نیز از این کود استفاده می کنند. در حالی که در کشور ایران با دارا بودن مشکلاتی همچون بیکاری، کمبود مواد آلی خاکهای کشور، گران بودن و مشکلات زیست محیطی کودهای شیمیایی و ... کشاورزان ایرانی هنوز با اسم ورمی کمپوست آشنا نیستند.
استفاده از روش تولید ورمی کمپوست از دو جهت اهمیت دارد، نخست اینکه حجم زیادی از مواد زاید آلی با این روش بازیافت می شود و از نقطه نظر اقتصادی و محیط زیست مهم است. دوم اینکه استفاده از ورمی کمپوست تولید شده در اراضی کشاورزی سبب بهبود کیفیت خاک و رشد گیاهان می شود که صرفه اقتصادی فراوانی را می تواند بدنبال داشته باشد.
مواد و روش ها:
برای تولید ورمی کمپوست لازم است مواد آلی قابل تجزیه در اختیار کرم های خاکی قرار داده شود و سپس شرایط مناسب برای تکثیر و نگهداری کرم های خاکی فراهم آورد و از آنها در برابر دشمنان طبیعی محافظت نمود. در مرحله آماده سازی بستر مورد نیاز کرم های خاکی لازم است ابتدا ذرات آلی به قطعات کوچکتر تقسیم و سپس آماده سازی اولیه بر روی آنها انجام شود.توده ماده آلی در مجاورت رطوبت ، اکسیژن و دمای مناسب و در حضور میکرو ارگانیسم های تجزیه کننده ماده اولیه برای کرم های خاکی را فراهم نموده و در ادامه در اثر عبور مواد از دستگاه گوارش کرم خاکی مواد آلی به ماده ای قهوه ای تا سیاه رنگ به نام ورمی کمپوست تبدیل می شوند.
مراحل شش گانه تولید ورمی کمپوست:
مرحله اول - بستر سازی
مرحله دوم- ایجاد سایبان
مرحله سوم- ایجاد پشتهای از کود گاوی نیمه پوسیده
مرحله چهارم- نگهداری نسبت مشخصی از کرمها درون پشته
مرحله پنجم - آبپاشی پشته بصورت روزانه
مرحله ششم - برداشت کود ورمی کمپوست پس از گذشت شش هفته
مواد مختلفی مانند پسماندهای کشاورزی، ضایعات کاغذوپوشاک، ضایعات جنگلی، خرده برگ های سطح شهر، ضایعات شهری،ضایعات صنعتی را میتوان برای تولید ورمی کمپوست مورد استفاده قرار داد.نسبت کربن به نیتروژن یکی از فاکتورهای مهم برای تولید ورمی کمپوست است.
روشهای تولید کود ورمی کمپوست:
1 -سیستم پشته ای
2 -سیستم جعبه ای
3 -راکتور خانگی
شرایط مناسب برای فعالیت کرمها:
1 -دما: 15 تا 25 درجه سانتی گراد
2 -اسیدیته: 6,8 تا7,8
3 -رطوبت: 60 تا 70 درصد
- 4 تهویه: طراحی سامانه های کم عمق و استفاده از کف و دیواره های توری و زیر و رو کردن پیوسته بستر.
نتایج:
مزایای استفاده از ورمی کمپوست:
-1 سبک و فاقد هرگونه بو
-2 عاری از تخم علفهای هرز
-3 حاوی میکروارگانیسمهای هوازی مفید مانند ازتوباکتریها
-4 بالا بودن میزان عناصر اصلی غذایی در مقایسه با سایر کودهای آلی
-5 دارا بودن عناصر میکرو مانند آهن، روی، مس و منگنز
-6 دارا بودن مواد محرکه رشد گیاهی نظیر ویتامینها به ویژه ویتامین
-B12 7 قابلیت بالای نگهداری آب و مواد غذایی
-8 عاری از باکتریهای غیرهوازی، قارچها و میکروارگانیسمهای پاتوژن
-9 اصلاح کننده خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک
-10 انطباق کامل با الزامات قوانین و مقررات محیط زیست
-11 تولید در داخل کشور - صد درصد -
-12 قابل مصرف در پرورش کلیه محصولات کشاورزی
-13 هوادهی خاک با ایجاد خلل و فرج و ایجاد پوکی در خاکهای متراکم
-14 استفاده از این نوع کود، کیفیت و کمیت محصولات کشاورزی را نسبت به کود شیمیایی افزایش میدهد؛ و مشکلات مربوط به باقی ماندن کود شیمیایی در مواد غذایی را ندارد.
