بخشی از مقاله
چکیده
استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات، رشد مهارتها و اطلاعاتی که میتواند در دنیای واقعی مورد استفادهی افراد کمتوان ذهنی قرار گیرند، کمک شایانی کند. پیشرفت سامانههای چندرسانهای آموزشی، به بهبود آموزش و یادگیری دانش آموزان کمتوان ذهنی منجر شده است. چندرسانهای آموزشی چندرسانهای، ترکیبی از انواع رسانههای دیجیتالی ازقبیل صدا، متن، تصویر و ویدئو به صورت کاربرد چندحسی و تعاملی میباشد. طراحان یادگیری چند رسانهای باید محتوا و مواد آموزشیای را به وجود آورند که پردازش شناختی بیرونی را به حداقل برساند، پردازش شناختی اساسی را مدیریت کند و پردازش شناختی زایشی را به حد اکثر برساند.
دو نوع رویکرد فناوری محور و رویکرد فراگیر محور در طراحی چندرسانهای برای این دانشاموزان داریم. روشهای مختلفی برای طراحی چندرسانهای برای این دانشآموزان داریم که عبارتند از روش خطی، فهرست، سلسله مراتبی، شبکهای و پیوندی. با استفاده از درگیر ساختن حواس مختلف دانش آموزان کمتوان ذهنی از طریق چندرسانهای آموزشی، امر یادگیری را تسهیل نموده و در جهت یادگیری بهتر به دانش آموزان کمک مینماید.
-1 مقدمه
روند رو به رشد و پر شتاب تحولات در زمینههای مختلف زندگی بشر تغییرات شگرفی را در عرصهی زندگی و گسترهی فکر او موجب شده است. افزایش روزافزون استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات، تحولی عظیم را در تمام حوزهها و از همه مهم تر حوزه آموزش و یادگیری نوید میدهد. با پیدایش استقبال از چند رسانه ایها در قالب استفاده از نرم افزارهای آموزشی تاثیر چشمگیری به وجود آمد و باعث شد تا تأثیرات آنها در نظامهای آموزشی به ویژه در فرآیند یاددهی و یادگیری مورد توجه قرار گیرد. در دههی اخیر، رویکردهای سنتی یادگیری با ظهور فناوریهای جدید نظیر فناوری رایانه، دستخوش تغییرات اساسی شده است. امروزه اقدامات زیادی در بیشتر کشورها برای استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در امر آموزش دانش آموزان انجام شده است
محوری ترین نکتهی قابل بحث این است که چند رسانهای تحولی بزرگ در فناوری ارتباطات و اطلاعات است، همواره پویا و در حال رشد میباشد
چند رسانه ایها به علت کاربردهای گستردهای که پیدا کرده اند و میزان تأثیری که روی مخاطب میگذارند مورد توجه بسیار هستند. به عقیدهی پژوهشگری به نام کلارکُ فناوری چند رسانهای مانند سایر فناوریهای پیشرفته، کاملاً جادویی و فوق العاده است
اصطلاح فناوری اطلاعات و ارتباطات، اشاره به گسترهی وسیعی از تکنولوژیهایی دارد که به منظور برقراری ارتباط انسانها با یکدیگر و تبادل اطلاعات بین آنها، به کار میرود - فلوریانِ، . - 2004 امروزه پیشرفتهایی که در زمینهی فناوری اطلاعات و ارتباطات به وقوع پیوسته است، پیش از همه به بهبود آموزش و یادگیری به دانش آموزان با نیازهای آموزشی ویژه انجامیده است. به گونهای که حتی امکان آموزش به این دانش آموزان در مدارس عادی فرآهم شده است
این تغییرات به وجود آمده در نتیجهی ظهور فناوری اطلاعات و ارتباطات، تمام ابزارهای توان بخشی، سازگارانه و کمکی برای افراد با کم توانیهای خاص را در بر میگیرد. به گونهای که کاربرد رایانه و همچنین حمایت از تسهیلات دسترسی به آن، باعث ارتقاء کیفیت تدریس و مهارت معلمانی میشود که با دانش آموزان استثناییَ سر و کار دارند.
چند رسانهایهای آموزشی میتوانند برنامههایی سازمان یافته از تجارب یادگیری را برای افراد یا گروهها فراهم بیاورند که در آنها تأکید ویژهای بر یادگیری از طریق حواس مختلف هست - گولدینُ و کاتزًٌ ، - 2008 و محوری ترین نکتهی قابل بحث این است که چند رسانهای تحولی بزرگ در فناوری ارتباطات و اطلاعات است ، همواره پویا و در حال رشد میباشد
دانش-آموزان مستعد، از محدودیتهای روشهای قدیمی آموزش ، فراتر میروند. در واقع، معلمان، راهنماهای مسیر تعلیم و دانشآموزان، هستهی اصلی فرآیند آموزش و پرورش میباشند. این موضوع در امر تعلیم بسیار حساس است، بنابراین نباید چند رسانهایهای آموزشی جانشین ثابت روشهای قدیمی باشند، بلکه تنها کمک مؤثری در تکامل فرآیند آموزشی خواهند بود
چند رسانه ای آموزشی ، نوعی چند رسانه ای است که با مقاصد آموزشی تهیه میشود . یک پیام چند رسانهای آموزشی عبارت است از ارتباط با استفاده از کلمات و تصاویری که منجر به اشاعهی یادگیری میشود
از آنجا که یکی از ارکان اصلی آموزش و بازپروری مناسب در حیطهی کودکان استثنائی، شناخت ویژگیها، تفاوتها و شباهتهای گروه ناتوان با جمعیت عادی است، شناخت چنین ویژگیهایی است که به برنامه ریزان، معلمان، مربیان و والدین در جهت فراهم ساختن برنامه ایی مناسب و آموزش درخور کمک میکند - کاکاوند، . - 1388 به همیل دلیل در حوزهی کمتوانی ذهنیٌُ نیز، فناوری اطلاعات و ارتباطات برای آموزش بسیاری از جنبههای زندگی کاربرد فراوانی پیدا کرده است.
-2کمتوانی ذهنی:از نظرتاریخی عناوین بسیاری برای توصیف کودکان و بزرگسالانی که از نظر رشد استعدادهای انسانی، کمتوان نشان میدادند به کار برده شده است. درگذشته اصطلاحاتی چون "ضعف ذهنی"، "کور ذهن"،"کودن" و"کند ذهن" که به نظر تند ، خشن و توز میرسد ، در مورد آنها اطلاق میشد. اصطلاحات متداول و رایج " کمتوانی ذهنی" و " نقض ذهنی" به عنوان استاندارد، مورد پذیرش قرار گرفته است و احتمالاً تا زمانهای دور نیز به کار خواهد رفت
تا کنون تلاشهای زیادی برای تعریف کمتوان ذهنی - یا عقبماندگی ذهنی - انجام شده است و هر یک از متخصصان تعریفی ارائه کردهاند. ادگار دالٌ کمتوانی ذهنی را با ویژگیهایی به این شرح تعریف میکند:
- 1 فرد کمتوان ذهنی از نظر ذهنی نابهنجار است،
- 2 کمتوانی ذهنی او از بدو تولد یا سالهای اولیه رشد وجود دارد،
- 3 در هنگام بلوغ، کمتوانی ذهنی او قابل تشخیص است،
- 4 نقص ذهنی او، ناشی از یک عامل اساسی مانند ارث یا بیماری است و
- 5 در روابط اجتماعی، شایستگی و صلاحیت لازم را ندارد و نمیتواند امور خود را مستقلاً اداره کند
تعریف اخیر انجمن آمریکایی عقب ماندگی ذهنی از کمتوانی ذهنی به این شرح است:
کمتوانی ذهنی، ناتوانیای است که توسط محدودیتهای اصلی هم در کارکرد هوشی و هم در رفتار ها ی سازشی از قبیل مهارت های سازشی ادراکی، اجتماعی و عملی مشاهده میشود. این ناتوانی قبل از سن 18 سالگی ظاهر میشود
تعریف انجمن آمریکایی عقب ماندگی ذهنی از کمتوانی ذهنی، متضمن مفروضههایی است که بر کاربست تعریف، اساسی به نظر میآیند. این مفروضهها به این شرح است:
- 1 محدودیتهای کارکردی که در یک شخص وجود دارد، باید با توجه به زمینهی محیطی و ارتباطی، سایر همسالان و فرهنگ مدنظر قرار گیرد.
- 2 سنجش معتبر هوشی باید گوناگونی فرهنگی، زبانی و همچنین تفاوتها در عوامل ارتباطی، حسی، حرکتی و رفتاری را مورد توجه قرار دهد.
- 3 محدودیتهایی که در فرد وجود دارد، اغلب مدت ماندگاری آن طولانی است.
- 4 هدف اصلی از تعیین و توصیف محدودیتهای یک شخص، ایجاد نمیرخی از محدودیتها به منظور فرآهمآوری حمیاتهای مورد نیاز برای وی است
-3 چندرسانهایهای آموزشی
لغت چند رسانهای در گذشته توسط متخصصین به طور ضمنی برای صنعت دیداری - شنیداریُ به کار میرفت.در واقع استفاده از چندرسانه یا تلفیقی از آن درسیستمهای مشابهای همچون نمایش اسلایدها با پروژکتور اسلاید،به عنوان " چندرسانه ای" شناخته میشود . اما امروزه متخصصین، تکنولوژیهای دیجیتالی جدید را جانشین مفهوم چندرسانهای قبلی کرده اند .این گونه است که امروز شاهد کاربرد واژگانی همچون رسانههای تعاملی و دیجیتالی در عرصه نظامهای آموزشی میباشیم.
چندرسانه ای، ترکیبی از انواع رسانههای دیجیتالی ازقبیل صدا، متن، تصویر و ویدئو به صورت کاربرد چندحسی و تعاملی میباشد
