بخشی از مقاله
چکیده
این مقاله سعی دارد تا با استفاده از یک مطالعه موردی، اهمیت و کاربست مصورسازی جغرافیایی را در حکمرانی داده نشان دهد. از سوی دیگر به موانع و مشکلاتی که در مسیر پیادهسازی این فرآیند وجود دارد پرداخته میشود تا بتواند به عنوان نمونه ای عملی در کاربردهای آتی مورد استفاده قرار گیرد. چارچوب نظری این مقاله مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و پیشینه موضوع مد نظر می باشد. در بعد عملی نیز با بهرهگیری از معماریهای نرمافزاری موجود و متناسب با نیاز سازمان مورد مطالعه در جهت توسعه سامانه مصورسازی جغرافیایی اقدام شده است.
نتایج این پژوهش نشان می دهند که مهم ترین چالش در امر مصورسازی جغرافیایی عدم هماهنگی بدنه عملیاتی سازمان با تصمیمات و سیاست گذاری های راهبردی است. به عبارت دیگر موفقیت حکمرانی داده در سطح استراتژیک نیازمند داشتن یک مدیریت داده نظام مند و هم راستا با اهداف راهبردی حکمرانی داده در سطح عملیاتی است. بعلاوه نبود شخصی که مسئولیت نهایی یک فرآیند داده محور مشخص را بر عهده بگیرد
از علل شکست استفاده از چنین رویکردهایی در ساختار حکمرانی داده سازمان است که این به نوبه خود از عدم بلوغ سازمان در حوزه حکمرانی داده نشات می گیرد. با این حال حرکت به سمت مصورسازی جغرافیایی در کنار بکارگیری فرآیندهای نظام مند و ساختارهای مورد پذیرش در سطوح مختلف سازمان می تواند در طول زمان علاوه بر تولید ارزش افزوده از دادگان در اختیار سازمان، در جهت کنترل و هدایت راهبردی سازمان نیز راهگشا باشد.
1 مقدمه
مصورسازی دادگان به عنوان یکی از ابزارهای کاربردی در امر تفسیر اطلاعات و استخراج دانش در فرآیندهای داده محور شناخته میشود. نیاز به مصورسازی با ظهور فناوریهای جدید نظیر تلفن های همراه هوشمند، فضای ابری، اینترنت اشیاء و شبکه های اجتماعی، و به تبع آن افزایش روز افزون حجم دادههای تولید شده در بستر آنها از اهمیت خاصی برخوردار گشته است. در این بین توجه به بعد مکانی داده ها در تجزیه و تحلیل رفتار، خواستهها و نظرات کاربران، اهمیت مصورسازی جغرافیایی را دو چندان کرده است.
مصورسازی جغرافیایی بواسطه پیوندی که بین دادههای کسب و کار با دادههای مکانی ایجاد مینماید، قابلیت نمایش روندهای موجود و مکان دقیق این روندها را داشته و می تواند با شناسایی الگوها و پیش بینی فرصت های جدید، بینشی ارزشمند در حوزه استراتژیهای کسب و کار به دست دهد
از سوی دیگر حکمرانی داده به عنوان مجموعه ای از قوانین، نقشها، مسئولیتها و بدنههای سازمانی که در رابطه با فرآیندهای اطلاعاتی تعریف میشوند، به دنبال بهبود کیفیت دادهها و ایجاد ارزش از آنها در راستای اهداف کسب و کاری است . - Thomas 2014 - لذا بهره گیری از رویکردهایی نظیر مصورسازی جغرافیایی در امر حکمرانی داده میتواند ضمن تولید ارزش افزوده از دادگانی که در اختیار سازمان هستند، در جهت کنترل و هدایت راهبردی سازمان نیز راهگشا باشد.
از این رو در این مقاله قصد داریم تا با کمک یک مطالعه موردی کاربست مصورسازی جغرافیایی در حکمرانی داده را مورد بررسی قرار دهیم. بدین منظور پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران را جهت مطالعه موردی برگزیدیم. از آنجایی که یکی از ماموریت های اصلی این پژوهشگاه جمعآوری، سازماندهی، ذخیرهسازی، بازیابی، تحلیل و نشر اطلاعات در حوزه علم و فناوری در کشور و به طور خاص پایان نامه ها و رساله ها در دوره تحصیلات تکمیلی می باشد ، لذا داده نقشی محوری در این سازمان داشته و آن را به گزینه مطلوبی برای بررسی موردی در حوزه حکمرانی داده تبدیل می نماید. بعلاوه با توجه به اینکه اطلاعات پایان نامه ها و رساله ها به عنوان دادگان کلیدی در این سازمان تلقی می گردند، لذا تمرکز عمده در این مطالعه معطوف بر مصورسازی جغرافیایی دادههای علمی خواهد بود.
ساختار مقاله در ادامه به این شرح می باشد. ابتدا در بخش دوم مروری بر پیشینه مصورسازی جغرافیایی داده های علمی و رابطه آن با حکمرانی داده خواهیم داشت. سپس در بخش سوم به معرفی روش پژوهش پرداخته، دادگان مورد نیاز پژوهش را معرفی کرده و ساختار پیشنهادی برای سامانه مصورسازی جغرافیایی را ارائه خواهیم داد. بخش چهارم به بحث و بررسی یافتههای پژوهش اختصاص دارد. در نهایت مقاله در بخش آخر جمعبندی و نتیجهگیری خواهد شد.
2 پیشینه پژوهش
در دهه اخیر مصورسازی جغرافیایی به عنوان یک حوزه تحقیقاتی در جهت توسعه ابزارها و روشهای بصری برای پشتیبانی از طیف وسیعی از کاربردهای مرتبط با دادههای مکانی پیشرفتهای قابل توجهی داشته است
صدیقی« در یک مطالعه موردی به دنبال استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی در سازماندهی مجموعه اسناد مربوط به زمینلرزه است .
نویسنده در این مطالعه که یک تحقیق توصیفی- تحلیلی میباشد ضمن ارائه فرآیند سازمان دهی اسناد در یک سیستم اطلاعات جغرافیایی، به مصورسازی، تحلیل و بازبینی دادگان به دست آمده از پایگاه های داده مختلف میپردازد. بدین ترتیب ابزاری حاصل میشود که به سادگی به کاربران اجازه مطالعه توصیفات جغرافیایی دادگان، مکان جغرافیایی زمین لرزه ها و تجزیه و تحلیل مکانی آنها را میدهد.
»آرودا« و دیگران در یک مطالعه موردی توزیع دادههای مربوط به محققین علوم کامپیوتر را در برزیل و بر حسب نواحی جغرافیایی تحلیل مینمایند »
لیدسدورف« و »پرسون« شبکهها و الگوهای توزیع دانش را با کمک تهیه یک نقشه جغرافیایی از دانش مد نظر قرار میدهند . - Leydesdorff and Persson 2010 - نویسندگان از نرم افزارهایی نظیر گوگل ارث2، نقشه های گوگل3 و پاژک 4 جهت ترسیم شبکههایی از روابط بین آدرسهای مندرج در انتشارات علمی بر روی نقشههای جغرافیایی استفاده میکنند.
»لی« و دیگران با استفاده از فناوری مصورسازی جغرافیایی به نمایش و تحلیل نفوذ و انتشار دانش از دیدگاه مکانی میپردازند . - Li et al. 2010 - بدین منظور آنها حوزه دادهکاوی را به عنوان موضوع تحقیق خود انتخاب کرده و با ترکیب علمسنجی و مصورسازی جغرافیایی روش جدیدی را برای نمایش انتشار دانش پیشنهاد میدهند.
»بورنمن« و »لیدسدورف« با استفاده از یک رویکرد مبتنی بر روشهای آماری و مصورسازی جغرافیایی به تعیین شهرهایی در سرتاسر دنیا میپردازند که مقالات علمی برتر را به خود اختصاص دادهاند - Bornmann and » . - Leydesdorff 2011هوبارد« و »دروز« به منظور بررسی جنبههای جغرافیایی آثار علمی به مصورسازی دادههای کتابشناختی منتشر شده توسط نویسندگان آمریکایی پرداختند . - Hubbard and Drews 2012 - آنها از نرمافزار آرک جی آی اس5 برای نمایش شبکههای مربوط به انتشارات مورد استناد و نویسندگان همکار استفاده کردند.
»لیدسدورف« و »رافولز« یک نقشه کلی از علم بر مبنای مجموع روابط استنادی بین 9162 مجله ثبت شده در پایگاههای داده نمایه استنادی علم6 و نمایه استنادی علوم اجتماعی7 در سال 2009 ارائه میدهند
»صدیقی« کاربرد سیستم های اطلاعات جغرافیایی را به عنوان یک سیستم پشتیبان تصمیم در تحلیل داده های مکانی در پایگاههای داده کتابخانههای دانشگاهی مورد بررسی قرار میدهد » . - Sedighi 2012 - فرتادو« و دیگران سیر دانشگاهی محققان برزیلی را با کمک مصورسازی جغرافیایی مورد مطالعه قرار دادند
»کامیوکا« و دیگران در یک مطالعه موردی به بررسی رابطه بین حکمرانی داده و عملکرد تجاری سازمان پرداخته و پیوند بین آن ها را ناشی از افزایش سطح کاربست دادگان و متاثر از بکارگیری حکمرانی داده در سازمان میدانند » . - Kamioka et al. 2016 - واسیلاکوپولو« و دیگران بر نقش فناوری در حکمرانی دادههای پزشکی تاکید داشته و توسعه ابزارهای پشتیبان تصمیم نظیر مصورسازی دادگان را در جهت تولید ارزش در این سازمان ها و به عنوان منبعی برای ایجاد مزیت رقابتی موثر قلمداد میکنند
با توجه به کارکردهای مختلف مورد اشاره از مصورسازی دادگان در پژوهشهای پیشین، میتوان انتظار داشت که کاربست مصورسازی جغرافیایی در حکمرانی داده های علمی بتواند علاوه بر تسهیل در دسترسی به اطلاعات مکانی اسناد علمی و تجزیه و تحلیل جغرافیایی آن ها، به رصد و پایش روند تولید دادههای علمی بر حسب توزیع مکانی آنها کمک نماید.
