بخشی از مقاله
چکیده
کتاب سیاحت غربِ آقا نجفی قوچانی، سرشار از جلوههایی زیبا، جذاب و پویاست؛ یکی از این جلوهها، صحنهها و تصویرهای هنری شگرف و نفیس آن است که هر یک به روشنی، نمایهای از عالم برزخ و سرنوشت افراد در آن عالم را ارائه میدهد. آقا نجفی در این کتاب با به کارگیری یک رشته الفاظ وتعابیر ظاهراً ساده، گاه صحنههایی باشکوه و تصاویری زیبا ارائه میدهد که میتواند ضمن برانگیختن احساسات و عواطف آدمی، عقل و اندیشه وی را نیز به تکاپو وا دارد؛
این الفاظ و تعابیر چنان زنده و تأثیرگذار است که انسان به جای آنکه خود را در مقام خواننده الفاظ بیابد؛ خود را بیننده تابلوها و صحنههایی زنده و سرشار از حرکت و پویایی مییابد. آن چه سبب پیدایش این تصاویر هنری در کتاب سیاحت غرب شده است از یک سو بهرهگیری از فنون بلاغی - استعاره، کنایه و تشبیه - ، تشخیص و تجسیم - مجسم سازی - است و از سویی دیگر حاصل ترکیب عناصری همچون تقابل صحنهها، محاوره و گفت و گو و غیره. این پژوهش بر آن است تا ضمن بررسی مفهوم تصاویر هنری و مؤلفههای آن، به تحلیل زیبایی شناختی این تصاویر در کتاب سیاحت غرب آقا نجفی قوچانی بپردازد.
1 مقدمه
تصویر هنری، نمایانگر فرآیندی است که از یک سو به تصویر، مفهوم هنری بخشیده و آن را از تعابیر عادی جدا میکند و از سوی دیگر زمینه نمایش حقایق ناپیدا و انتقال گنجینههای ذهنی به مخاطب را فراهم میسازد و در عمق بخشیدن به معانی مورد نظر نیز کارایی دارد. در دامنه تصویرگری هنری، توصیفها و ترسیمها به گونهای هستند که موجب لمس واقعیتهای ورای متن میشوند؛ از این رو هر قدر تصویر پردازی یک متن هنریتر باشد، خواننده یا شنونده بیشتر و شدیدتر تحت تأثیر قرار میگیرد.
آقا نجفی قوچانی برای ملموس ساختن حقایق عالم برزخ از این شیوه بهره برده و در پرتو استخدام عناصر هنری از قبیل عاطفه، تجسیم، تشخیص، تمثیل و حرکت، نمایهای از پدیدههای آشکار و پنهان عالم برزخ ارائه میدهد در این نوشتار، سعی بر آن است تا مصادیقی از تصویرگریهای هنری مربوط حیات برزخی رادر کتاب سیاحت غربِ آقا نجفی قوچانی برگزیده و مورد بررسی و تحلیل واقع شود.
11 پرسش پژوهش
1 عناعر تشکیل دهنده تصویرهای هنری کتاب سیاحت غرب آقا نجفی قوچانی کداماند و هدف ایشان از اتخاذ روش تصویرگری و صحنه پردازی چیست؟
12 فرضیه پژوهش
آقا نجفی قوچانی در ترسیم صحنههای جذاب برزخی، از فنون بلاغی مختلفی بهره گرفته و هدف ایشان از بکارگیری تصاویر هنری، برانگیختن شور و هیجان مخاطب و ملموس ساختن صحنههای عالم برزخ میباشد.
13 هدف پژوهش
هدف این پژوهش این است که ضمن تبیین مفهوم تصویر هنری و عناصر تشکیل دهنده آن به بررسی و واکاوی کارکرد این تصاویر، در کتاب سیاحت غرب آقا نجفی قوچانی، بپردازد.
14 روش پژوهش
پژوهش حاضر، سعی دارد تا با روش توصیفی تحلیلی به بررسی کارکرد تصاویر هنری در کتاب سیاحتغربِ آقا نجفی قوچانی بپردازد. اجرای این پژوهش، مبتنی بر مطالعه کتابخانهای منابع و اسناد و استفاده از فنون استنباط و استدلال در تحلیل اطلاعات است و با بازخوانی، بررسی اسناد و پژوهشهای موجود، دادههای کیفی به صورت توصیفی و تحلیلی طبقهبندی و ارائه شدهاند.
15 پیشینه پژوهش
تا کنون تحقیقات و پژوهشهای متعددی از جانب پژوهشگران، درباره کارکردهای تصاویر هنری به ویژه در قرآن کریم و نهج البلاغه، به رشته تحریر در آمده است، اما تاکنون هیچ اثری درباره تصویرهای هنری و کارکرد آن در کتاب سیاحت غرب آقا نجفی قوچانی، صورت نگرفته است.
بی تردید درک واقعی و روشنتر کارکرد تصاویر هنری در کتاب سیاحت غرب آقا نجفی قوچانی، نیازمند آگاهی اجمالی نسبت به مفهوم تصویر هنری و کارکردهای آن میباشد، بدین خاطر در ابتدا به تبیین تصویر هنری و مفهوم آن میپردازیم.
2 تصویر هنری
تصویر، در لغت، به معنای صورت و شکل قرار دادن برای چیزی یا نقش و رسم نمودن چیزی است - دهخدا، /4 :1364 . - 5933 تعاریف گوناگونی از گذشته تا کنون، برای مفهوم اصطلاحی»تصویر« و »تصویر گری« ارائه گردیده که در هر کدام از زاویهای خاص به این موضوع جالب توجه نگریسته شده است. اسکلتن رابین میگوید: »تصویر بیانی است که به صور ذهنی حاصل از دریافتهای حسی نویسنده زندگی میبخشد ؛ به عبارت دیگر، سبب میشود تا خواننده احساس کند که چیزی را به گونهای متمایز میبیند، لمس میکند، میبوید، یا میشنود -
یعنی نویسنده دریافت خاصی دارد که سبب میشود به واسطه چنین دریافتی اشیایی را که همه روزه میبینیم به گونهای دیگر القا کند، به گونهای که گویا این اشیا را به نوعی دیگر میبینیم. اندیشمند غربی »ون« در تعریف تصویر میگوید:
»تصویر کلامی غنی است که بیشتر، از عناصری محسوس تشکیل شده و در بردارنده فکر یا احساسی است و بر چیزی بیش از معنای ظاهریی کلام دلالت دارد و نیز گفتهاند: تصویر - ادبی - هر نوع آرایه کلامی به شکلهایی از نوع تشبیه، استعاره، مجاز، کنایه و مانند آنها است که به منظور ایجاد صورتهای ذهنی و انگیزش عاطفه به کار میرود
