بخشی از مقاله
چکیده
در کشور ما جمعیت و بررسی آثار و پیامدهای آن در مقاطع مختلف از مباحث مهم و جذاب بوده است. در بعضی از دولت ها ، سیاست بر فزونی جمعیت و در بعضی از دولت ها بر کنترل و کاهش آن بوده است . از زمان پیروزی انقلاب اسلامی ، بخصوص پس از پایان جنگ تحمیلی ، کنترل جمعیت به عنوان یک سیاست راهبردی در دستور کار قرار گرفت و نتیجه آن در حال حاضر گسست نسلی و حرکت جامعه به سمت پیری مفرط است. در سال های اخیر تاکید مسولان امر بخصوص رهبر معظم انقلاب برفزونی جمعیت و دست شستن از سیاست کنترل جمعیت می باشد.
از این رو ایشان فرمودندکه ظرفیت داخلی کشور جوابگوی 150000000 نفر می باشد و اگر قرار است سیاست کنترل جمعیت صورت پذیرد باید بعد از رسیدن به این جمعیت لحاظ گردد. البته در سیاست های کنترل جمعیت و یا فزونی جمعیت می بایست ظرفیت های فرهنگی ، اجتماعی ، اقتصادی ، ساختاری و امکانات کشور مورد توجه قرار گیرد و به زیرساخت های نهادی و مولفه های فرهنگی ،دینی و اجتماعی توجه شود. آمار جمعیت ایران در سال 1335 تعداد 19000000 نفر بوده که در سال 1365 به 50000000 نفر ودر سال 1395 به 76000000 نفر افزایش یافته است.
در آخرین سرشماری در سال 1395 جمعیت ایران به 79926000 نفر افزایش یافته که ازاین تعداد 24 درصد بین صفر تا 14 سال . تعداد 25,1 درصد بین 15 تا 29 سال . تعداد 44,8 درصد بین 30 تا 64 سال و 6,1 درصد بالای 65 سال سن دارند. با توجه به نقش جمعیت در تحقق طرح های اقتصادی، فرهنگی ، اجتماعی و امنیتی در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و تاکیدات مقام معظم رهبری بر فزونی جمعیت ، در این مقاله به بررسی نقش جمعیت وپیامدهای مثبت و منفی آن با توجه به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت می پردازیم.
مقدمه
بحث از جمعیت، پویایی و ابعاد آن، یعنی میزان رشد، ساختار سنی، باروری، مرگ و میر و مهاجرت، به شدت متأثر از محیط و بستر اجتماعی در حال تغییر پیرامونی خود هستند، آنها نیز به نوبه خود، ابعاد مختلف توسعه نظیر توسعه اقتصادی، توسعه اجتماعی، توسعه انسانی، و توسعه پایدار را تحت تأثیر قرار می دهند - صادقی، 1388، ص . - 16 از این رو، همواره بحث از جمعیت، ازدیاد و یا کاهش و کنترل آن و نیز تنظیم خانواده، در طول تاریخ در عرصه های علمی و مباحث نظری و عملی از جمله مباحث جذاب و جدالی بوده است. حداقل قدمت این بحث را می توان به بیش از دوهزار و سیصد سال قبل یعنی به زمان افلاطون برگرداند.
آنجا که وی در کتاب جمهور خود این بحث را این گونه مطرح کرده است که وقتی یک گروه نخبه حاکم بخواهد جامعه را هدایت کند، باید به مقوله جمعیت توجه نماید: ...»که هدف آنها حفظ تعداد میانگین جمعیت باشد... موارد بسیار دیگری نیز وجود دارد که باید مدنظر قرار گیرد. مواردی نظیر اثرات جنگ ها و بیماری ها و موارد مشابه که دولت می تواند با کمک آنها تا حد امکان از بزرگ یا کوچک شدن بیش از اندازه جمعیت جلوگیری کند« - افلاطون، . - 1367 همچنین برای حکومت ها، حاکمان، و سیاستمداران موضوع جمعیت همواره به عنوان موضوعی راهبردی و استراتژیک مطرح بوده است.
در کشور ما نیز در سال های اخیر، به ویژه پس از انقلاب اسلامی، بحث کنترل جمعیت از طریق »تنظیم خانواده«، موضوعی چالشی و بحث انگیز بوده است. چالش های جمعیتی در قالب محورهایی نظیر مسائل جمعیت، و شهرنشینی، جمعیت و اشتغال، جمعیت و محیط زیست، توزیع درآمد و فقر، امنیت غذایی، شاخص سواد و آموزش، برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان، سیاست اجتماعی، بهداشت و سلامت، تغییر ساختار سنی جمعیت و پیامدهای آن و آینده باروری در ایران مطرح و مورد بحث و بررسی قرار گرفته است
اهمیت موضوع تا جایی است که با نگاهی اجمالی به روند رشد جمعیت از - 1355تا - 1375 دهه پنجاه تا دهه هفتاد ما شاهد دوبرابر شدن جمعیت ایران هستیم در سال 1375 جمعیت ایران، حدود 60 میلیون نفر گزارش شد..لذا ازسال 1376 موضوع کنترل جمعیت یکی از راهبردهای اصلی نظام در نظر گرفته شد. اکنون پیامد این موضوع در دهه 90 این شده است که ما با افت شدید جمعیت مواجه هستیم و در چند سال آینده با رشد منفی جمعیت و پیر شدن تدریجی جمعیت مواجهیم. به هر حال، این موضوع با توجه به تأثیرات فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی گسترده اش از جمله موضوعاتی است که باید به جد مورد بحث اندیشمندان قرار گیرد.
این پیامدهای ناخوشایند موجب شده است که نظام اسلامی در این موضوع تجدیدنظر نموده و پیامدهای منفی سیاست کنترل جمعیت را جدی تلقی نماید.در همین زمینه، بر اساس سناریوی رشد پایین جمعیتی، که سازمان ملل متحد در سال 2010 منتشر کرده است، اگر ایران به همین صورت به ادامه جایگزینی جمعیتی بپردازد و برنامه ای برای تعادل آن نداشته باشد، در80 سال آینده جمعیت 31 میلیونی را تجربه خواهد کرد! از این میان، 47 درصد این جمعیت را افراد سالمند بالای 60 سال تشکیل می دهند. ایران در حال حاضر جز 10 کشوری است که به سرعت به سمت کهنسالی در حال حرکت است و از این جهت در جایگاه ششم جهان قرار دارد.
