بخشی از مقاله
چکیده
امروزه توجه به فرصتها و تهدیدهای موجود در عرصه صنعت خودروسازی در کشور و همچنین ارتباطات پسین و پیشین صنایع قطعه سازی خودرو و عملیات بسیار گسترده آنها، این صنعت را به صنعتی بسیار مهم تبدیل کرده است. مدیریت زنجیره تامین پدیدهای است که تولید با حداقل هزینه را به طریقی انجام میدهد که مشتریان بتوانند خدمت قابل اطمینان سریع را با محصولات با کیفیت در حداقل هزینه دریافت کنند. حال با این وجود توجه به عدم قطعیتها و ریسکهای موجود در زنجیره تامین و مدیریت ریسکهای زنجیره از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
ارزیابی ریسک یکی از مراحل مهم مدیریت ریسک بوده و ارزیابی و رتبهبندی ریسک، برتری هر ریسک را بر اساس شاخصهای مرتبط مشخص کرده و در نتیجه امکان ارائه پاسخ مناسب برای هر ریسک فراهم می گردد. در این مقاله، با توجه به مشکلات موجود در صنایع قطعه سازی خودرو تبریز و عدم وجود اطلاعات کافی در این حوزه با ارائه یک مدل سلسله مراتبی و با استفاده از روش رتبهبندی AHP، ضمن شناسایی عوامل ریسک زنجیره تامین در صنایع قطعهسازی خودرو تبریز، پرسشنامه جامعی تهیه گردیده و بر اساس آن اهمیت نسبی هر ریسک به عنوان مطالعه موردی تعیین شده است. سپس برای بررسی میزان تاثیر رتبه بندی عوامل ریسک بر هزینه تولید قطعات، یک مدل پویایی سیستم طراحی و با استفاده از نرم افزار ونسیم، شبیهسازی شده و ارتباطات عوامل موثر بر هزینه تولید، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است . نتایج عددی بر اساس مدل پیشنهادی رتبهبندی عوامل ریسک زنجیره تامین و مدیریت آنها، هزینه های تولید را به اندازه 8/56 درصد کاهش می دهد.
-1 مقدمه
اخیرا سازمان ها سعی دارند تا با ایجاد جریان های فراوان و موازی اطلاعاتی و فیزیکی به سمت زنجیره های تامین پیشرفته و کارا حرکت کنند، تا بتوانند محصولات با کیفیت بالا تولید کرده و در زمان مناسب و به روش های مقرون بصرفه به مشتریان تحویل دهند
مدیریت زنجیره تامین از نمونه های قابل ملاحظه عصر حاضر می باشد که در جهت بهبود وضعیت رقابتی سازمان ها ایجاد شده است و به یکپارچه سازی فعالیت ها و موسسات در زنجیره برای دستیابی به موقعیت رقابتی قابل اتکاء و مستدام می پردازد. مدیریت زنجیره ی تامین در کل به دو بخش داخلی و خارجی می پردازد. بخش داخلی وظیفه دریافت مواد و تبدیل آن به خروجی مناسب و تحویل به شبکه توزیع را انجام می دهد ولی بخش خارجی به شبکه یا اعضای بالادستی بیرونی و پایین دستی بیرونی مربوط می شود
با افزایش اهمیت فعالیت خرید و تدارکات، تصمیمات خرید مهمتر شده است و از آنجا که امروزه سازمان ها وابستگی بیشتری به تأمین کنندگان پیدا کردهاند، پیامدهای مستقیم و غیرمستقیم تصمیمگیری ضعیف، وخیمتر خودنمایی می کند
ارائه محصولات بهتر در یک طیف وسیع و با هزینهای پایین و انجام سریع آن، ارائه مطلوب این خروجی ها - هزینه، کیفیت، عملکرد، تحویل، انعطاف و نوآوری - به توانایی سازمان در اداره جریان مواد، اطلاعات و پول درون و بیرون سازمان وابسته است. به دلیل اینکه زنجیرههای تامین ممکن است طولانی و پیچیده و شامل تعداد زیادی شرکاء تجاری باشد، مشکلاتی طی آن پیش می آید
این مشکلات درصورت تأخیر درحل، به نارضایتی مشتریان و از دست دادن فروش منجر شود و هزینه های بالایی را برای رفع متحمل سازمان می کند. با توجه به اینکه، همواره سازمان ها در معرض عدم موفقیت عرضه کنندگان شان در تامین منابع لازم در موعد مقرر و یا با کیفیت و قیمت مورد توافق قرار دارند، با بزرگ شدن زنجیره تامین، نرخ تامین منابع لازم، نرخ تقاضای کالای تولیدی و .. با نرخ فزایندهای به سمت عدم قطعیت حرکت خواهد کرد و موضوع ریسک زنجیره تامین از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد شد.
یکی از مهمترین عوامل در زنجیره تامین شناسایی و رتبه بندی ریسک است، زیرا با انجام رتبه بندی ریسک، ارجحیت هر ریسک بر اساس شاخص های تعیین شده در مقابل سایر ریسک ها مشخص و در نتیجه تصمیم گیرنده می تواند در مورد میزان تخصیص منابع موجود برای مقابله با هر ریسک برنامه ریزی نماید. به عبارتی دیگر مدیران این بنگاه ها از طریق تخصیص بودجه ی کافی و زمان لازم، آمادگی مورد نیاز برای مقابله با هر یک از این عوامل بر حسب اولویت و توان سازمان برای پاسخگویی به هر یک را کسب خواهند کرد
تنوع مواد و دادههای مورد استفاده در صنعت خودروسازی و همچنین ارتباطات پیشین و پسین صنایع قطعهسازی خودرو و عملیات بسیار گسترده آنها در سطح کشور، این صنعت را به صنعتی بسیار مهم تبدیل کرده است. صنعت خودرو از آن جهت حائز اهمیت ویژه و استراتژیک قلمداد می شود که علاوه بر موارد مذکور، در تحقیق اهداف نرخ رشد بخش صنعت بالاترین میزان اشتغال زایی را در بین مجموع حوزه های صنعتی کشور داراست.در این میان یکی از مهمترین مباحث در صنعت خودروسازی مدیریت زنجیره تامین آن است. رشد صنعت خودرو و افزایش تعداد قطعه سازان در زنجیره تامین خودرو کشور، روز به روز بر اهمیت کاهش قیمت تولید در این زنجیره می افزاید. با توجه به مطالب ارائه شده هدف این تحقیق کاهش هزینه های تولید با شناسایی عوامل ریسک در زنجیره تامین صنایع قطعه سازی خودرو تبریز می باشد
-2 پیشینه تحقیق
جعفری و همکاران - 1394 - در مقالهای با عنوان انتخاب استراتژی کاهشی مناسب در مقابل ریسکهای زنجیره تامین با استفاده از فرآیند تحلیل شبکهای کلاسیک - ANP - بیان کردهاند که زنجیره تامین در طی دهههای اخیر، با هدف افزایش تولید، کاهش هزینه و برآوردن تقاضا به سرعت گسترده یافته است. پیچیدگی رو به افزایش زنجیره تامین مانع شفافیت و متعاقباً موجب کاهش کنترل بر فرآیندها میگردد. اختلالات به وجود امده در زنجیرههای تامین حاکی از آن است که رویداد ریسک در یک نقطه از زنجیره تامین زمانی که ریسک به طور مناسب کنترل نشده است بردیگر اعضای زنجیره تاثیر میگذارد. در این مقاله سیستم زنجیرهی تامین به زیر سیستمهایی بر مبنای عملیات، ساخت، منبعیابی و تحویل، و نیز بر مبنای جریان مواد، پول و اطلاعات تقسیم میشود.
پارسا و همکاران - - 1394 در مقالهای با عنوان ارائه مدل جهت ارزیابی و رتبهبندی ریسک زنجیره تامین با رویکرد تصمیمگیری چند معیاره بیان کردهاند که امروزه جهانی شدن کسب و کار، مزایای رقابتی، برونسپاری، کوتاهترشدن چرخه عمر محصول، افزایش تقاضا، فشار هزینه ها، محیط اقتصادی، از عوامل اجتناب ناپذیر زنجیره تامین است و باعث افزایش عدم قطعیت و بروز ریسک در زنجیره تامین میشوند . طراحی ومدیریت از اثر بخشی زنجیره تامین در محیط اقتصادی جهانی و رقابتی امروز به طور فزایندهای پیچیده و چالش برانگیز است، به منظورحفظ توان رقابتی، زنجیره تامین باید کارامد باشد.
زند حسامی و ساوجی - - 1391 در مقالهای با موضوع مدیریت ریسک در مدیریت زنجیره تامین بیان کردند که امروزه سیر تحولات پرشتاب جهانی، سازمانها را برآن داشته تا برای غلبه بر شرایط نامطمئن پیرامون خود به تحقیق در زمینه مدیریت ریسک در زنجیره تامین بپردازند. تامینکنندگان بایستی قطعات و مواد را با بهترین کیفیت و کمترین هزینه تولید نمایند.
لازمه این مهم، شناسایی و رتبهبندی ریسکهای موثر در زنجیره تامین است. دراین تحقیق محققین ضمن تشریح مفهوم عدم قطعیت در زنجیرهتامین، همچنین شناسایی ریسکهای زنجیره تامین و تعیین شدت اثرشان، مدیریت ریسک را در زنجیره تامین به عنوان یکی از وظایف اصلی مدیران بیان کردند. در ادامه بر اساس مدل پیشنهادی، مهمترین ریسکهای زنجیره تامین شناسایی شده و بر اساس آن پرسشنامهای طراحی شده است که در آن شدت تاثیر ریسکها را نسبت به هم سنجیده و در نهایت با تکنیک دیماتل، نتایج را تحلیل کردند و بر اساس آن شدت تاثیر مهمترین ریسکهای زنجیره تامین به ترتیب اولویت مشخص کردند. که عبارتند از: محیطی، منابع مالی، استراتژی، فن آوری اطلاعات و ارتباطات و تجهیزات و تکنولوژی.
Kihyun و همکارانش - 2015 - نیز در مقالهای به اختلالات زنجیره تامین اغلب به کاهش فروش، افزایش قیمت، و شکست خدمات برای شرکت پرداخته است.با توجه به تاثیر عمیق اختلالات زنجیره تامین بر بقای کسب و کار، نیاز به تدوین ابتکارانه طرح های کسب و کار برای شبکه زنجیره تامین شرکت وجود دارد که زنجیره تامین شرکت یا سازمان را انعطاف پذیر کند و حضور ریسک و عدم اطمینان تاثیرات منفی ایجاد ننماید .
در این مقاله ارتباط بین تمایل به ریسک،شیوه های امنیتی زنجیره تامین، و وقوع اختلال طوری ایجاد شده است که کمک می کند آنچه را که برای غلبه بر آسیب پذیری شرکت برای تامین خطرات زنجیره ای و سپس به دست آوردن مزایای رقابتی بیش از رقبای خود را با بهتر آماده شدن برای رفع اختلالات زنجیره تامین روشن سازد. این مقاله تلاش کرده است که عوامل موثر بر رفتارهای پرخطر شرکت و شیوه های امنیتی زنجیره تامین را شناخته و بر اساس پرسشنامه نظر متخصصان زنجیره تامین را جمع آوری نماید .این یافته نشان می دهد که شرکت هایی که با اختلال زنجیره تامین به طور جدی به خطر می افتند و به احتمال زیاد ایمنی سهام و پس از آن تعداد تکرار اختلال زنجیره تامین آنها کاهش خواهد یافت.
یانگ - 2011 - در مقالهای با عنوان مدیریت ریسک زنجیره تامین امنیت دریایی تایوان، به ارزیابی تاثیر عوامل ریسک از منظر ابتکار امنیتی - CSI - در زنجیره تامین دریایی در تایوان پرداخته است، او با استفاده از یک نمودار bowtie به بررسی ریسک مناسب استراتژی های مدیریت برای مقابله با خطرات امنیتی دریایی پرداخته. یافته های این مقاله به شرح زیر می باشد:
- 1 - دسته های پیشرو از عوامل ریسک CSI عبارتند از: ریسک عملیاتی، ریسک فیزیکی و ریسک مالی - 2 - به غیر از دو ریسک امنیتی، شامل سطح در معرض خطر بالا و در سطح متوسط، استراتژی های مدیریت ریسک عبارتند از: جلوگیری از از دست دادن، کاهش تلفات، اجتناب، و انتقال بدون بیمه؛ و ... - 3 - در همه مقررات امنیت دریایی و اقدامات باید تعادل میان هزینه، زمان، امنیت، کارایی و رقابت در نظر گرفته شود؛ عدم انجام این کار ممکن است منجر به بار اضافی برای زنجیره عرضه کنندگان باشد.
-3 مواد و روشها
پژوهش حاضر با هدف کاهش هزینههای تولید با شناسایی عوامل ریسک در زنجیره تامین صنایع قطعه سازی خودرو تبریز انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه صنایع قطعه سازی خودرو تبریز میباشد.
