بخشی از مقاله
چکیده
انسان گذشته و حال خویش را در موزه به امانت می گذارد تا به آن رجوع کند و به آینده خویش بیندیشد. درواقع موزه مکانی است که به فرد القا می کند که به چه چیز و چگونه بیندیشد. موزه ها با توجه به نقششان می توانند در شناخت فرهنگ یک سرزمین نقش بسزایی داشته باشند.در همین راستا هدف اصلی این پژوهش شناخت موزه ها، نقد و روند کار آن ها ست. در پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی با ابزار مطالعات کتابخانه ای سعی داریم به شناختی از موزه ها و انواع آن برسیم که هنر را برای بیننده بازگو می کند و با بیان معیارهایی به ارتقاء سطح فرهنگ جامعه تأکید دارد.
-1 مقدمه
نقطه آغازین هنر را در تاریخ بشریت می توان در بدوی ترین اقوام یافت و آن هنگامی است که انسان نیازهای اولیه خویش را برآورده ساخته و به فراغ بال نسبی رسیده است. انسان همواره در اختراع وسایل و ابزار در ابتدا تنها به کاربرد و کارایی آن توجه داشته و پس از ساخت و به کارگیری اندک اندک به زیباتر کردن آن پرداخته است .شکارچی که بعد از شکار به نظافت زوبین خود می پردازد، هنگام تیز کردن آن چند خط مورب نیز بر دسته آن می اندازد. بدون در نظر گرفتن نیاز روحی انسان به هنر می توان هنر را چیزی نامید که با حذف آن اززندگی روزمره انسان، حیات وی به خطر نمی افتد.
سقراط نیز عقیده دارد: » لذات واقعی از همه چیزهایی پدید می آیند که نداشتنشان دردناک نیست اما حصولشان به طور آگاه خوشایند است و رنج را در آنها اثری نیست.«ولی هرگاه پیشرفت جوامع انسانی در هر تمدنی یا خیزش مجدد قوم شکست خورده ای را مطالعه کنیم اندکی پس از اسکان و رسیدن به تعادل سیاسی و اقتصادی، حتی پیش از شکل گیری علوم و فنون، این هنر است که در تمامی ابعاد زندگی آن جوامع تجلی می کند و می توان این نتیجه را از آن گرفت که انسان به صورت غریزی سعی در آراستن محیط زندگی خود دارد.
اگر هنر و خلاقیت هنری را به عنوان یک نیاز طبیعی بشر بشمار آوریم، نقش موزه به عنوان محل گردآوری و عرضه این خلاقیت ها روش تر می شود و در عصر حاضر موزه ها گامی فراتر از گردآوری صرف آثار هنری می پردازد. موزه ها این مسولیت را پذیرفته اند که به همگان حقیقت را بیاموزند و پیشنهادات نو عرضه کنند.
لذا با توجه به اهمیت بنیادی هنر، برای انسان موزه هنر در معماری جایی برای تفکر و تأمل هنرمندان و ارائه هنر بوده که نمونه های موفق آن ها شاهد این مدعایند. و با توجه به نقش اجتماعی و فرهنگی موزه ها نیاز به شناخت موزه ها احساس می شود و پس از آن به شناخت هنر و چیستی فرهنگ را مورد بررسی قرار داده و به کنش متقابل آنها پرداخته میشود
-2 معنا و ماهیت موزه
یونانیان باستان بر این باور بودند که وقتی خداوند انسان ها را آفرید و به این عالم فرستاد، او خود را در چشمه ای به نام »لته« یا فراموشی شست و شو دادو پس از آن همه چیز را فراموش کرد و گذشته خود را از یاد برد.شاید از همین رو پژوهشگران نیز برای واژه انسان 2 ریشه مطرح می کنند. گروهی آن را برگرفته از »انس« به معنای آنکه با کسی مانوس بوده، می دانند.
گروهی دیگر نیز واژه انسان را برگرفته از »نسیان« می دانند. به معنای کسی که دچار فراموشی شده است. حضور منه موسنه« ترفندی برای رهایی انسان از این فراموشی بود و مأموریت خطیری که بر عهده منه موسنه و دختران او - خدایان هنرها - گذاشته شد، یادآوری و تذکر بود. اینکه به بشر یادآوری کند که از کجا آمده و اهل کجا بوده است.دختران منه موسنه - خدای خاطره - به نام »موس« یا موز که هرکدام در معبدی استقرار داشتند و هر کدام از آنها با عنوان دختر موسیقی، دختر تئاتر و ... خوانده می شدند که وظیفه شان یاد آوری به مردم بود. واژه موزه نیز از نام دختران منه موسنه مشتق شده است.
به این ترتیب کار مهم موزه تذکر و یادآوری است. یاد آوری آنچه فراموش شده یا در معرض فراموشی است. فراموشی نه به آن معنا که اصلا گذشته را به خاطر نیاوریم، بلکه به این معنا که آن را به خوبی به خاطر می آوریم ولی نمی دانیم شهادت و دلالت آن بر چیست؟
افلاطون معرفت حقیقی را معرفتی می داند که از طریق تذکر و یادآوری حاصل شود و می گوید هنر در صورتی حقیقی است که از طریق یادآوری حاصل شود وگرنه بی اصل و نسب یعنی بی خاطره و بی حافظه است. موزه به اعتبار نامش در روزگار کهن چنین جایی دانسته شده است و حقیقت غایی آن بروز چنین کیفیتی است. پس هرجا که این کیفیت در آن رخ دهد به اعتبار معنا، موزه است. - - 1389تا کنون تلقی ما از موزه فراموشخانه بوده و به همین دلیل موزه های ما به فراموشخانه تبدیل شده اند. درحالیکه موزه ها باید یادخانه باشند و باید به یاد ما بیاورند که بودیم؟ چه بودیم؟ و از کجا آمده ایم؟
بسیاری از منتقدین بر این باورند که امروزه موزه ها، نمادها و شاخصه های جریان های معماری معاصر بوده و بیشترین نقش را در آشنایی و جلب توجه عموم مردم به هنر معماری را دارند. - خیبری،. - 1391موزه در جوامع امروز به قدری شناخته شده و پذیرفته شده است که پرسش از معنا و ماهیت آن، در نخستین مواجهه، کاری عبث و تا حدی عجیب می نماید. در حقیقت، واژه ی موزه به یونان باستان باز می گردد و بیهوده نیست اگر پرسش شود که رابطه ی این نام کهن با نهادی که زاییده ی اندیشه های دنیای معاصر است چیست، و نسبت میان ماجرایی که در موزه های امروز رخ می دهد با مفهوم باستانی موزه کدام است؟ کلمه ی »موزه« مشتق از کلمه ی میوزُم«» لاتین است. این واژه خود از کلمه ی »موزیوم« یونانی گرفته شده است که در اصل به معنای جایگاه و معبد »موزها« است
موزه ها بر سیر تحول فکری جامعه تأثیرگذار بوده و به عنوان یکی از ابزارهای اقتدار مورد سوءاستفاده واقع می شوند. استاد تاریخ هنر داگلاس کرایمپ و نویسنده ی مجله ی اکتبر معتقد است،... موزه ها دارای ماهیت محدود کننده بوده و بینندگان را از خود می رانند
دیاگرام :1 ریشه های پیدایش موزه ها
اما در زمانی که هر چه متعلق به گذشته است را حاصل دوره ی عقب افتادگی، بی تجربگی و ناکارآمدی بشر و زمانه ی عدم مهارت و خبرگی در اندیشه ی بشری دانسته و گذشته ی تاریخی و موازین آن فاقد اعتبار و ارزش باشد، به میراث گذشته همچون جسدی فارغ از روح و معنا نگریسته می شود و برای نگه داری از آن ها موزه بدین ترتیب، به معنای بنایی برای نگهداری و نمایش اشیای متعلق به گذشتگان که تاریخ طبیعی یا آثار هنری آنان را به نمایش می گذارد، شکل می گیرد. روشن است که موزه ی حاصل چنین تفکری، تنها می تواند همین تفکر را به بروز برساند و بیشتر به انباری برای آثار هنری بدل می شود
شورای بین المللی موزه - ایکام - >ICOM : International Council Of Museum@ وابسته به سازمان فرهنگی علمی و تربیتی سازمان ملل متحد، یونسکو، در بند سه و چهار اساسنامه ی خود جامع ترین تعریف موزه را چنین ارائه داده است: »موزه مؤسسه ای است دائمی و غیر انتفاعی که درهای آن به روی همه گشوده است و برای جامعه و پیشرفت آن فعالیت می کند. هدف موزه تحقیق در آثار و شواهد برجای مانده از انسان و محیط زیست او، گردآوری، حفظ و بهره برداری معنوی و ایجاد ارتباط بین این آثار، به ویژه، به نمایش گذاردن آن ها به منظور بررسی و بهره وری معنوی است
برخی نظریه پردازان هنر پست مدرن که با رد ایده ی موزه به مثابه نهادی خنثی در این راستا برای توصیف و تعریف ایده ی خود از موزه به خلق اصطلاحی تازه دست زده اند: »فوق اثر «، اصطلاحی که اولین معنایی که از آن مراد می شود چیزی است فراتر از اثر. پیشوند »فوق « که در اصل یونانی است وقتی بر سر اسمی بیاید بر شیئی ترکیبی دلالت می کند که خود از تمامی اشیا و اجزای سازنده اش برتر است
-3 اهداف موزه
مهم ترین هدف موزه ها پس از گردآوری و حفظ آثار ، بهره برداری معنوی و ایجاد ارتباط بین آثار و مخاطبین در راستای دست یابی به روح و معنای اثر است. در نتیجه، هر موزه با بیان خاص خود حقیقتی را ارائه و جلوه ای از شعور، استعداد، درک، و بینش و قدرت خلاقه انسان را عرضه می نماید. موزه، مکان فرصت های استثنایی تغییر محیط و تغییر نگاه به زندگی است - بصیری و همکاران، . - 1393 بنا بر آن چه آمد، رسالت و مأموریت خطیر موزه و موزه داران، امروز، برانگیختن چنین نگاهی و ایجاد چنین شرایطی است.
