بخشی از مقاله
چکیده
در دنیاي امروز با حجم بالایی از اطلاعات و دادهها در صنعت روبروایم که میتوان فهرستی از صورتهاي مالی مختلف بدستآورد دادههاي حاصل از صورتهاي مالی حسابرسی شده توانایی کشف هرگونه تقلب مالی را دارند، دستاوردهاي جدید در تکنولوژي اطلاعات به سازمانها توانایی دسترسی و ذخیرهسازي اطلاعات را به شکل کارآمد میدهد. اما فاصله زیادي بین دادهها و استفاده از آنها است که هوش تجاري این فرصتهاي شناخته نشده را آشکار میسازد در این مقاله سعی در کشف تقلب صورتهاي مالی در شرکتهاي وابسته به صنایع فلزي که در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شدهاند را با استفاده از برخی صورتهاي مالی مرتبط داریم، نمونه آماري تحقیق شامل 21 شرکت بطوریکه 9 شرکت داراي نشانههاي تقلب و 12 شرکت فاقد نشانههاي تقلب است و 8 نسبت مالی به عنوان پیشبینی کنندههاي آزمون درنظر گرفته که از روش رگرسیون لجستیک براي تدوین مدل شناسایی عوامل تقلب 1 استفاده شده، نتایج حاکی از آن است که در این مدل متغیرهاي مستقل نقش اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ در کشف تقلب صورتهاي مالی نداشته و براي کشف ﻣﻮارد تاثیر گذار در تقلب میتوان از هوش تجاري2کمک گرفت تا موارد دیگر موثر بر تقلب صورتهاي مالی آشکار گردد، هوش تجاري در تسهیل تصمیم گیري و تصمیم سازي بر اساس حقایق سازمانی براي استفاده کنندگان داخلی و خارجی بسیار تاثیر گذار میباشد.
کلید واژه : صورتهاي مالی متقلبانه ، نسبت هاي مالی ، رگرسیون لجستیک ، هوش تجاري
مقدمه و بیان مسئله :
فدراسیون بین المللی حسابداران در ﺳﺎل 1982 بیانیه بین المللی حسابرسی3 شماره 11را با موضوع تقلب و اشتباه و توضیحاتی که مشخص کننده تفاوت بین تقلب و اشتباه بود؛ منتشر نمود.البته این انجمن در استاندارد شماره 99 خود که جایگزین استاندارد شماره 82شد اقدام به معرفی 42 علامت خطر به عنوان شاخص هاي بالقوه تقلب موجود در واحد تجاري نمودکه نمایانگر ریسک بالا و تقلب در گزارشهاي مالی هستند.انجمن حسابداران خبره آمریکا4در سال 1983 در بیانیه استانداردهاي حسابرسی5شماره 47 متذکر می ﺷﻮد که اصطلاح اشتباه به اشتباهات ناآگاهانه یا از قلم افتادگی مبالغ یا مواردافشاء در صورتهاي مالی اشاره دارد. بیانیه استانداردهاي حسابرسی بر این دیدگاه تاکید داردکه تقلب یک اقدام آگاهانه بوده و شامل فشار براي ارتکاب و یا داشتن انگیزه جهت ارتکاب به تقلب و وجود فرصتی براي انجام آن می باشد - زیبلمن،. - 1997
وجود این استانداردها و پیامدهاي ناشی از ارتکاب به تقلب باعث افزایش نیاز به کشف اثر بخش تقلب می شود - مانسینو، . - 1997 کشف تقلب با استفاده از روشهاي معمولی حسابرسی کار بسیار مشکلی است - کودري، . - 1999 دلیل آن این است که نخست دانش کمی در ارتباط با ویژگیهاي تقلب مدیریت وجود دارد. دوم اینکه بخشی از حسابرسان فاقد تجربه مورد نیاز درکشف تحریف ها بویژه موارد تقلب هستند. نهایتا اینکه برخی مدیران عمدا سعی می کنند حسابرسان را فریب دهند - الیوت و همکاران، . - 1980 براي چنین مدیرانی که به محدودیتهاي حسابرسی آگاه هستند؛ روشهاي مرسوم حسابرسی ممکن است کافی نباشد. این محدودیتها نیاز به روش هاي تحلیلی اضافی براي کشف موثر تقلب را تداعی می سازند.
در کشور ما نیز هیچ نهادي بطور مستقیم براي تحقیق و کشف موارد تقلب احتمال و همچنین هیچ پایگاه اطلاع رسانی براي این مهم وجود ندارد . همچنین فقدان مطالعات تحقیقی در این زمینه ازدیگر محدودیتهاي قابل توجه است در این تحقیق، براي تعیین صحت پیش بینی هاي انجام شده در کشف با استفاده از رگرسیون لوجستیک و نسبتهاي مالی - به عنوان متغیرهاي مستقل - استفاده شده است.این متغیرها - نسبتهاي مالی - مستقل به عنوان شاخصهایی از تقلب درنظرگرفته شدند. برخی ازعمده ترین این متغیرهاعبارتند ازنسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام، فروش به جمع داراییها، سودخالص به فروش ، حسابهاي دریافتنی به فروش ، سود خالص به جمع داراییها، سرمایه درگردش ، سودقبل از بهره و عملیات ، سودناخالص به جمع داراییها ، نسیت موجودیها به فروش ، جمع بدهی ها به جمع داراییها،.با استفاده از رگرسیون لجستیگ گام به گام ؛مدل با احتمال بالایی از کشف تقلب صورتهاي مالی در نمونه موردنظرتدوین شده است.
پس از اجراي آزمون، مشاهده شده است که هیچ یک از متغیرهاي مستقل تاثیر معناداري بر متغر وابسته مدل - وجود یا عدم وجود تقلب - نداشته است در نتیجه بایستی از طریق هوش تجاري به دنبال روش هایی موثرتر براي کشف موارد تاثیر گذار بر تقلب بود. هوش تجاري یکی از مفاهیم جدید در عرصه مدیریت و سازمان است که به تازگی مورد توجه قرار گرفته است ادبیات موجود در زمینه مبانی نظري هوش تجاري نسبتا محدود است. البته به نظر می رسد که دلیل این امر نو بودن بحث و در عین حال چند وجهی بودن آن باشد حتی مقالاتی که عناوین مرتبط با موضوع را دارند بیشتر جنبه طرح مساله و مزایاي توجه به آن را مورد بحث قرار می دهند.
بنابراین پژوهش هاي انجام شده در این رابطه محدود است. لی، هوش تجاري را ابزاري براي ساخت تصمیم بهتر بیان کرده اند آنها بیان کرده اند مشاورههاي گارتنر با توضیح هوش تجاري به عنوان مجموعهاي از تکنولوژي هایی که دادهها راجمع آوري و تحلیل می کند تا تصمیم سازي بهبود یابد . آنان این مفهوم را نیز افزوده اند که هوش تجاري عبارتست از شناسایی و دسته بندي مفاهیم پنهان مرتبط با تصمیم گیري و انبوهی از دادههاي تجاري و اقتصادي6 اصطلاح هوش تجاري می تواند جهت اشاره موارد ذیل به کار گرفته شود - لونکویست و پیرتیمکی، . - 2006 اطلاعاتو دانش مرتبط به سازمان که محیط کسب و کار، خود سازمان و وضعیت بازار، مشتریان، رقبا و ملاحظات اقتصادي را تشریح می کنند.
یک فرایند سیستمی و سازمان یافته که توسط آن سازمانها اطلاعات را در جهت تصمیم گیري در فعالیتهاي کسب و کار، از منابع درونی و بیرونی کسب، تحلیل و توزیع می نمایند. کاربرد اصلی هوش تجاري کمک به تصمیم گیري در سازمان و استفاده از دادههاي ساخت یافته و غیرساخت یافته سیستمهاي سازمانی مبناي هوش تجاري در سازمان می باشد - بارس و دیگران، . - 2008هوش تجاري به فرایند تبدیل دادههاي خام به اطلاعات تجاري و مدیریتی اطلاق می گردد که به تصمیم گیرندگان سازمان کمک می کند تا تصمیمات خود را بهتر و سریعتر گرفته و بر اساس اطلاعات صحیح، عمل نمایند - کوهن، . - 2009 دادهها با ورود به سیستم هوش تجاري، مورد پردازش قرار گرفته و تبدیل به دانش می شوند، سپس دانش به دست آمده مورد تحلیل قرار گرفته و از نتایج تحلیلی آن، مدیران در تصمیم گیري خود بهره گرفته و اقداماتی را جهت بهبود عملکرد سازمان انجام می دهند - راکارت، . - 1998
اثربخشی سیستم هوش تجاري نشان می دهد که این سیستم به اهداف مور د نظر خود دست یافته و نیازهاي اطلاعاتی سازمان را برآورده می کند .اثربخشی هوش تجاري حاصل مقایسه نتایج حاصل شده با اهداف از پیش تعیین شده هوش تجاري در سازمان است - شینگ، . - 2009 انگیزههاي مختلفی براي تقلب در گزارشگري مالی می تواند وجود داشته باشدکه در تحقیقات واتزو زیمرمن - 1986، پاداش برمبناي سود حسابداري - ودچو و دیگران - 1996، حفظ یا افزایش قیمت بازار سهام و حداقل کردن بدهی مالیاتی - و فاما و جنسن - 1983 ،دستیابی به ارقام پیش بینی شده - وکوتسیانتیس - 2006،تامین مالی باکمترین هزینه - به برخی ازاین موارد توجه شده است.کمیته حسابرسی رامی توان به عنوان یکی از عوامل اصلی درجلوگیري وکشف تقلب درگزارشگري مالی تلقی نمود - رایت و همکاران. - 1989
پیشینه تحقیق :
در ک شور ایران در زمینه برر سی صورتهاي مالی شرکت ها تحقیقات متعددي انجام شده ا ست من جمله وحیدي الیزه اي و حدادیان تفاوت برداشت حسابرسان داخلی ومستقل را از36 علامت خطرمطابق با استانداردشماره 7 در کشف گزارشگري مالی متقلبانه مورد بررسی قراردادند؛یافته آنها بیانگر عدم وجود تفاوت عمده در برداشت این دوگروه حسابرس می باشد. محمد جواد شیخ - - 1383 به بررسی اهمیت شاخص هاي بالقوه تقلب مالی با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی پرداخت. وي به وجود علایم خطري - شرایط و رویداهایی - بیش ازنقاط ضعف سیستم هاي حسابداري و کنترلهاي داخلی اشاره نموده است.آرش سنجابی - 1384 - به شناسایی عوامل موثر براحتمال وقوع تقلب در گزارشگري صورتهاي مالی در ایران پرداخته است. فرقاندوست حقیقی و برواري - - 1388 در تحقیقی با عنوان بررسی کاربرد روشهاي تحلیلی در ارزیابی ریسک تقلب صورتهاي مالی - تقلب مدیریت - ملاك طبقه بندي ارتکاب به
