مقاله عوامل کلیدی موفقیت پروژه های مدیریت دانش

بخشی از مقاله

چکیده

امروزه با توجه به احساس نیاز شدید سازمانها و تاکید بسیار زیاد مجامع علمی ، شاهد عزم و همت روز افزون سازمانها در سطوح مختلف داخلی و خارجی جهت طراحی و بکارگیری پروژه های مدیریت دانش هستیم . این امر به نوبه خود گامی عظیم و تحولی شگرف در عرصه کسب وکار و غیره محسوب می گردد.در این میان سازمان هایی موفق خواهند بود که بتوانند با کمک ابزارهای مدیریتی و فناوری های نوین، از فرصت های ایجادشده استفاده کنند.پروژه های مدیریت دانش می تواند به عنوان ابزاری به مستندسازی دانش، خلق دانش، توزیع، نشر و کاربرد دانش به منظور ایجاد تغییر، نوآوری، خلاقیت درسازمان ها مورد استفاده قرار گیرد تا سازمان ها بتوانند در رقابت با رقبا، پیشرفت روزافزون علم و تکنولوژی، با اعمال تغییرات ضروری در فرهنگ، ساختار و رهبری سازمان، به تغییرات محیطی و انتظارات ذینفعان واکنش مناسب و به موقع از خود نشان دهد.

ازاینروفعالیتهای پروژه ای که از سرعت عمل بیشتری برخوردارند،اهمیت بسیار زیادی یافته ودر نتیجه مدیریت موثر این پروژه ها بسیار حیاتی وکلیدی شده است. در این مقاله ضمن بیان ماهیت پروژه مدیریت دانش عوامل اصلی موفقیت پروژه مدیریت دانش شامل: فرهنگ سازمانی، رهبری،فناوری اطلاعات، ساختار سازمانی و منابع انسانی، شناسایی و بررسی می شوند. در این مقاله به استناد به نوشته ها و تجارب عملی اندیشمندان مختلف پس از بررسی اجمالی مفاهیم مدیریت دانش ، عناصر تأثیرگذار در موفقیت پروژههای مدیریت دانش،با استفاده ازروش تحلیل محتوا ،ازمقالات پژوهشی منتشر شده در پایگاه های اینترنتی و نشریات معتبر علمی شناساسایی می شود.

کلیدواژهها: مدیریت پروژه؛ پروژه مدیریت دانش؛ عوامل کلیدی موفقیت؛ فرهنگ سازمانی.

.1 مقدمه

پروژه عبارتست از تلاش متعهد شده موقتی با هدف ایجاد یک محصول، ارایه ی یک خدمت و یا خلق نتیجه ای منحصر به فرد. و مدیریت پروژه عبارتست از به کار بستن دانش ها، مهارت ها ، ابزارها و تکنیک های مرتبط برای اجرای فعالیت های یک پروژه در جهت رسیدن به نیاز های آن.از جمله شاخص های توسعه یافتگی بنگاه های اقتصادی در دنیای امروز، برقراری رویکرد مدیریت پروژه و توسعه تفکر سازمان مبتنی بر پروژه است. امروزه دانش مدیریت پروژه در ابعاد گسترده ای در فرایند های راهبردی - استراتژیک - و عملیاتی سازمان ها رسوخ یافته است. عصر اطلاعات و ویژگیهای پروژه های فناوری اطلاعات نیز بر حساسیت موضوع مدیریت پروژه و کاربرد وسیع آن در سازمان ها افزوده است - باقری نژاد و ملاحی, ,1386 ص. 149و. - 158 اصولا پروژه روشی در ایجاد تغییر است که ممکن است دامنه گسترده ای از نتایج محسوس و یا غیرمحسوس را در برگیرد. پروژه همچنین ممکن است به صورت یک موضوع نامعمول، غیرتکراری و منحصر به فرد و با مدت زمان مشخصی تعریف شود و اهداف اجرایی، مالی و فنی را دنبال کند - احمدیان و یداله پور, . - 1379

هر پروژه در زمان مشخصی آغاز و خاتمه می یابد. پروژه زمانی خاتمه می یابد که به اهداف از پیش تعیین شده نائل شده باشد و یا هنگامی که مشخص شود اهداف پروژه قابل حصول نبوده و می بایستی پروژه خاتمه یابد. اجرای موقتی پروژه ها نه تنها لزوما به معنی دوره کوتاه انجام آنها نیست بلکه بسیاری از پروژه ها در طی سالهای طولانی به نتیجه می رسد - آلادپوش, . - 1382هر پروژه ای یک محصول، خدمت یا نتیجه منحصر به فرد تولید می کند. اگرچه عناصر تکراری ممکن است در برخی تحویل شدنی های پروژه موجود باشند، اما این تکرار، منحصر به فرد بودن بنیادی کار پروژه را تغییر نمی دهد. برای مثال ساختمان های اداری با مصالح یکسان یا مشابه یا توسط یک تیم یکسان ساخته می شوند؛ اما موقعیت هر یک منحصر به فرد است با یک طرح متفاوت، شرایط متفاوت، پیمانکاران متفاوت و غیره - ذکائی, . - 1389

.2 مدیریت پروژه

مدیریت پروژه عبارتست از : کاربرد دانش، مهارتها، ابزار و تکنیکهای لازم در اداره فعالیتهای پروژه به نحوی که اهداف و الزامات پروژه تامین شود. مدیران پروژه نباید تنها تلاش خود را روی تامین دامنه، زمان، هزینه و کیفیت پروژه معطوف کنند بلکه باید فرایندی را به کار گیرند که در نتیجه آن نیازها و انتظارات تمامی ذینفعان پروژه تامین شود - شوالب, ,1392 ص. . - 27 مدیریت پروژه عبارت است از کاربرد دانشها، مهارتها، ابزارها و تکنیکهایی که مدیر پروژه را قادر می سازد فعالیتهای پروژه ای را به منظور تامین هر چه بهتر خواسته های افراد ذینفع و انجام یافتن به موقع آن برنامه ریزی کند - الفت و هاشمی, . - 1382

هدف از مدیریت پروژه کاهش هزینه ها تنظیم چرخه تولید و برقراری ارتباطی مناسب بین استراتژی سازمان و نحوه پیاده سازی آن است.این امر به نوبه خود تاثیری مستقیم بر محصول نهایی سازمان و ایجاد رقابت در آن دارد. - مارچوکا, . - 1388 هدف اصلی و عمده مدیریت پروژه، دستیابی به هدفهای برنامه و طرح و پروژه از راه بهینه نمودن زمان، هزینه و کیفیت نتایج مورد انتظار از اجرای مراحل پروژه است - قائدی, . - 1376 مدیریت پروژه عبارت است از بکار بردن دانش، مهارتها، ابزارها و تکنیکها در دامنه گستردهای از فعالیتها برای دستیابی به نیازمندیهای خاص یک پروژه از طریق فرآیندهای آغازین، برنامه ریزی، اجرایی، کنترلی و اختتامی است - ایمانی, دارابی , و کمکی, . - 1387

.3 سیر تحول مدیریت دانش

سال 1980 شاهد توسعه سیستم های مبتنی بر مدیریت دانش است. این مهم متکی بر تحقیقاتی است که درحوزه سیستم های خبره و هوش مصنوعی انجام گرفته است. در سال 1989 اولین مقالات و کتب مرتبط با مدیریت دانش منتشر گردید. تا سال 1990 تعدادی از شرکت های مشاوره، برنامه های مدیریت دانش را شروع کردند. تا اواسط دهه 90 ابتکارات در زمینه مدیریت دانش به واسطه اینترنت در حال او جگیری بود و در سال 1995 جامعه اروپا خواستار اختصاص بودجه به پروژ ههای تحقیقاتی مدیریت دانش شد. میزان هزینه مدیریت دانش در سال 1998 برابر 776 میلیون دلار و این رقم درسال 2003 به 8 میلیارد دلار رسید مدیریت دانش با تاکید بر اهمیت انسان ها و رفتار و فرهنگ کاری آن ها به جای تأکیدهای فناورانه مدیریت اطلاعات آغاز می شود و چارچوب معماری آن از دو بعد اجتماعی و فنی تشکیل شده است - خیر اندیش, دوستکام, و حسینیایی, ,1390 ص. - 72

.4 پروژه مدیریت دانش

مدیریت دانش مجموعه راهبردها و فرآیندهایی است که می تواند چرخه جریان دانش را به منظور برآورده ساختن انتظارات سازمان، مشتریان و ذینفعان در کل سازمان مدیریت نموده و دانش مطلوب و موردنیاز سازمان را در اختیار صاحبان منافع آن سازمان قرار دهد - خدایی , عباسیان, . - 1389 مدیریت دانش : رویکردی جامعه در جهت شناسایی ،ثبت ،بازیابی ،تسهیم و ارزیابی دارایی ها اطلاعاتی یک موسسه فراهم می آورد . این دارایی های اطلاعاتی می تواند شامل پایگاه های داده ،اسناد ،خط مشی هاو فرایندها باشد. داونپورت مدیریت دانش را چنین تعریف می کند . مدیریت دانش رویکردی ساخته یافته است که رویه هایی را برای شناسایی ، ارزیابی ، ذخیره سازی و به کارگیری دانش به منظور تامین نیازها و اهداف سازمان تعیین می کند - قربانی زاده, نور بخش, و منصوریان, پاییز . - 1390

مدیریت دانش : ترکیب فرایند های اداره ،کنترل ، خلاقیت ، کد گذاری ، اشاعه و اعمال قدرت دانش در سازمان است - قریشی و پروین, پاییز و زمستان ,1387 ص. . - 18 مهمترین هدف به کارگیری مدیریت دانش در انواع مؤسسه ها ،انطباق سریعوبا تغییرات محیط پیرامون به منظور ارتقای کاریی و سودآوری بیشتر است . در نتیجه مدیریت دانش به فرایند چگونگی خلق ، انتشار و به کارگیری دانش در سازمان اشاره دارد . به عبارت دیگر هدف نهایی مدیریت دانش اشتراک دانش میان کارکنان به منظور ارتقای ارزش افزوده دانش موجود در سازمان است - طاهره هشی, دارابی, و دهقان, بهار - 1389.مدیریت دانش کوششی است برای تبدیل دانش کارکنان - سرمایه انسانی - به دارایی مشترک سازمانی - سرمایه فکری ساختاری - .

هدف مدیریت دانش نیزایجاد یک سازمان یادگیرنده با ایجاد جریانی بین مخازن اطلاعات ایجاد شده توسط افراد قسمت های مختلف شرکت - مالی عملکرد هوش رقابت و... - و مرتبط کردن آن ها با یکدیگر است. - رستم پرور رشیدی و جلالی جواران, . - 1389 از مدریت دانش میتوان به عنوان یک استراتژی کسب و کار به منظور ایجاد یک سازمان یادگیرنده بهره جست . هدف اصلی مدریت دانش کمک به کارکنان سازمان برای خلق سازمان یادگیرنده است. مدریت دانش فرایندی است که طی ان سازمان به تولید ثروت از دانش خود می پردازد. - محمدی،1388،ص.. - 31 مدریت دانش به بهبود تصمیم گیری ، انعطاف پذیری بیشتر ، افزایش سود ، کاهش بار کاری ، افزایش بهره وری ، ایجاد فرصت های جدید کسب و کار کاهش هزینه و بهبود انگیزه کارکنان کمک میکند . - زارع،1386،ص.. - 62

مهمترین هدف به کارگیری مدریت دانش انطباق سریع با تغییرات محیط پیرامون به منظور ارتقا و کارایی بیشتر می باشد - قربانی ،1388،ص.. - 55مدیریت دانش به مهمترین سرمایه ارزشمند سازمانی،یعنی سرمایه فکری مربوط می شود. مدیریت دانش با تبدیل سرمایه های انسانی به دارایی های فکری سازمان یافته ، ایجاد ارزش می کند. مدیریت دانش مستلزم وجود رهبری آگاه و تاثیر گذار در سازمان است. برای توسعه مدیریت دانش در سازمان باید فرایندها و تکنولوژی های مدیریت دانش به طور نظام مند مدیریت و به طور مداوم تمامی این عناصر اندازه گیری شوند.لذا برای کنترل و بهبود این ابعاد لازم است از مدلی استفاده گردد که جایگاه فعلی سازمان در مدیریت دانش را در تمامی این ابعاد ارزیابی کند - دهقانی سر یزدی و اولیاء, ,1393 ص. . - 41

مهمترین عامل برای مدیریت دانش روشی است که اجازه دهد که دانش پنهان درون افراد، به اعضای دیگر سازمان انتقال یافته و آنها دانش را به اشتراک گذارده و به کارگیرندو سپس آن را به دانش درون سازمان تبدیل نمایند. برای موفقیت سازمان، دانش به عنوان یک سرمایه، باید بین انسا نها قابل مبادله بوده و توانایی رشد داشته باشد - محمود زاده, ضرغام بروجنی, و صداقت, ,1393 ص. . - 151 مدیریت دانش به لحاظ نظری و ذهنی نوعی محاسبات و برنامه های رایانه ای همراه با تشریک مساعی سازمانی است .

مدیران موفق و باهوشمعمولاً از اندیشه و دانش خود برای رونق و بهبود سیستم های خود استفاده کرده و برای دانش بهای لازم قائل هستند .لیکن در بسیاری از سازمانها این کار به صورت سیستماتیک نبوده و از دانش بصورت مشارکتی و همکار استفاده مطلوب نمی شود .مدیریت دانش فرایندی است که به سازمانها جهت سازماندهی ، انتشارو انتقال اطلاعات مهم و تخصص ها جهت مشارکت در استفاده از دانش کمک می کند - توربن و و دیگران , ,1393 ص. . - 529 هدف اصلی مدیریت دانش شناسایی و استفاده از دانش موجود در سازمان و در مرحله بعد تولید دانش جدید، در جهت اهداف