بخشی از مقاله
چکیده
بحران های امروزی کره زمین مانند افزایش آلودگی آبها، سیل، ذوب یخ های قطبی، افزایش گازهای گلخانه ای، گرم شدن کره زمین و غیره میباشند و تهدید جدی برای سلامتی انسان ها و کلیه جانداران می باشد. در این میان ، گسترش صنعت ساخت و ساز و استفاده بی رویه از انرژی های فسیلی در این زمینه یکی از عوامل مهم کاهش منابع انرژی و اینگونه بحران های زیست محیطی است. به همین دلیل حفظ محیط زیست و استفاده بهینه از منابع از مهمترین عوامل برای توسعه پایدار و پیشرفت کشورها محسوب می شود.
بدین منظور احیای الگوهای معماری سنتی ایران بدلیل بیشترین هماهنگی با محیط خود از جهت تامین سرمایش و گرمایش لازم و ایجاد کمترین آسیب زیست محیطی ضروری به نظر می رسد. هدف این مقاله، طراحی الگوهای معماری با هدف ایجاد کمترین آسیب و آلودگی به محیط زیست، نگرشی بر الگوی معماری پیشین ایران و احیای آنها می باشد و نتایج آن، ارائه الگوهای معماری به منظور سرمایش ، گرمایش و تهویه غیر مکانیکی ساختمان ها در راستای عدم آلودگی محیط زیست و حفظ منابع طبیعی می باشد.
روش تحقیق در این مقاله، علمی، توصیفی و مقایسه ای است. به طوری که ابتدا به بررسی شاخصه های معماری پایدار پرداخته و این اصول در معماری سنتی بازشناخته می شود. سپس با بررسی تطبیقی ، سعی بر بررسی معماری بومی ایران در اقلیم های متفاوت دارد تا بتواند پاسخگوی بحران آلودگی زیست محیطی باشد و در انتها به ارائه راهکارهایی در جهت استفاده از اصول پایداری در بهبود شیوه ساخت و ساز در کشور می پردازد.
مقدمه
صنعت ساختمان نقش موثری در توسعه هر کشوری ایفا می کند. این بخش علاوه بر اینکه یک مصرف کننده عمده منابع طبیعی و فیزیکی است ، یک آلوده کننده محیط زیست به شمار می رود. درصد انرژی مصرفی سالانه کل جهان را ساختمانها مصرف می کنند. - دکتر سید سپهر قاضی نوری، کاربرد " مفهوم تمیز" برای بهینه سازی مصرف انرژی در بخش ساختمان - امروزه، گسترش صنعت ساخت و ساز در کشور ، موجب مصرف بخش عظیمی از منابع طبیعی در این بخش شده است.
استخراج بی رویه این منابع ، ضمن اینکه خطر کاهش یا اتمام منابع تجدیدناپذیررا در پی دارد، موجب آسیب های زیست محیطی فراوانی می شود وسلامتی انسا ن ها و کلیه جانداران روی زمین را در معرض تهدید قرار داده است. در نتیجه یکی از اصول توسعه پایدار و حفظ محیط زیست، استفاده بهینه از منابع آن می باشد. توجه به منابع طبیعی و آشنایی با عواملی که سبب بروز تغییرات در آنها و ناپایداری محیط زیست طبیعی و به تبع آن آسیب به سلامت و آسایش انسا ن ها و حقوق نسل های آتی می شود ، از موارد مهمی است که باید در تمامی اقدامات ساختمانی مورد توجه قرار گیرد. معماری پایدار محیطی بیشتر بر کاهش اتلاف انرژی در محیط، کاهش تولید عوامل مضر برای سلامت انسان و استفاده از منابع تجدیدپذیر تأکید دارد. در راستای این هدف بتید اصولی پایه ریزی شود که بر حداقل مصرف انرژی، استفاده از مصالح تجدیدپذیر، حفظ و تجدید انرژی بدون تولید آلودگی تأکید ورزد.
در کشور پهناور ایران با اقلیم های گوناگون، معماران سنتی در گذشته به اصول طراحی معماری انسانی برای آسایش محیطی ساکنین پایبند بوده و برای تداوم ساختمان ها ، هماهنگی بناها با محیط راضروری می دانستند. در ایران بیشترین ظرفیت استفاده از انرژی های تجدید پذیر مربوط به انرژی خورشیدی است و پس از آن انرژی باد و زمین گرمایی قرار دارند
با توجه به اینکه بخش وسیعی از کشور ما دارای اقلیم گرم و خشک می باشد، معماران این سرزمین در گذشته با درایت و هنر والای خود از این ظرفیت ها و پتانسیل های محیطی بهره جسته و با طراحی الگوها والمان های معماری، بدون استفاده بی رویه از سوخت های فسیلی، جهت تامین آسایش حرارتی و محیطی، به بهترین شکل ممکن هماهنگی شگفت انگیزی را بین ساختمان و محیط آن فراهم می کردند.
هدف این پژوهش نگاهی به این اصول، الگوپذیری از آن ها و تطابق با معماری امروز است. حال سوال اینجاست که چطور می توان از الگوهای معماری گذشته این سرزمین بخصوص در نواحی گرم و خشک، برای حل مشکل آلودگی های زیست محیطی جهانی که بخشی از آن به عهده دست اندرکاران صنعت ساخت و ساز در کشور و به دنبال مصرف غیر اصولی سوخت های فسیلی در ساختمان ها می باشد، بهره برد. روش این تحقیق توصیفی- تحلیلی و بر پایه استنتاج مفاهیم ، تاثیر از الگوهای معماری گذشته این سرزمین در اقلیم گرم و خشک و بهره گیری آنان از انرژی های پاک مانند انرژِی خورشید و باد، با ساختمان های امروزی می باشد.
معماری و آلودگی های زیست محیطی
آلودگی جهانی محیط زیست ، یکی از موضوعات مهم سالهای اخیر مجامع علمی و حتی سیاسی جهان بوده است . ماهیت، چگونگی تعریف و همین طور ابعاد زمانی و مکانی آن، بحث های زیادی را در پی داشته است. طبق تحقیقات صورت گرفته، متوسط دمای جهانی در 151 سال اخیر1/3 تا 1 /6 درجه سانتیگراد به علت روند رو به رشد شهرنشینی در طی این مدت همراه با انتشار گاز گلخانه ای دی اکسید کربن ناشی از آن افزایش داشته است.
هرسال تولید گازهای گلخانه ای به میزان 2درصد افزایش می یابد .با توجه به اینکه بیش از 61 درصد از گازهای گلخانه ای براثر استفاده از امکانات تاسیسات حرارتی و برودتی و روشنایی در بناها به وجود می آید، پیش بینی تمهیداتی برای کاهش آثار منفی آن بر اقلیم جهانی ضروری و، برای رسیدن به این هدف متخصصان، به خصوص معماران و شهرسازان و مردم، لازم است تا آیندگان نیز بتوانند نیازهای خود را برآورند
برای حل معضل آلودگی های ناشی از مصرف سوختهای فسیلی در ساختمان به تنظیم حرارت کره زمین نیازاست. امروزه معماری از طبیعت بسیار جدا افتاده است. بسیاری از ساختمان ها نسبت به محیط پیرامون خود منزوی شده اند و به عرضه بی وقفه انرژی های فسیلی برای عملکرد خود نیازمندند. در غیر این صورت غیر قابل سکونت خواهند شد.بسیار سرد، بسیار گرم و یا بدون نور.
معماران، ساختمان ها و به ویژه تمام مواد و مصالح مصرفی در سازه خود را طراحی می کنند. طراحی ساختمان، فرم، ورودی ها، مصالح، سازه و نما تا حد زیادی تامین کننده مصرف انرژی ساختمان و الگوهای انتشار گازها در مدت عمر ساختمان هستند. سیستم های الکتریکی و مکانیکی تعیین شده برای ساختمان نیز سوخت های فسیلی را برای قابل سکونت کردن آن به سرما، گرما، نور و تهویه فضاها تبدیل می کنند. پس ساختمان ها می توانند برای مصرف کم یا زیاد انرژی وارد طراحی شوند و یا در بعضی موارد بدون انرژی عمل کنند. بنابراین معماران مسئول الگوی مصرف انرژی ساختمان در کل دوره زندگی آن هستند.
هدف ساختمان سبز تامین محیط برای زندگی و کار با حداقل آثار منفی زیست محیطی می باشد. با اعمال نگرش جامع به ساختمان از ابتدای طراحی تا پایان دوره بهره برداری و بکارگیری روش های مناسب برای کاهش اثرات زیست محیطی می توان ساختمان مانوس با طبیعت را بنا نمود.
