بخشی از مقاله
چکیده :
حسابداری زیست محیطی سازمان را به ابزاری مجهز می کند که در سیستم حسابداری سنتی تجدید نظر کرده و بتواند آن را به شیوه ای اصلاح نماید تا اطلاعات مربوط به هزینه های زیست محیطی را پردازش و به گونه ای مناسب گزارش و در اختیار مدیران قرار دهد. سیستم حسابداری زیست محیطی مبتنی بر اندیشه تحول حسابداری کلاسیک و تکمیل آن است .
در این راستا باید هزینه های ناشی از آلودگی و رفع آن به عنوان تابعی از تولید یا خدمات ، در کنار سود و هزینه حاصل از خود کالاها و خدمات محاسبه شود . در حسابداری محیط زیست سازمان علاوه بر اندازه گیری و گزارشگری منابع طبیعی می بایست هر گونه فعالیتی را که به محیط زیست آسیب می رساند را نیز گزارش و افشا نماید . بسیاری از هزینه های زیست محیطی را می توان با استفاده از تصمیم گیری های تجاری بهتر ، سرمایه گذاری در صنایع سبز و باز طراحی فرآیند ها و محصولات تولیدی به طور قابل ملاحظه ای کاهش داده و یا بطور کامل آنها را حذف کرد، زیرا برخی از این هزینه ها ممکن است هیچ ارزش افزوده ای برای سیستم و یا محصول ایجاد نکنند . در این ارتباط لزوم استقرارسیستم کنترل داخلی مرتبط ، شامل اقدامات ، سیاست ها و روشهای سازمان برای حصول اطمینان از اجرا شدن فرآیند ها ی موضوعه ی حسابداری محیط زیست ، در جهت کاهش خطرات زیست محیطی و کاهش هزینه های شرکت ، ضروری به نظر می رسد.
مقدمه
در سال های اخیر حسابداری زیست محیطی یا حسابداری سبز ، مورد توجه مدیران و سرمایه گذاران قرارگرفته است . بسیاری از هزینه های زیست محیطی با استفاده از تصمیم گیری های صحیح تجاری همانند تغییرات عملی در فناوری و تولید محصولات سبز و طراحی مجدد فرآیندها میتوانند بسیار کاهش یابند و یا حتی حذف شوند . [ 1 ] حسابداری سبز به سیستم های حسابداری و حسابرسی سازگار با محیط زیست و اطلاعات زیست محیطی مربوط میشود و تعریف آن عبارتست از" شناسائی ، پیگیری ، تحلیل ، و گزارش مواد و اطلاعات هزینه ای مربوط به جنبه های زیست محیطی یک سازمان "
همچنین سیستم حسابداری محیط زیست شامل مجموعه ی فعالیت هایی است که موجب افزایش توان سیستم های حسابداری در جهت شناسایی ، ثبت و گزارشگری آثار ناشی از تخریب و آلودگی محیط زیست می شود [ 8 ] اتحادیه جهانی حفظ منابع طبیعی - 1998 - حسابداری محیط زیست را ابزاری مهم برای درک نقشی می داند که محیط زیست طبیعی در اقتصاد ایفا می کند .
کنترل های داخلی ، از آنجا متولد شده است که نیاز به هدایت و نظارت بر فعالیت ها و عملیات شرکت ، جهت حصول اطمینان از تحقق اهداف شرکت به وجود آمد. در واقع کنترل داخلی، سیستمی پویاست که انواع و اقسام ریسک ها و تهدیدها و انحراف از سیاست ها و رویه ها را پوشش می دهد
تعریفی دیگر از مفهوم کنترل داخلی بیانگرآنست که آن فرایندی است که بوسیله هیئت مدیره و مدیران و سایر کارکنان برای کسب اطمینان قابل قبول برای دستیابی به اهداف سازمانی مرتبط به گزارشگری ، عملیات و رعایت - تطبیق - طراحی شده است . هر شرکت باتوجه به ماهیت و ویژگی های عملیاتی خود، دارای کنترل های داخلی متفاوت از سایرین می باشد.
مبانی نظری و پیشینه :
فاصله زمانی سال های 1971 تا 1980 را زمان شروع اولیه ی حسابداری محیط زیست در قالب حسابداری مسئولیت اجتماعی می دانند . در حوزه ی مسایل محیط زیست در ایالت متحده قوانین و استانداردهایی وضع شد که یکی از مهمترین آنها قانون Super Fund می باشد . بر اساس این قانون 1/6 میلیارد دلار وجوه سپرده برای هزینه های پاکسازی مکان هایی که به محیط زیست خسارت وارد می کنند اختصاص داده شد
حفاظت از محیط زیست در قوانین و مقررات ایران نیز جایگاه ویژه ای دارد . اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران حفاظت از محیط زیست را وظیفه ی عمومی می داند . همچنین در ماده ی 33 آیین نامه ی اصول راهبردی شرکت در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار در خصوص افشاء اطلاعات مالی چنین بیان شده است :" گزارش های سالانه که وضعیت گذشته ، کنونی و چشم انداز آتی شرکت را بیان می کند که بخشی از آن در برگیرنده موارد زیر باشد :
· اطلاعات کلی مربوط به ساختار سازمانی ، محصولات ، منابع انسانی ، مسئولیت های اجتماعی و زیست محیطی شرکت .
· اطلاعات مربوط به حفظ محیط زیست شامل میزان تولید گازهای آلوده کننده و کاهش آن ، میزان تولید زباله های جامد و بازیافت آن و میزان مصرف و صرفه جویی در انرژی
اولین چارچوب یکپارچه کنترل داخلی تهیه شده توسط " کوزو "در سال 1992 منتشر شد. ده سال بعد از انتشار این چارچوب، پیام قانون "ساربنز آکسلی 15 "، به طور خاص بر روی اهمیت برقراری کنترل های داخلی شکل گرفت. این قانون نه تنها سازمانها را به ایجاد و حفظ کنترل های داخلی موثر بر گزارشگری مالی ملزم نمود، بلکه مدیران و حسابرسان مستقل را به ارزیابی و گزارش اثر بخشی این کنترل ها ملزم کرد.
درایران نیز به موجب دستورالعمل کنترلهای داخلی ناشران پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران که در تاریخ 16اردیبهشت سال 1391 به تصویب رسید، هیات مدیره شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران مکلف شدند نسبت به استقرار و به کارگیری کنترل های داخلی مناسب و اثربخش اطمینان حاصل کرده و نتایج آن را در گزارشی با عنوان "گزارش کنترلهای داخلی"درج کنند. حسابرسان مستقل این شرکت ها نیز موظف شدند در گزارش خود به مجمع عمومی صاحبان سهام، در مورداستقرار و به کارگیری سیستم کنترل های داخلی اثربخش اظهارنظر کنند.
شرکت های بورسی و فرابورسی که سال مالی آنهامنتهی به پایان اسفندماه 1391 و پس از آن است، ملزم به رعایت و اجرای این دستورالعمل شدند و باید علاوه برصورتهای مالی و گزارش هیات مدیره به مجمع عمومی درباره فعالیت و وضع عمومی شرکت، گزارش کنترل های داخلی را نیز ارائه کنند.
طرح موضوع :
طبق اصول حسابداری محیط زیست ، سازمان به عنوان یک شخصیت حقوقی مستقل مالک دارائی های مشخصی بوده که بخش قابل توجهی از آن منابع طبیعی است . در حسابداری محیط زیست سازمان علاوه بر اندازه گیری و گزارشگری منابع طبیعی می بایست هر گونه فعالیتی را که به محیط زیست آسیب می رساند را نیز گزارش و افشا نماید . زیرا اعتقاد بر این است که فعالیت به طور مستقیم یا غیر مستقیم بر دارائی ها و عملکرد شرکت تاثیر خواهد گذاشت
اهداف حسابداری محیط زیست
1. تعیین فرصت های محیطی ومحدودکردن هزینه های اضافی که فاقد ارزش افزوده هستند.
2. برآورد ومحاسبه هزینه های محیط زیستی شرکت ها و گنجاندن آن عموما در سربار کارخانه.
