بخشی از مقاله
خلاصه
آمار معلولین در ایران حدود 12 میلیون نفر گزارش داده شده است. که این آمار افراد با معلولیت های مختلف جسمی- حرکتی- حسی و ذهنی را در بر می گیرد. در این بین کودکان مبتلا به بیماری اتیسم نیز دسته ای از این معلولین می باشند که آموزش و نگهداری آنها شرایط خاصی را می طلبد.
لزوم طراحی و نیاز به فضاهای آموزشی مناسبسازی شده مطابق با نیازهای رفتاری کودکان "مبتلا به اوتیسم" که به علت تفاوتهای فردی شان در زمره کودکان خاص قرار دارند در جهان رو به افزایش است. این موضوع در حالی دغدغه جهانیان شده است که در ایران تا کنون فضاهای آموزشی مناسب با نیازهای این دسته از افراد به طور استاندارد طراحی نشده است. محیط عاملی تاثیر گزار در ارتقا شرایط یادگیری افراد به شمار میرود با توجه به بررسی فرآیند یادگیری در کودکان مبتلا به اوتیسم، می توان رویدادهای خارج از یادگیرنده را طوری ترتیب داد که بر فرآیندهای یادگیری اثر کند، واین فرآیندها می توانند به وسیله رویدادهایی که در محیط یادگیری به وقوع می پیوندند بهبود یابند.
بیماران او تیسم با پیرامون خود هیچگونه ارتباطی برقرار نکرده و تنها راه ارتباطی آنها با محیط؛ ارتباط دیداری است. از این رو محیط اولین نقطه تاثیرگذار در درمان این بیماران است.
با توجه به نیاز این دسته از افراد جامعه به داشتن محیطهای آموزشی منطبق بر رفتارها و عدم توجه کافی به خلق فضاهایی از این دست، پژوهش حاضر سعی بر آن دارد تا به بررسی وتدوین مفاهیمی بپردازد که در طراحی فضاهای آموزشی مناسب جهت کودکان مبتلا به اوتیسم؛ به تاثیر رفتار این کودکان در مقابل شرایط مطلوب محیطی از جنبه های فرمی و معنایی موثر است.
تحقیق حاضر از نظر نوع هدف کاربردی می باشد و با توجه به ماهیت هدف گذاری و ابزارهای دست یابی به این اهداف از روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی استفاده شدهاست.
یافته های پژوهش بیانگر آن است که بخش عمدهای از درمان در مرحله اولیه برای این کودکان تاثیرگذاری محیط است. و طراحی فضاهای مناسب آموزشی بدلیل تغییردیدگاه این کودکان با کودکان عادی؛ برای ارتقا رشد و ذهن آنها امری ضروری است.و تاثیرپذیری این کودکان در کنش های اجتماعی از محیط غیر قابل انکار مینماید.
از آنجاییکه کودکان اوتیسم نمیتوانند با محیطی که از نظرشان مطلوب نیست ارتباط برقرار نمایند پس باید محیط اطرافشان طوری طراحی گردد که محیط بتواند با آنها ارتباط بر قرار کرده و با نیازهای آنها همسو گردد.
.1 مقدمه
اختلالات نافذ رشد - - - Pervasive developmental disorder - PDDاز شایعترین بیماریهای دوران کودکی می باشد که پیامد آن بروز نقایص جدی در دوران بزرگسالی افراد مبتلا میباشد. این اختلالات شامل طیفی از بیماریها همچون درخودماندگی، سندروم رت، سندرم آسپرگرو اختلال نافذ رشدی غیر اختصاصی میباشد. - - 1 شیوع این اختلال در ایران 6.26 در هر 10000 کودک است.
به گزارش نوروسافاری، مقاله ای در ژورنال JAMA منتشر شد که با بررسی 14000 کودک مبتلا به اوتیسم نشان داده بودند که فقط نیمی از آنها دارای جهشهای ژنتیکی بودهاند و نیمی دیگر توسط دخالت عوامل محیطی به این اختلال مبتلا شدهاند.
اوتیسم به عنوان اختلالی که اصولاً ظهور آن قبل از 30 ماهگی است تعریف شدهاست. - - 3 از اینرو تشخیص در سنین اولیه زندگی اهمیت دارد و مداخلات تأثیر بیشتری خواهد داشت.
درباره ی علت یا علت های این اختلال بحث های زیادی مطرح است و هنوز هم متخصصان در تلاش برای شناسایی علتهای آن می باشند و تا به امروز به پاسخ قطعی دست نیافتند. پژوهشگران بر این باورند که علل جداگانه و مجزایی برای شکل دادن اختلالاتی پیچیده با هم ترکیب شدهاند و نظامی چند علیتی در سبب شناسایی این اختلال مطرح شدهاست.
پژوهش محققان دانشگاه جورج تاون نشان میدهد میزان بروز بیماری اوتیسم در مردان و زنان یکی است، اما احتمال تشخیص آن در دخترها کمتر از پسرها است. برای دهه ها میزان تشخیص بیماری اوتیسم برای مردان نسبت به زنان 10 به 1 عنوان می شد اما این پژوهش نشان می دهد که این میزان 3 به 1 است. محققان یکی از دلایل اختلاف را این میدانند که اختلال اوتیسم در دختران آنطوری نیست که همواره منتظر بروز علائم آن نظیر بی قراری، پر انرژی و یا سردرگم هستیم .
.2 شناخت اوتیسم
اصطلاح اوتیسم از مفهوم یونانی" زندگی کردن در خود" توسط روانپزشک یونانی بلولر - 1911 - در توصیف رفتارهای یک بیمار گرفته شدهاست. - - 6 هر فرد مبتلا نیمرخ منحصر به فردی از ضعف ها و توانمندی های شناختی، اجتماعی، زبانی و نیز هویت حسی نشان می دهد.
این اختلال از افرادی که چالش های شدید تحولی دارند و فاقد توانایی کلامی هستند تا افراد بسیار هوشمند را که در عین ضعفهای قابل توجهی در مهارتهای اجتماعی نشان میدهند، شامل میشود.
اوتیسم اختلالی است که رشد و گسترش مهارت های اجتماعی و ارتباطی فرد را مختل میکند. به دلیل اینکه این اختلال در افراد مختلف علامت متضاد دارد اصطلاح »اختلالات طیف اتیسم و یا مخفف آن ASD استفاده میشود. - 8 - « اختلالات طیف اوتیسم ASD یک تشخیص بالینی است که براساس معیارهای زیر تعریف میشود:
- نقص در ارتباط، تعامل متقابل اجتماعی، رفتار
- ناتوانی در برقراری ارتباط
- تحول زبان گفتاری - اغلب فاقد گفتار و کلام هستند -
- عدم واکنش به دیگران و فقدان میل به برقراری ارتباط - به دیگران نگاه نمیکنند -
- ناتوانی یا نقص در برقراری ارتباط - در هنگام بازی نوبت را رعایت نمیکنند -
- ناتوانی در استفاده صحیح از ضمایر - علی آب میخواد به جای من آب میخوام -
- تکرار در کلام یا استفاده نامناسب از آن - یک جمله از کارتون و یا فیلم را بارها تکرار میکند -
- بیان غیر معمول و کلام آهنگین، یا کشیدن بعضی از کلمات
- ناتوانی در مهارتهای اجتماعی
- فقدان مهارتهای دوست یابی
- کودکان اوتیسم به گونه برخورد میکنند که انگار دیگران وجود ندارند.
- کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است بدون هدف به کودک دیگر آزار برسانند و از گریه کردن وی متعجب شوند.
- رفتارهای محدود شده و تکراری
- تکرار رفتارهای ساده مانند دست زدن و یا بال زدن و یا رفتارهای پیچیده وسواسی و سطح بالاتر مانند چرخیدن دایره وار و یا جلو و عقب رفتن در یک خط مستقیم
نقایص پایه کودکان اوتیستیک:
بیان می شود که کلیه کودکان مبتلا به اوتیسم به طور مشترک این سه نقص را دارا هستند.
نقص در نظریه ذهن، نقص در عملکردهای اجرایی، نقص در انسجام مرکزی
.3 تاثیرات محیط فیزیکی بر کنش های رفتاری
اوتیسم اختلالی با زمینهی ژنتیکی است که با عوامل محیطی تقویت میشوند. - - 11 رفتار اجتماعی در خلاء رخ نمی دهد؛ لذا راه های گوناگون رفتار اجتماعی مرتبط با محیط کالبدی است. تعاملات اجتماعی در متن محیط طبیعی - مصنوعی واقع می شود و از سوی دیگر انعکاس همین رفتار به جهان کالبدی باز می گردد.انسان به علت زندگی در محیطی از همنوعان و اشیاء، با محیط در معرض تأثیر متقابل و پیوسته به نام "تعامل" است.
دراین میان روانشناسی محیط بر تأثیرپذیری رفتار از عوامل و شرایط فیزیکی - معماری فضائی محیط تأکید می کند. و درباره آن به بحث می نشیند. این شاخه از روانشناسی را "وول ویل" مطرح ساخت که بعدها خصوصا "پس از دهه 60 محققان نامداری چون "بارکر"،" لوین"، "سامر" و ... توجه خود را به تأثیرهایی که از جنبه های فیزیکی مکان های مختلف در رفتارهای فرد متجلی می شود معطوف ساختند و به مطالعه روابط میان افراد و مکانی که او خود را در فضا می یابد پرداختند.
محیط های آدمی عبارتاند از: محیط طبیعی، محیط اجتماعی، محیط روانشناختی، و محیط روانی- اجتماعی؛ این چهار محیط پیوسته با همدیگر تعامل دارند.
محیط به عنوا ن یکی از عوامل موثر بر روحیه انسان باید به تفاوتهای افراد اهمیت دهد و پاسخگوی نیازهای متفاوت آنهاباشد، بدین سان باید سعی شود محیط با نیازهای اساسی روحی انسان هماهنگ گردد.
