بخشی از مقاله
چکیده
وقتی سخن از مشترکات معماری و موسیقی به میان می آید، ابتدایی ترین پرسش به ماهیت وجودی این دو هنر بازمیگردد که یکی ذاتاً ملموس و عینی و دیگری تجریدی و ذهنی است. بکارگیری ابزارهای تحلیلی در پاسخگویی به این سوال که آیا تشابهاتی میان این دو وجود دارد ، دلایل آن چیست ، ما را به مسیری هدایت می کند که خواهیم دید آفرینش معماری از همان خواستگاهی بر می خیزد و از همان گذرگاه هایی عبور می کند و در پایان به منزلگهی می رسد که آفرینش موسیقی نیز به آن مقید است. - وزیری، علی نقی، - 1336
به همین دلیل است که گوته معتقد است "معماری همان موسیقی منجمد است" همه هنرها به طور عرضی با یکدیگر ارتباط دارند زیرا منشاء همه آنها تجلی زیبایی است، فقط شکل ارائه آنها با هم متفاوت است. این زیبایی در معماری به شکل نسبت هایی در طول و عرض و ارتفاع و در موسیقی به صورت نسبت های صوتی که به زیبایی منجر می شوند اتفاق می افتد. نسبت هایی که به تناسب می رسند. تناسب گاهی در وجه دیداری و گاهی در وجه شنیداری است.
بنابراین همه هنرها یک وجه داشته و آن هم اینکه با هندسه دل ما از قبل، طراحی گشته است. از اینرو با اشاره به اهمیت موسیقی و هنر معماری ایرانی و توجه به تئوری بنیادی موسیقی و توجه به مفهوم زیبایی و تمام استدلالهای ارائه شده می توان همسویی خاصی را بین معماری و موسیقی یافت. هدف از نگارش این مقاله جستاری پیرامون رابطه بین موسیقی اصیل ایرانی و معماری ایرانی - اسلامی و شباهتهای بین آنها است. در این پژوهش به بررسی رابطه بین موسیقی و معماری با استناد به وجود تشابهات خواهیم پرداخت . روش پژوهش در این مقاله ، روش کیفی و از نوع توصیفی- تشریحی و روش گردآوری داده ها نیز بصورت اسنادی- کتابخانه ای می باشد.
مقدمه
وقتی سخن از مشترکات معماری و موسیقی به میان می آید، ابتدایی ترین پرسش به ماهیت وجودی این دو هنر باز می گردد بکارگیری ابزارهای تحلیلی در پاسخگویی به این سوال که آیا تشابهاتی میان این دو وجود دارد ، دلایل آن چیست، ما را به مسیری هدایت می کند که خواهیم دید آفرینش معماری از همان خواستگاهی بر می خیزد و از همان گذرگاه هایی عبور می کند و در پایان به منزلگهی می رسد که آفرینش موسیقی نیز به آن مقید است.
- وزیری، علی نقی، - 1336 به همین دلیل است که گوته معتقد است "معماری همان موسیقی منجمد است" زمان نیز از مفاهیم مهم در معماری و موسیقی است ، مفهوم زمان درموسیقی بسیارخوب درک می شود ، حرکت ، وزن و گذشت زمان با آفرینش زمان و مکان ارتباط دارد . این مفهوم از زمان در هنرهای ایرانی موجب می شود که وزن ، مفهومی دورانی بیابد و تکرار الگوهای وزنی ، تجلی بخش مجرد این تفکر باشد که در آثار نگارگری بوسیله اسلیمی ها ، طرحهای هندسی، روانی وسیالیت ودوران موجود ، در معماری با تکرار و توالی اجزای یک اثر و در موسیقی با ادوار ایقاعی به تکامل می رسد.
هنرها هر یک با ابزارهای خاص و به اشکال متفاوت ظاهر و هر کدام به طریقی از قوه احساسی انسان استفاده می کنند ، یکی بینایی بوده و دیگری شنوایی است. موسیقی به شیوه نقاشی تصویر چشمی یا دیداری از دنیای خارج را فراهم نمی کند بلکه تصاویر صوتی می آفریند که تقلیدی از آواز پرندگان یا صدای باد و باران است و این جنبه ظاهری که یکیذاتاً ملموس و عینی و دیگری تجریدی و ذهنی است.
هنر موسیقی در شیوه بیان، تفاوت اساسی با دیگر هنرها دارد ولی از لحاظ بنیادی در قالب هنر قرار می گیرد. یکی از ویژگی های اساسی موسیقی، معنویت و بی واسطگی آن ولی در معماری پیام ذهنی هنرمند باید در قالب واسطه ای بنام ساختمان به دیگر انتقال یابد. - فلامکی، منصور، 1، - 1387 در این پژوهش پس از تعاریف ، نظری کوتاه به معماری وموسیقی داشته ، و بعد به مقایسه بین آنها پرداخته و در مرحله بعد ، مفاهیم مشترک بین این دو هنر را شناسایی کرده ، و با استناد به آن موارد به رابطه و شباهت بین معماری و موسیقی خواهیم رسید .
پیشینه تحقیق:
به طور کلی دو نوع برخورد در بررسی رابطه میان موسیقی و معماری از گذشته تا امروز وجود داشته است. یکی برخورد شکلی و دیگری مفهومی، برخورد شکلی با لایه بیرونی، مثل نسبت دادن خط آسمان کوه و بناهای مذهبی به اوج و حضیض بکار رفته در میزان های موسیقی است. - jormaka , 2009 - دومی برخورد شکلی با لایه درونی که باور عموم این است که آثار موسیقی زمانی خوشایند هستند که از قواعد خاص پیروی می کنند، قواعدی که دانش فیزیک چگونگی آن را بیان می کند. در مورد معماری نیز همین طوراست. - فلامکی، منصور، 1387، - 285
فیثاغورث و افلاطون اولین کسانی بودند که برای اثبات رابطه درونی بین ریاضیات و هندسه و موسیقی و در نهایت معماری، فرضیاتی را بنا و آن را پرورش دادند. - آنتونیاس 1386، - 454 همانگونه که یونانی ها موسیقی را هندسه ای می دانستند که به صدا درآمده، معماران رنسانس هم معماری را ریاضیاتی میدانستند که به واحدهای فضایی تبدیل شده است. - زناکیس - , 2008,312
-1 تعاریف
-1-1 موسیقی
طبق نظر شو پنهاور، عالی ترین نوع هنر بوده و نیاز به حمایت اشکال دیگر هنرها ندارد.
-2-1 معماری
فضایی سه بعدی است مرکب از علم و هنر و تجربه و ارائه توصیفی فنی از یک سیستم که نشان دهنده ساختار اجزاء آن و ارتباط بین آنها است . به نظر شوپنهاور ، معماری یک نوع مصالحه میان زیبایی و سود بخشی است. آگوستینوس می گوید: معماری از نظر من همان شهود است ، زیبایی های ملکوت در عالم ماده با مکانیزمی به نام فضا. - وزیری، 1336، - 43
-2 نظری کوتاه به معماری و موسیقی
موسیقی ایرانی دارای حالی سرشار، گذشته ای مبهم و آینده ای امیدوارکننده و پویا داشته است و معماری گذشته ای بسیار پربار و آینده ای ناامید کننده دارد . موسیقی ایران سرحال و برای چگونه ماندن تلاش می کند اما معماری ایران با چهره ای غمگین و ناامید که یقینی به ماندن ندارد . - فلامکی ، منصور ، - 1387
-3 برخی مفاهیم مشترک
-3-1 ایده : در معماری بر اساس سبک خواسته شده ، موقعیت و نیازهای فیزیکی طرح حاصل می شود و در موسیقی تعیین سبک موسیقی ، ریتم و ضرباهنگ به عنوان ایده های اصلی اثر هستند. - بلخاری- - 64-1388
-3-2 هماهنگی در معماری و رنگ بندی
-3-2-1 معماری : ترکیب عناصر معماری در یک فضا مستلزم سازماندهی و استفاده از الگوهایی که این عناصر راذ صورت معناداری بهم مرتبط می کند.
-3-2-2 موسیقی : ایجاد حس بیشتر و تاثیر و تلقین بر شنونده با استفاده از نحوه اجراء.
-3-3 تنوع و یکنواختی
-3-3-1 معماری : استفاده از عناصر فضایی - راجرز - 35-1377--3-3-2 موسیقی : کاربرد مکرر یک ضرب.
