بخشی از مقاله
چکیده
کیفیت زندگی ویژگیهای کلی اجتماعی، اقتصادی محیط در یک ناحیه را نشان میدهد، که میتواند به عنوان ابزاری قدرتمند برای نظارت بر برنامهریزی به کار رود. این تحقیق به شکل بنیادی و با روش توصیفی و تحلیلی و با هدف مطالعه کیفیت زندگی اقتصادی در شهرهای ایران از منظر توسعه پایدار انجام شده است. تکنیکهای استفاده شده در تحقیق شاخص ترکیبی توسعه انسانی1، تکنیک ایده پردازی با نمودار استخوان ماهی2 و تکنیک نمودار فراوانی و شکست می باشند.
نتایج تحقیق نشان می دهد که در سال 1375 تعداد 6 شهر تهران، شهرکرد، بوشهر، یزد، سمنان و بیرجند دارای شاخص متوسط میباشند. 13 شهر قزوین، ساری، تبریز، یاسوج، گرگان، همدان، اراک، قم، اصفهان، زنجان، کرمان، بجنورد و مشهد دارای شاخص متوسط به پایین میباشند. 11 شهر زاهدان، کرمانشاه، اهواز، خرمآباد، ارومیه، بندرعباس، ایلام، رشت، سنندج، اردبیل و شیراز در ردیف شهرهای ضعیف قرار میگیرند.
در سال 1385 هیچ کدام از مراکز استانهای کشور نتوانستهاند در ردیف شهرهای با کیفیت خوب از لحاظ سطح زندگی قرار گیرند. 7 شهر کرمانشاه، زاهدان، ارومیه، ایلام، اردبیل، یاسوج و سنندج به ترتیب توسعه نیافتهترین مراکز استانهای کشور از لحاظ کیفیت شاخصهای اقتصادی بوده و در ردیف شهرهای با سطح کیفیت پایین قرار گرفتهاند. کیفیت شاخص در سایر شهرهای مورد مطالعه متوسط بودهاست.
مقدمه
کیفیت زندگی امروزه به مفهومی پیچیده و سیال در زمینه کاربرد آن تبدیل شدهاست. این مفهوم اکنون به طور گسترده برای توصیف هر چیزی از وضعیت تراز مالی بانکهای کشورها تا سعادت و خشنودی افراد به کار میرود. کیفیت زندگی در توصیف قضاوت افراد درباره خشنودی آنها از روابط فردی، عضویت باشگاهی و وضعیت خانوادگی به کار میرود. کیفیت زندگی به طور همزمان سطح جرم و جنایت، مالکیت خانه و مشارکت زنان در حکومت کشورهای را مستند می سازد
به طور کلی کیفیت زندگی به عنوان زندگی راحت و دسترسی به نیازهای اساسی در یک محیط تلقی می شود. در یک جامعه شهری کیفیت زندگی تجربه مشترک ساکنان شهر از محیط شهر - کیفیت فرصتهای شغلی، تفریحی، گذران اوقات فراغت و.... - همچنین سطح توانایی شهر در پاسخگویی به اهداف مورد نظر ساکنان شهر را در برمی گیرد.
بنابراین در یک شهر سالم با کیفیت زندگی بالا، شرایط کالبدی، اجتماعی و اقتصادی در جهت توانمندسازی ساکنین شهر برای اجرای بهتر مسئولیتهای شهروندی و شکوفایی استعدادهای خود مهیا می باشد و از این منظر شالوده پویایی زندگی در یک جامعه شهری و عامل موثری در گسترش فرهنگ شهروندی است
کیفیت زندگی مفهومی پیچیده است که ابعاد مختلفی را در بر می گیرد. یکی از ابعاد مورد مطالعه کیفیت زندگی که اهمیت زیادی در بستر توسعه پایدار نیز دارد ابعاد اقتصادی می باشد. اهمیت این بعد از کیفیت زندگی آنقدر است که گفته میشود تمام تلاشها در زمینه بهبود کیفیت زندگی بدون در نظر گرفتن ملاحضات اقتصادی یا به جایی نخواهد رسید و یا آنکه تاثیر اندکی خواهد داشت.
محققان گوناگونی که در زمینه کیفیت زندگی مطالعه نموده اند نیز در پژوهشهای خود به اهمیت این بعد کیفیت زندگی اشاره نموده اند چنانچه :
شوکر1 در مطالعهای که برای انجمن توسعه اجتماعی انتاریو2 در سال 1997 انجام داده کیفیت زندگی را به عنوان نتیجه کنش متقابل شرایط محیطی، اقتصادی، سلامتی و اجتماعی که توسعه اجتماعی و انسانی را تحت تاثیر قرار میدهد تعریف کردهاست.
مرصوصی و لاجوردی - - 1393 در مطالعه خود در زمینه کیفیت زندگی بخش مهمی از تحقیق خویش را به بررسی شاخص-های جمعیتی و اقتصادی اختصاص داده و پس از بررسی کیفیت این شاخصها در منطقه مورد مطالعه تحقیق بیان می نمایند که شهرهای بیش از 1 میلیون نفری در ایران از لحاظ اقتصادی وضعیت بهتری را نسبت به سایر شهرها دارند.
محسنی و صالحی - - 1382 کیفیت زندگی را انتظام دهی خدمات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، کالبدی و ... در بستر قوانین و سیاستهای موجود در جهت افزایش رفاه مادی و معنوی مردم می دانند.
تقوایی و محمودی نژاد - - 1385 در مطالعه خود یکی از محورهای مهم کیفیت زندگی در بستر توسعه پایدار را از میان بردن فقر مردم میدانند. اینان در ادامه تاکید میکنند در برنامههای مرتبط با کیفیت زندگی در بستر توسعه پایدار باید بر کاهش اختلاف درآمدی، افزایش سرانههای درآمدی و کاهش فقر تاکید عمده گردد.
اینان در بخشی از مطالعه خود معنای کیفیت زندگی شهری در بستر توسعه پایدار شهری را مفهومی از رشد اقتصادی میدانند که موجب بهزیستی و ایجاد فرصتهای برابر مادی و معنوی برای تمام مردم شود .
شمس و همکاران - - 1390 بیان می کنند مسائل اقتصادی کیفیت زندگی ارتباطی تنگاتنگ با اندازه و ساختار جمعیت دارند. این موضوع در کشورهای در حال توسعه از جمله کشور ما اهمیت بیشتری دارد. بهگونهای که نتایج مطالعاتی که در زمینه توسعه و توسعه یافتگی انجام شدهاست نشان میدهد که رشد جمعیت و نیروی انسانی با اقتصاد شهری رابطه نزدیکی دارد.
به سبب اهمیت و تاثیر مسائل اقتصادی در کیفیت زندگی این تحقیق به مطالعه ابعاد اقتصادی کیفیت زندگی در شهرهای ایران از منظر توسعه پایدار پرداخته است. برای مطالعه ابعاد اقتصادی کیفیت زندگی شاخصهایی که اهمیت اقتصادی و تا حدودی نیز اهمیت جمعیتی دارند1 مورد مطالعه قرار گرفته اند.
روش شناسی تحقیق
هدف از انجام تحقیق مطالعه کیفیت زندگی اقتصادی در شهرهای ایران از منظر توسعه پایدار می باشد. نوع تحقیق بنیادی و روش تحقیق توصیفی و تحلیلی است. محدوده مورد مطالعه تحقیق تمامی مراکز استانهای ایران در سال 1385 می باشند.
