بخشی از مقاله
چکیده هدف:
هدف از انجام این پژوهش بررسی کیفیت زندگی بیماران ماستکتومی شده - برداشت پستان - و ادراک بیماری در آنها می باشد.
روش: در این پژوهش از روش توصیفی- همبستگی استفاده شد.جامعه آماری پژوهش، بیماران مراجعه کننده به کلینیک تخصصی سرطان بیمارستان امام خمینی - ره - تهران درطی سال های 1394-1393هستند،و نمونه آماری به تعداد 100نفر با روش نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند.برای جمع آوری اطلاعات پرسشنامه کیفیت زندگی فرم کوتاه سازمان بهداشت جهانی و پرسشنامه ادراک بیماری برود بنت وهمکاران استفاده شد.برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون ضریب همبستگی پیرسون،تحلیل رگرسیون تک متغیری و چندمتغیری استفاده شد.
یافته ها: نتایج نشان داد، بین کیفیت زندگی بیماران و ادراک بیماری بیماران ماستکتومی شده - برداشت پستان - همبستگی مثبت وجود دارد و مشخص گردید بیماران جراحی شده با حفظ پستان بطور معنی دار کیفیت زندگی بالاتری نسبت به افراد جراحی شده با برداشت پستان را تجربه کرده اند در حالی که آنها ادراک بیماری متفاوتی را تجربه نکرده اند.
مقدمه
افزایش شیوع سرطان در سالهای اخیر و اثرات آن بر ابعاد مختلف جسمی روانی و اجتماعی زندگی بشر سبب شده است که سرطان به عنوان مشکل عمده بهداشتی قرن شناخته شود - پورکیانی و همکاران، - 2010 تشخیص، درمان، پیامدها، اثرات جانبی درمان و عود یکی از انواع سرطان ها یعنی سرطان پستان در زنان منجر به واکنش های روانی همچون افسردگی، اضطراب و استرس در میان آنها می شود. این واکنش ها می توانند با ایجاد اختلال در عملکرد، کنترل نشانه، تصمیم گیری های درمانی، پیروی از رژیم های درمانی و تعامل اجتماعی ؛ کیفیت زندگی بیماران مبتلا به این نوع سرطان را کاهش دهند.
در زنان مبتلا به سرطان پستان ، درماندگی روان شناختی به ویژه استرس و افسردگی نقش مهمی در کاهش سلامت روانی و جسمی دارد و بسته به نوع ادراک از بیماری ، موجب نارضایتی این زنان از روابط اجتماعی و شرایط محیط زندگی شان می شود. از این رو توجه به درماندگی روان شناختی و کاهش آن در این نوع از بیماران باید به عنوان یکی از اولویت های اساسی مداخله های روانی- پزشکی در نظر گرفته شود.
پژوهشگران معتقدند نوع علایم موجود در هر بیمار و شدت آن باعث بروز واکنش های روان شناختی در بیمار می شود. ادراک از بیماری از جمله عوامل روان شناختی و عامل تأثیر گذار برکیفیت زندگی این گروه از بیماران است، به گونه ای که نوع ادراک از بیماری خود به صورت عامل تهدید کننده می تواند پیامدهای نامطلوبی به همراه داشته باشد ، به علاوه می تواند تعیین کننده سطح پایین ترکیفیت زندگی آن ها باشد
سازمان بهداشت جهانی - 1995 - کیفیت زندگی را اینگونه تعریف می کند: »کیفیت زندگی درک شخصی از موقعیت فرد در زندگی، در فرهنگ و نظام ارزشی است که فرد در آن زندگی می کند و با اهداف، آرزوها، ارزشها و دل مشغولی هایی که افراد دارند، در ارتباط است
ماهیت ذهنی کیفیت زندگی سبب شده که تفاوتهای فردی و فرهنگی در سنجش آن دخیل باشد چنانچه بیماری ممکن است اثرات مثبت یا منفی در کیفیت زندگی بیماران داشته باشد
بنابراین کیفیت زندگی را می توان از سه چشم انداز مهم مورد بررسی قرار داد. .1کیفیت زندگی کلی،.2 کیفیت زندگی در ارتباط با سلامتی،.3کیفیت زندگی در ارتباط با بیماری - بیماری- محور -
شناخت بیماران از بیماری شان تحت عنوان ادراک بیماری یا بازنمایی شناختی بیماری توسط فرد بیمار و بر پایه جذب اطلاعات از منابع مختلف و باورهای بیمار شکل می گیرد. این عامل می تواند سلامت روانی و توانایی فرد در تطابق با بیماری را تحت تأثیر قرار دهد. وقتی بیماری برای یک فرد تشخیص داده می شود و یا هنگامی که فرد دچار آسیبی می شود تلاش می کند یک طرحواره شناختی از بیماری تشکیل دهد تا بیماری را برای خودش معنا کند. ادراک بیماری به معنی عقیده و تصویری است که بیماران از بیماری شان دارند. گفته می شود این تصویر و نگرش بر روی تطابق آنها با بیماری شان و در نتیجه کیفیت زندگی شان مؤثر است
این ادراک از بیماری در هدایت شیوه های سازگاری و رفتارهای خاص مرتبط با بیماری مانند تبعیت از درمان اهمیت دارد. به طور کلی طرح واره شناختی از بیماری یا ادراک بیماری پنج جنبه می باشد که شامل باورهای بیمار درباره هویت بیماری، علل ایجاد بیماری، مدت زمان بیماری، کنترل یا درمان و پیامدهای بیماری می باشد. هویت، که در دیدگاه بیماران به عنوان برچسبی از بیماریها و علامتهای آن به عنوان قسمتی از بیماری شان است، سبب دیدگاههای بیماران درباره این که ممکن است علت مشکلشان چه باشد، مثل فاکتورهای ژنتیکی، کمبود مواد غذایی، علت روانی و غیره. این دلایل می تواند ساده یا پیچیده باشد و یا اینکه تعامل پیچیده تری از دلایل ادراک شود. طول مدت زمانی، دیدگاه بیماران درباره اینکه مشکلشان چقدر طول می کشد و اینکه آیا به صورت حاد، مزمن و یا دوره ای دیده می شود.
پیامدها شامل اثراتی است که بیماران از بیماری شان انتظار دارند و دیدگاههای آنها در مورد پیامد بیماری شان می باشد. معالجه و کنترل، انتظارات بیماران است که آیا آنها بهبود می یابند یا بیماری شان کنترل می شود. چنین ادراکهایی ایستا نیستند بلکه پویا هستند آنها به وسیله درمان بیمارانی که درمان دریافت می کنند، تأثیر می پذیرند و این دیدگاهها به نوبه خود از ادراکات درمان تأثیر می گیرند
لذااز آنجائی که - با توجه به پژوهش های یاد شده - نوعی ارتباط میان ادراک از بیماری و کیفیت زندگی در بیماران مبتلابه سرطان پستان متصور می نماید، بررسی ادراک بیماری بر کیفیت زندگی بیماران سرطان پستان از آن جهت می تواند اهمیت داشته باشد که درصورت وجود این تاثیر می توان باپژوهش های بیشتر درآینده واعمال مطالعاتی روی ادراک بیماران مبتلا به سرطان پستان کیفیت زندگی آنها را ارتقاء بخشید.لذا پژوهش حاضر در نظر دارد رابطه کیفیت زندگی وادراک بیماری در بیماران مبتلا به سرطان پستان را از روش علمی مورد بررسی قرار داده و به این سئوال اساسی پاسخ دهد که رابطه کیفیت زندگی و ادراک بیماری در بیماران مبتلا به سرطان پستان چگونه است ؟
فرضیات پژوهش فرضیه اول : بین کیفیت زندگی بیماران ماستکتومی شده وجراحی باحفظ پستان تفاوت وجود دارد.
فرضیه دوم : بین ادراک بیماری ،بیماران ماستکتومی شده وجراحی باحفظ پستان تفاوت وجود دارد.
روش بررسی: در این تحقیق، روش پژوهش، غیرآزمایشی و از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری کلیه بیمارانی که در کلینیک تخصصی سرطان بیمارستان امام خمینی - ره - در تهران در سال1393-1394، توسط متخصص سرطان تشخیص داده شده اند، هستند نمونه مورد نظر در تحقیق حاضر 100نفر - زن - از بیماران سرطان پستان می باشند. روش نمونه گیری در این مطالعه، نمونه گیری در دسترس بود، برای جمع آوری اطلاعات پرسشنامه کیفیت زندگی فرم کوتاه سازمان بهداشت جهانی و پرسشنامه ادراک بیماری برود بنت وهمکاران استفاده شد.برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون ضریب همبستگی پیرسون،تحلیل رگرسیون تک متغیری و چندمتغیری استفاده شد.
فرضیه : 1 بین کیفیت زندگی بیماران ماستکتومی شده - برداشت پستان - وجراحی باحفظ پستان تفاوت وجود دارد. جدول .1 آزمون تی مستقل کیفیت زندگی بیماران
➢ آزمون لوین با سطح معناداری بزرگتر مساوی 0/05 عدم تخطی از مفروضه همگنی واریانس را نشان می دهد.
➢ .T - 109 - = -2/3 , P<0/05 نشان داد که بیماران جراحی شده با حفظ پستان - میانگین 97/13=، انحراف استاندارد - 11/68=کیفیت زندگی بالاتری نسبت به افراد جراحی شده با برداشت پستان ماستکتومی - - میانگین 90/65=، انحراف استاندارد - 8/9= را تجربه کرده اند.
فرضیه : 2 بین ادراک بیماری ،بیماران ماستکتومی شده - برداشت پستان - وجراحی باحفظ پستان تفاوت وجود دارد.
جدول شماره .2 آزمون تی مستقل ادراک بیماری بیماران
➢ آزمون لوین با سطح معناداری بزرگتر مساوی 0/05 عدم تخطی از مفروضه همگنی واریانس را نشان می دهد.
➢ .T - 110 - =0/41, P<0/05 نشان داد که بیماران جراحی شده با حفظ پستان - میانگین 50/27=، انحراف استاندارد - 11/56=و جراحی شده با برداشت پستان - ماستکتومی - - میانگین50/27=، انحراف استاندارد - 10/66= ادراک بیماری متفاوتی را تجربه نکرده اند.
