بخشی از مقاله
خلاصه
مقدمه: پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش خودکارآمدی و تاب آوری در پیش بینی کیفیت زندگی افراد بارور انجام
شد.
مواد و روش: در این پژوهش همبستگی، از میان افراد بارور مراجعه کننده به بیمارستان آرش شهرستان آرش، 60 نفر به روش نمونه گیری در دسترس به عنوان گروه نمونه انتخاب شدند. اطلاعات با استفاده از مقیاس کیفیت زندگی - WHOQOL-BREF - ، پرسشنامه خودکارآمدی شرر، پرسشنامه تاب آوری کانر دیویدسون جمع آوری شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی - میانگین و انحراف معیار - و استنباطی - آزمون معناداری همبستگی و تحلیل رگرسیون - استفاده گردید.
یافته ها: یافته ها نشان داد که بین متغیر خودکارآمدی و کیفیت زندگی - r=0/51 - و تاب آوری با کیفیت زندگی - r=0/58 - رایطه مثبت و معناداری وجود دارد.
نتیجه گیری: نتایج بیانگر این بود که خودکارآمدی و تاب آوری پیش بینی کننده کیفیت زندگی در دوران بارداری هستند و بر اساس این نتایج می توان گفت که به منظور بهبود کیفیت زندگی زنان بارور ارائه خدمات آموزشی مبتنی بر خودکارآمدی و تاب آوری می تواند اثرات مفیدی داشته باشد.
.1 مقدمه
بارداری1 بخش مهمی از زندگی زن را تشکیل میدهد که نیازمند سازگاری روانی است و اغلب همراه با استرس و اضطراب همراه میباشد.[1] بارداری از حساس ترین و مهمترین مراحل زندگی زنان است. این دوره با تغییر نیازهای روانشناختی مانند افزایش اضطراب و افسردگی همراه است.[2] مطالعات موجود بیانگر این واقعیت است که 70 تا 80 درصد بیماری های جسمی ناشی از تنش و نگرانی است
قاعدگی، حاملگی و زایمان دوره هایی از زندگی زن می باشند که تغییرات جسمی و روانی خاصی را پدید می آورند. برای بسیاری از زنان، بارداری دوره ی پراسترسی بوده و نیازمند نوعی سازگاری روانی است[4] و شاید بتوان گفت بزرگترین استرس در زندگی هر زن ، حاملگی است [5] .این دوره، گرچه برای اکثر زنان یک دوره مسرت بخش است، اما اغلب، یک دوره پراسترس همراه با تغییرات فیزیولوژیکی و روانی نیز به حساب می آید و به همین دلیل، کیفیت زندگی در بارداری اهمیت ویژه ای پیدا کرده است.
بنا به تعریف سازمان بهداشت جهانی کیفیت زندگی2، درک افراد از موقعیت خود در زندگی از نظر فرهنگ سیستم ارزشی که در آن زندگی می کنند، اهداف، انتظارات، استانداردها و اولویت هایشان است . پس موضوعیکاملاً فردی بوده و توسط دیگران قابل مشاهده نیست و بر درک افراد از جنبه های مختلف زندگی استوار است.[7] کیفیت زندگی در دوران های مختلف از جمله دوران بارداری قابل اندازه گیری است.
شواهد نشان می دهد که بارداری علاوه بر ایجاد تغییرات قابل ملاحظه در وضعیت سلامت جسمی و روانی زنان، می تواند باعث کاهش عملکرد اجتماعی و سرزنده بودن آن ها نیز شود. [9] به این دلیل ممکن است کیفیت زندگی در زنان باردارنسبت به زنان هم سن و سال غیرباردار، کم تر باشد.
نتایج مطالعه هوتسون3 و همکاران در مورد زنان باردار نشان داد که دردوران حاملگی، درد بدن بیشتر، عملکرد فیزیکی ضعیف تر و محدود یت های عملکردی به دلیل مشکلات فیزیکی بیشتر مشاهده می شود ولی در بعد روانشناختی کیفیت زندگی تغییری مشاهده نمی شود
همچنین، این مطالعه نشان داد که عوامل اجتماعی - جمعیت شناختی مثل شغل، میزان درآمد و حمایت های همسر یا والدین روی کیفیت زندگی تاثیر دارد. اما پژوهش دیگری نشان داد که حاملگی و دوره نفاس با تغییرات قابل ملاحظه ای هم در وضعیت سلامت روانی و هم در سلامت فیزیکی همراه می باشد همچنین عملکرد اجتماعی و سرزنده بودن در زنان حامله طبیعی کمتر از بقیه افراد جامعه است
با توجه به اهمیت کیفیت زندگی در دوران بارداری شناسایی عوامل موثر بر آن حایز اهمیت است. یکی از این عوامل، خودکارآمدی4 می باشد. خودکارآمدی از سازه های مدل شناختی اجتماعی بندورا5 است که تعامل بین عوامل فردی، رفتاری و محیطی در سلامتی و بیماری را توضیح می دهد.
خودکارآمدی یک باور نسبت به توانایی های فردی در غلبه بر چالش ها و از عوامل پیش گویی کننده در خود مدیریتی بوده و در مداخلات تغییر رفتار در مقوله سلامتی، هدف اصلی به شمار آمده و محوریت خاص دارد. [
شجاعی و همکاران[15] بیان می کنند که احساس خودکارآمدی پایین، با عزت نفس پایین، تفکرات بدبینانه نسبت به خود و توانایی عملکرد خود در ارتباط است .افراد با خودکارآمدی پایین، از هر کنشی که به باور آنها، فراتر از توانایی شان باشد، پرهیز می کنند و می توان گقت که کیفیت زندگی پایین تری نسبت به سایر افراد دارند. از سوی دیگر، احساس خودکارآمدی نیرومند، عملکرد و بهزیستی فرد را افزایش می دهد و سبب افزایش خودکارآمدی می شود.
بررسی های تام و همکاران - - 2013 نشان داد که احساس خودکارآمدی پایین، با راهبردهای مقابله ای هیجان مدار، هم چنین با علایم اضطراب و ناراحتی، افسردگی، علایم روان تنی و بهزیستی منفی مشخص می شود. تحقیقات نشان می دهند افرادی که از توانایی های خود اطمینان دارند، فعالانه در برنامه های بهداشتی ارتقاء دهنده سطح سلامتی شرکت می نمایند.
از آنجا که بارداری، یکی از مهمترین و پرتنش ترین اتفاقات زندگی زنان به خصوص زنان باردار نخست زا است وضعیت روانی زنان در دوران بارداری و تنشهای این دوران می تواند به طور غیر مستقیم، سلامت مادر و جنین را در همان دوره و در سالهای اول پس از تولد تحت تاثیر قرار دهد. از این رو، توانایی سازگاری با رویدادهای دوره بارداری مورد توجه قرار می گیرد و امروزه مفهومی که در خصوص توانایی فرد برای سازگاری مطرح می شود تاب آوری6 است.
برخی پژوهشها به این نتیجه رسیده اند که تاب آوری، سرسختی روانی و سازگاری برخی افراد و خانواده ها در مواجهه با پدید ههای استر سزا نسبت به برخی دیگر، بیشتر است. تاب آوری متغیری است که می تواند کیفیت زندگی را درافراد بارور افزایش دهد.
ه نظر کانر و همکاران - - 2003 تاب آوری، توانمندی فرد در برقراری تعادل زیستی-روانی، در شرایط خطرناک است.[18] پژوهش یوسفی و همکاران - - 1395 نشان داده است که افزایش تاب آوری می تواند موجب بهبود بخشیدن به کیفیت زندگی گردد.
با توجه به مطالب پیشین، پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان رابطه خودکارآمدی و تاب آوری با کیفیت زندگی در زنان بارور انجام شده و در پی پاسخ به این سوال بوده است که خودکارآمدی و تاب آوری به چه اندازه کیفیت زندگی در زنان بارور را پیش بینی می کنند.
.2 روش
پژوهش حاضر از نوع همبستگی است . جامعه آماری این پژوهش کلیه زنان بارور مراجعه کننده به بیمارستان آرش شهرستان تهران بودند. 60 زن بارور به روش نمونه گیری در دسترس به عنوان گروه نمونه انتخاب شدند. پس از بیان هدف پژوهش برای آزمودنی ها از آنها خواسته شد تا در صورت تمایل به پرسشنامه ها پاسخ دهند. به آزمودنی ها گفته شد که اطلاعات پرسشنامه ها کاملا محرمانه خواهد بود.
.3 ابزار گردآوری اطلاعات
مقیاس کیفیت زندگی: مقیاس کیفیت زندگی - - WHOQOL-BREF کیفیت زندگی را به طور کلی و عمومی می سنجد و دارای 4 حیطه سلامت جسمانی ، سلامت روانی، روابط اجتماعی و سلامت محیط با 24 سوال است که هر حیطه به ترتیب دارای 7،6،3،8 سوال می باشد. این پرسش نامه دو سوال دیگر دارد که به هیچ یک از حیطه ها تعلق ندارد و وضعیت سلامت و کیفیت زندگی را به شکل کلی مورد ارزیابی قرار می دهد. این پرسش نامه در مجموع شامل 26 سوال می باشد.
در مطالعه نجات و همکاران - - 2006 ضریب اعتبار این مقیاس را به روش آلفای کرونباخ در جمعیت سالم، در ابعاد سلامت جسمانی، روانی، روابط اجتماعی و ارتباطات محیطی به ترتیب و ضریب اعتبار به روش بازآزمایی0/70، 0/73، /55،0/084و پس از دو هفته را 0/7 گزارش کرده اند.[20] در پژوهش کیایی و همکاران - 1394 - آلفای کرونباخ در تمامی حیطه ها بالای 0/70 و تنها در حیطه روابط اجتماعی 0/55 بوده است.
مقیاس خودکارآمدی شرر:7 این مقیاس دارای 17 سؤال است که هر سؤال بر اساس مقیاس لیکرت از دامنهکاملاً مخالفم تاکاملاً موافقم تنظیم می شود. نمره گذاری مقیاس به این صورت است که به هر ماده از 1 تا 5 امتیاز تعلق می گیرد. سؤال های 15،13،9،8،3،1 از راست به چپ و بقیه سوال ها به صورت معکوس یعنی از چپ به راست نمره گذاری می شوند. بنابراین حداکثر نمره ای که فرد می تواند از این مقیاس به دست آورد 85 و حداقل 17 است.
در مطالعه صفاری و همکاران - - 1393 روایی و پایایی این آزمون با استفاده از روش ارزیابی همسانی درونی و آزمون مجددارزیابی شده و آلفای کرونباخ 0/83 به دست آمده است.[22] در پژوهش مقدم و همکاران - 1395 - ضریب کرونباخ برابر 0/74 گزارش شده است.[23]
7 Sheerer
www.PSYCHOconf.ir 3
