بخشی از مقاله
چکیده:
یکی از آسیبهای مهم مدیریت توجه نکردن به کیفیت زندگیکاری کارکنان سازمان است. این بی توجهی، اثربخشی و کارایی سازمان را به شدت کاهش میدهد. برنامه های کیفیت زندگیکاری یکی از مسائل پیچیده و با اهمیت سازمانها و یکی ازمهمترین تدابیری است که برای انگیزش کارکنان در سازمان به کار گرفته میشود. هدف از این پژوهش، بررسی وضعیت کیفیت زندگیکاری در دانشگاه بوعلی سینا از دیدگاه کارکنان بود.
پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ شیوه گردآوری و تحلیل داده ها، جزء پژوهش های توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کارکنان دانشگاه بوعلی سینا همدان درسال تحصیلی 1394-95 به تعداد 748 نفر بود. حجم نمونه با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقهای نسبتی و بر اساس فرمول کوکران 255 آزمودنی انتخاب گردید.
از پرسشنامه استاندارد کیفیت زندگیکاری والتون - - 1973 استفاده شده است. روایی محتوایی پرسشنامه پژوهش با بهره-گیری از دیدگاه صاحب نظران مورد بررسی قرار گرفت و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ 0/95 محاسبه گردید. داده های پژوهش با استفاده از نرم افزار spss تجزیه و تحلیل گردید. روایی صوری و محتوایی مورد تأیید اساتید مدیریت قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده گردید. نتایج پژوهش حاکی از آن بود که وضعیت به کیفیت زندگیکاری در دانشگاه بوعلی سینا از دیدگاه کارکنان بالاتر از حد متوسط - 3 - است.
مقدمه:
در عصر حاضر، ترقی و پیشرفت هر جامعه ای تا حدود زیادی درگرو نوع و چگونگی فعالیتهایی است که در سازمان-های آن جامعه انجام میشود لذا میتوان گفت که کارکنان این سازمانها درکیفیت اجرای برنامههای سازمانی و پیشرفت اهداف سازمانها نقش مهمی را به عهده دارند
مهمترین سرمایه سازمانها و عامل تحقق اهداف و برنامههای هر سازمان افرادی هستند که در آن کار میکنند. صاحب نظران معتقدند که بدون نیروی انسانی ماهر، توانمند، متعهد و خشنود تحقق اهداف سازمانی غیرممکن است
امروزه کیفیت زندگیکاری به عنوان یک مفهوم جهانی در مرحله مدیریت منابع انسانی و توسعه سازمانی مورد تأمل قرار گرفته و تامین و ارتقا آن کلید اصلی موفقیت مدیریت هر سازمان به شمار میرود. کیفیت زندگی کاری به عنوان یکی از فنون بهبود سازمانی مورد توجه مدیران ارشد سازمانها میباشد - رستمی، . - 1394 تلاش هایی که به منظورکیفیت زندگیکاری صورت گرفته است نتایج مثبتی را نه تنها در زمینه بهداشت روانی سازمان بلکه در زمینه مشارکت سازمانی و بهره وری اقتصادی به ارمغان آورده است.
ادبیات و پیشینه تحقیق
کیفیت زندگیکاری به عنوان بخش مهمی از تجربیات کارکنان در محیط کار از سال 1970 وارد ادبیات علوم انسانی شد و در طول چند دهه ای که از پیدایش آن میگذرد، از آن به عنوان یک متغیر که بتواند رضایتمندی کارکنان را تأمین کند یاد شده است
کیفیت زندگیکاری برنامهای جامع و گسترده است که رضایت کارکنان را افزایش میدهد، یادگیری آنها را در محیط تقویت میکند و به آنها در امر مدیریت، تغییر و تحولات یاری میرساند. عدم رضایت کارکنان از کیفیت زندگیکاری به همه کارمندان بدون توجه به مقام و جایگاه آنها آسیب میرساند. کیفیت زندگیکاری ساختاری پویا و چندبعدی دارد که مفاهیمی نظیر امنیت شغلی، نظامهای پاداش، فرصتهای پیشرفت آموزشی و شغلی و شرکت در تصمیمگیری را در بر میگیرد
کیفیت زندگیکاری یک فلسفه مدیریتی است که کرامت و شأن و منزلت تمامی کارکنان را ارتقاء میبخشد. تغییرات را در فرهنگ سازمانی ترویج میدهد، رفاه فیزیکی و عاطفی کارکنان را بهبود میبخشد و فرصتهای لازم برای رشد و بهبود را فراهم میسازد
در تعریفی دیگرکیفیت زندگیکاری به معنی تصور ذهنی برداشت کارکنان یک سازمان از مطلوبیت فیزیکی و روانی محیط کار و شرایط خود کار است - مهداد و همکاران. - 1390 همچنین کیفیت زندگیکاری شامل فرصتهایی برای مشارکت فعال در کار گروهی و یا حل مساله است که میتواند هم برای کارکنان و هم برای کارفرمایان مفید باشد
معینیان - - 1389 در پایان نامه خود با عنوان » بررسی نقش کیفیت زندگی کاری کارکنان ورفتارشهروندی درشرکتهای بیمه دولتی« پنج بعد فوق را بررسی کرد. نتایج تحقیق نشان دهنده این بود که میان کیفیت زندگی کاری و رفتار شهروندی سازمانی در شرکت های بیمه البرز و آسیا رابطه معنادارو مثبتی وجود دارد
همچنین پرستار - - 1390 در پایان نامه خود به بررسی رابطه بین کیفیت زندگیکاری و رفتار شهروندی سازمانی اعضای هیات علمی دانشگاه تربیت معلم تهران پرداخت. در پایان رابطه بین تمامی مؤلفه های کیفیت زندگی کاری با رفتار شهروندی سازمانی تأیید و همچنین، مشخص شد که بین کیفیت زندگی کاری و رفتار شهروندی سازمانی اعضای هیأت علمی دانشگاه تربیت معلم تهران نیز رابطه معناداری وجود دارد و این رابطه مثبت ومستقیم است
عسگری و همکاران - 2012 - در پژوهشی با عنوان ارتباط بین کیفیت زندگی کاری و رفتار شهروندی سازمانی درکارکنان اداره آموزش و پرورش شهر رشت، به این نتیجه رسیدند که بین کیفیت زندگیکاری - دستمزدعادلانه، ایمنی بهداشت قانون، گرایی وابستگی اجتماعی - با رفتار شهروندی سازمانی رابطه وجود دارد و در میان اجزای کیفیت زندگی کاری، دستمزد عادلانه بیشترین رابطه را با رفتار شهروندی سازمانی داراست.
روش تحقیق:
روش پژوهش توصیفی و از نوع پیمایشی است. جامعه آماری شامل کلیه کارکنان دانشگاه بوعلی سینا همدان به تعداد 748 نفر بوده است. نمونه این پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبی و بر اساس فرمول کوکران تعداد 255 آزمودنی انتخاب گردیده است. جهت گردآوری داده های مورد نیاز این پژوهش از پرسشنامه استاندارد کیفیت زندگی کاری والتون - 1973 - استفاده شده است.
این پرسشنامه شامل 32 گویه و به صورت مقیاس 5 درجه ای لیکرت از خیلی زیاد تا خیلی کم می باشد. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه ها با استفاده از نظر متخصصین تایید شد. برای سنجش پایایی پرسشنامه ها از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است که 0/95 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از روش آمار توصیفی مانند میانگین، انحراف معیار و جدول و از روش آمار استنباطی مانند: t تک گروهی استفاده گردید. همچنین برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده گردید.
