بخشی از مقاله
چکیده :
گردشگري صنعتی است که توسعه آن نیازمند شناخت و آگاهی کافی از مسائل و عوامل مؤثر اقتصادي، اجتماعی و فرهنگی در هر منطقه است. در حالی که بخش زیادي از گردشگري در شهر ها انجام می گیرد، این صنعت به شرط داشتن یک برنامه ریزي اصولی یکی از مهم ترین عوامل در توسعه پایدار شهر ها خواهد بود. شهر اصفهان به دلیل پیشینه تاریخی، جاذبه هاي مذهبی و فرهنگی، از توانمندي هاي زیادي در جهت جذب گردشگران داخلی و خارجی دارا می باشد.
تحلیل هاي حاصل از مدل swot نشان می دهد که این شهر علی رغم برخورداري از ظرفیت تبدیل شدن به یک شهر نمونه گردشگري،تعددتصمیم گیران ومسائل مدیریتی و ضعف تبلیغات را به عنوان موانع اساسی در راه رسیدن به این هدف در مقابل خود دارد با این حال، وجود زمینه اشتغال زایی، درآمد ارزي و سرمایه گذاري هاي زیربناي مهمترین فرصت ها و وجود آثار تاریخی و موقعیت مناسب جغرافیایی، جاذبه هاي تفریحی به عنوان نقاط قوت در کنار امکان توسعه و اصلاح نهادهاي مدیریتی، تقویت تبلیغات، بهینه سازي وضع موجود و ساماندهی صنعت گردشگري از مهمترین رهیافت ها به منظور توسعه گردشگري شهر اصفهان تلقی می شود.
-1 مقدمه
– 1 – 1 طرح مسئله:
پیشرفت هاي متنوع تکنولوژي قرن حاضر موجبات پیشرفت ارتباطات، حمل و نقل، افزایش سرعت و آسایش نسبی مسافرت را در پی داشت که در نتیجه، انقلاب بزرگی در صنعت گردشگري به وجود آمد. به دنبال آن ایجاد مراکز و خدمات گردشگري و فعالیت هاي مرتبط با آن توسعه یافت، تا جایی که گردشگري خارجی در سال هاي اخیر منبع قابل توجهی براي تأمین نیاز هاي ارزي و ایجاد اشتغال بسیاري از کشور ها بوده است و نقش مهمی را در عرصه تجارت جهانی ایفا می کند.
گردشگري، فعالیتی ترکیبی و مستلزم مشارکت بخش هاي مختلف و متعدد جامعه است و به همان میزان نیز اثرات گسترده اي در بر دارد. از همین رو در هر مرحله نیازمند برنامه ریزي و هماهنگی است.
برنامه ریزي گردشگري به شیوه توسعه پایدار، واجد اهمیت بسیار است. زیرا اغلب فعالیت هاي مربوط به توسعه گردشگري به جاذبه ها و فعالیت هاي مربوط به محیط طبیعی، میراث تاریخی و الگوهاي فرهنگی منطقه بستگی دارد. اگر این منابع مورد بی توجهی قرار گرفته و یا تخریب شوند مناطق گردشگري نخواهند توانست به جذب گردشگر پرداخته و گردشگري موفق نخواهد بود. گردشگران اغلب به دنبال مناطقی هستند که جذاب، پاکیزه و به دور از آلودگی و شلوغی باشند. ضروري است که ساکنان محلی منطقه گردشگري نیز، از محیط زیست تخریب شده و مشکلات اجتماعی در امان باشند
– 2 – 1 اهمیت و ضرورت:
توسعه و گسترش روزافزون شهر ها و افزایش بی رویه جمعیت آنها، موجب بروز مشکلات زیست محیطی متعددي شده است و شهروندان شهر هاي بزرگ عصر حاضر را با مشکلات روحی و روانی مختلفی مواجه کرده است. از آنجا که در شرایط کنونی تنوع بخشی به اقتصاد، بالا بردن شاخص هاي توسعه انسانی، کاهش مشکلات ناشی از صنعتی شدن و آلودگی بیش از حد استاندارد شهر ها، اشتغال زایی، تعامل فرهنگ ها، حفظ محیط زیست و در نهایت توسعه پایدار از جمله دغدغه هاي اصلی پیش روي کشور هاست، لذا گردشگري بویژه براي کشور هاي در حال توسعه یک مزیت اقتصادي است تا از این طریق بتوانند فرایند توسعه ملی خود را تسریع بخشند
شهر اصفهان با وجود داشتن ظرفیت بالا براي جذب گردشگران، با برنامه ریزي علمی براي تأمین امنیت، امکانات و تسهیلات، می تواند نقش مهمی را در توسعه پایدار گردشگري ایفا نماید.
– 3 – 1 روش تحقیق :
این پژوهش که براي برنامه ریزي توسعه پایدار توریسم در شهر اصفهان انجام می گیرد. با توجه به نوع هدف، از نوع کاربردي و از نظر ماهیت و روش، از نوع تحقیقات توصیفی، تحلیلی است. همچنین براي تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدات و ارائه راهبردهاي توسعه گردشگري از مدل برنامه ریزي swot بهره گرفته شده است.
– 4 – 1 اهداف تحقیق :
هدف کلی :
شناخت وضعیت و برنامه ریزي توسعه پایدار گردشگري در شهر اصفهان به روش . swot
اهداف جزئی :
- شناخت تأثیرات توسعه توریسم بر محیط فیزیکی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادي شهر اصفهان.
- ارائه راهکارهایی جهت کاهش تأثیرات منفی توسعه گردشگري در این شهر.
- هدایت توسعه گردشگري در جهت کمک به توسعه اقتصادي، اجتماعی و فرهنگی در این شهر.
-2 مبانی نظري پژوهش
– 1 – 2 گردشگري:
گردشگري معادل فارسی توریسم است. واژه توریسم از دو بخش ترکیب یافته است. »تور« به معناي سفر، گشت، مسافرت، سیاحت و »ایسم« که اشاره به مکتب یا اندیشه اي فلسفی، مذهبی، سیاسی دارد. بنابراین توریسم یعنی مکتبی که پایه فکري آن سیاحت و گردشگري است.
بر اساس تعریف سازمان جهانی توریسم، توریسم به کلیه فعالیت هاي افرادي اطلاق می شود که به مکان هایی خارج از محیط عادي خود به منظور گذران ایام فراغت، انجام کار و سایر هدف ها، براي مدت کمتر از یک سال می روند.
– 2 – 2 توسعه پایدار:
متداولترین تعریف از توسعه پایدار، تعریفی است که کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه ارائه داده است. کمیسیون مذکور توسعه پایدار را بدین صورت تعریف می کند : »توسعه اي که احتیاجات نسل حاضر را بدون لطمه زدن به توانایی نسلهاي آتی در تأمین نیاز هاي خود، برآورده می سازد
– 3 – 2 توسعه پایدار شهري:
نظریه توسعه پایدار شهري، حاصل بحث هاي طرفداران محیط زیست درباره مسائل زیست محیطی به خصوص محیط زیست شهري است که به دنبال نظریه »توسعه پایدار« براي حمایت از منابع محیطی ارائه شد. در این نظریه موضوع نگهداري منابع براي حال و آینده از طریق استفاده بهینه از زمین و وارد کردن کمترین ضایعات به منابع تجدید ناپذیر مطرح است.
در یک دید اجمالی مبانی نظري مفهوم پایداري در شهر و ناحیه شامل این موارد می شود : کاهش آلودگی، نگهداري منابع طبیعی، کاهش حجم ضایعات شهري، افزایش بازیافتها، کاهش انرژي مصرفی، افزایش بیش از حد جانوران مفید در شهر و روستا با ایجاد جامعه جنگلی و درختان شهري و نواحی سبز، عدم تمرکز شهري و کاهش پراکندگی ها، افزایش تراکم متوسط در حومه هاي شهري و شهر هاي کوچک براي کاهش اتکاء به شهر هاي بزرگ، ساختار اجتماع متعادل، حمل و نقل عمومی و کاهش ترافیک جاده اي، مدیریت ضایعات بازیافت نشدنی، توزیع منابع و تهیه غذاي پایدار محلی. به این طریق اولاً با جایگزینی منابع و نوسازي آنها، اتخاذ سیاست کاربري صحیح و محافظت از زمین بالا می رود؛ ثانیاً با توجه به برنامه ریزي شهري و ناحیه اي و ساماندهی فضا، توسعه پایدار شهري حاصل می شود.
توسعه شهري همساز با طبیعت می تواند بزرگترین تلاش انسان قرن بیست و یکم تلقی شود. این امر نه فقط به نفع نسل بشر می باشد بلکه به عنوان گامی در جهت ایجاد ارتباطات پایدار بین کره خاك و شهر هاي روي آن محسوب می گردد. محدود کردن مصرف منابع طبیعی زمین و کاهش تولید مواد زاید قطعاً به عنوان گامی بسیار حیاتی براي یک جامعه شهرنشین که می خواهد دیر زمانی پایدار و زنده باقی بماند تلقی می گردد. ابعاد بسیار متنوع توسعه پایدار شهري بایستی در یک مجموعه سیاست گذاري هاي همسو و هماهنگ به صورتی که بتواند در شرایط بسیار متنوع مورد استفاده قرار گیرد منسجم و مندرج گردد.توسعه پایدار شهري، پدیده ایست که داراي ابعاد پیچیده اقتصادي، اجتماعی و زیست محیطی می باشد
-3 اثرات صنعت گردشگري بر شهر ها:
در طبقه بندي هایی که در سال هاي اخیر بر اساس مثبت یا منفی بودن پیامدهاي گردشگري انجام گرفته، آثار گردشگري در سه بعد »اقتصادي، اجتماعی – فرهنگی و زیست محیطی« مورد بررسی قرار گرفته است.
– 1 – 3 آثار اقتصادي :
از جمله مهمترین آثار اقتصادي گردشگري ایجاد فرصت هاي شغلی جدید، ارزآوري، ارتقاي سطح زندگی مردم، فروش خدمات و کسب درآمد، توسعه و بهبود تجهیزات زیربنایی است.همچنین گردشگري در کاهش بی تعادلی هاي منطقه اي، توسعه اقتصادي در سطوح محلی، ملی و منطقه اي، ایجاد تنوع و دگرگونی در ساختار اقتصادي مناطق نقش مؤثري ایفا می کند.
– 2 – 3 آثار اجتماعی و فرهنگی توریسم :
گردشگري پیش از آنکه یک فعالیت اقتصادي باشد مبین یک ارتباط فرهنگی متشکل از عناصر : گردشگر، جامعه میزبان و بستبر می باشد. ابعاد اجتماعی مرتب بر ارتباط میان گردشگران و مواجهه شوندگان متشکل از جوانب اجتماعی، کلامی، تندرستی، مذهبی و اخلاقی می باشد. بعد فرهنگی از نمود هاي فیزیکی و غیر مادي متأثر است
در واقع معرفی فرهنگ هاي مختلف جوامع به یکدیگر چه از طریق کشور ها به یکدیگر و چه از طریق شهر هاي مختلف یک کشور به هم از یک طرف باعث از بین رفتن پنداشت هاي نادرستی در مورد فرهنگ هاي مختلف شده و از طرف دیگر سبب افزایش غرور ملی و محلی و حس همبستگی و تبادل ایده ها می گردد
توسعه صنعت توریسم باعث ماندگاري افراد در محل هاي سکونت خود شده علاوه بر جلوگیري از مهاجرت هاي بی رویه به شهر هاي بزرگ سبب محفوظ ماندن آداب و سنن ضایع محلی و جلوگیري از انقراض آنها خواهد شد.
