بخشی از مقاله
خلاصه:
باتوجه به رشد روزافزون جمعیت به خصوص درنواحی روستایی باید به دنبال راهکارهای مناسبی درراستای کاهش فقر دراین مناطق بود این تحقیق تلاشیست در این راستا.
چکیده:
توسعه روستایی یک ضرورت بنیادی برای توسعه ملی است و باید دراولویت برنامه های توسعه ای قرارگیرد . از این رو گردشگری به عنوان فراورده جدید تغذیه ساز درامد و راه علاج مشکلات آن دسته از جوامع روستایی است که با مشکلات اقتصادی مواجه هستند گردشگری روستایی یکی اززمینه های نسبتا موثردرتوسعه روستایی است که میتوانند فرصت ها و امکاناتی را به ویژه برای اشتغال ودرامد روستایی فراهم سازد و نقش موثری دراحیا و نوسازی نواحی روستایی ایفا کند.
گردشگری روستایی میتواند به ازدیاد سرمایه های جغرافیایی کیفیت مناظر طبیعتی و حفظ فرهنگ روستایی کمک کند وجود برخی معضلات مانند میزان زادوولد بالا کمبود آب و خاک کمبود منابع اشتغال و درامد روستائیان و دروضعیت موجود نیز بیکاری و مهاجرت نیروهای فعال به شهرهای بزرگ کمبود و نارسایی امکانات موجب شده است تا روستاها با توجه به تغییر و تحولات امروزه ازهدفهای توسعه انسانی عقب مانده و جهت رسیدن به سطحی مطلوب ازتوسعه نیازمند برنامه ریزی های کاربردی و کارامد باشند.
مقدمه:
اگر گردشگری روستائی به نحوی مناسب برنامه ریزی و مدیریت شود می تواند خالق یا محرک یک فرایند توسعه در نواحی روستائی و نیز پایداری جوامع محلی در کلیه زیر شاخه های اقتصادی ، اجتماعی فرهنگی و همچنین خود صنعت گردشگری باشد. علی رغم این موضوع، گردشگری روستائی فعالیت بسیار پیچیده ای است که با بخش های دیگر جامعه و اقتصاد وجود مشترکی دارد؛ در نتیجه دارای آثار و پیامدهای مختلفی می باشد که می باید در فرایند برنامه ریزی تمامی جوانب آن مورد ملاحظه قرار بگیرد تا از عوامل منفی جلوگیری شودو تأثیرات مثبت عوامل اقتصادی، اجتماعی و محیطی با آن افزایش پیدا کند. توسعه مناطق ایجاد شده برای فعالیت گردشگری در روستاها، افزایش آگاهیهای زیستمحیطی، افزایش تعداد گردشگران و علاقه آنها به مناطق روستایی و ییلاقی و نیز گسترش حمل و نقل و ارتباطات از دیگر عوامل توسعه گردشگری است .
تاریخچه گردشگری:
از گذشتههای دور مردم به منظور خرید، گشت و گذار، بازدید از اماکن تاریخی و شهرهای بزرگ، با ابتداییترین وسایل به سفر میرفتند. آنان اغلب در قالب کاروان و بطور دستهجمعی سفر میکردند. بسیاری از این کاروانها راهنمایانی نیز داشتند. سفرهای فردی نادر و خطرناک بود. شاید بتوان سومریان را اولین قومی دانست که اقدام به سفرهای تجاری میکردند. در مصرحدود پنج هزار سال پیش سفرهای دریایی آغاز شد. پس از اختراع چرخ، چرخ و ارابههای چرخدار را از هر راهی نمیتوانستند عبور دهند.
به همین منظور راهها ساخته شدند. اورها، بابلیان، مصریان، ایرانیان و یونانیان در این زمینه پیشگام بودند. آتن از نیمه دوم قرن پنجم پیش از میلاد به شهری با جاذبههای فراوان برای گردشگری تبدیل شده بود. اما امپراطوری روم با ثروت و امکاناتی که برای مردمانش فراهم کرده بود و جادهها و جاذبههای گردشگری و امکانات اقامت مسافران، جزء اولین کشورهایی بود که نوعی از گردشگری را پایهگذاری کرد که به سبک و سیاق گردشگری امروزی نزدیک است. »رومیها برای دیدن بناهای تاریخی مانند معابد مشهور در مدیترانه به ویژه اهرام و آثار تاریخی مصر سفر میکردند. یونان و آسیای صغیر محل بازیهای المپیک، آب گرمهای طبی، استراحتگاههای ساحلی، تماشاخانهها، جشنها و رقابتهای پهلوانی از جاذبههای گردشگری آن دوران به شمار میآید
.عدهای اندک شمار نیز به سفرهای طولانی، پرهزینه و اغلب خطرناکی چون سرزمین مقدس میرفتند - الوانی، . - 27 :1385 یکی از عواملی که سفر را در دنیای باستان توسعه داد تجارت کالا علیالخصوص ابریشم و ادویهجات بود که از شرق به غرب حمل میشد و برای این منظور جاده ابریشم احداث شد که تا قرنها محل عبور تجار، مسافران و نمایندگان حکومتها در زمانهای قدیم بود.
»این راه که باید آن را مهمترین شاهراه بازرگانی دنیای قدیم دانست، از دروازه یشم در دیوار چین آغاز میشد و از دو طریق تورفان - راه شمال - و ختن - راه جنوبی - به کاشغر میرسید و پس از عبور از فلات ایران و گذشتن از بینالنهرین، به سوریه و سپس به بندر انطاکیه در کنار دریای مدیترانه میپیوست« - الوانی، . - 44 :1385 مارکوپولو Marco Polo جهانگردی که در قرن سیزدهم از ایتالیا به چین سفر کرد، بیشتر مسیر خود را از این طریق طی نمود او از کشورهایی مثل ایران، هند و چین عبور نمود. وی نخستین سیاحتگر غربی بود که با سفرنامهاش، تعداد بسیار زیادی از مردم را به جهانگردی علاقمند ساخت.
تور بزرگ مسافرتی اروپا که تا سه سال هم طول میکشید توس دیپلماتها، بازرگانان و دانشپژوهانی که به سراسر اروپا - به ویژه شهرهای فرانسه و ایتالیا - سفر میکردند، پدید آمد. کاروانهای مسافرتی دوره الیزابت پس از چندی »گراندتور« نامیده شد. این کاروانها کار خود را در نیمه قرن هفدهم شروع کردند و تا نیمه قرن نوزدهم کماکان رواج داشتند
سفر در میان مسلمانان نیز بسیار متداول بود. اصولاً بینش اسلامی بینش جهانگرایی و دنیاگرایی است. قرآن کریم در آیات بسیاری سفر را توصیه کرده است؛ »قل سیروا فی الارض ثم انظرو کیف کان عاقبهالمکذبین« - انعام 11، نحل 36، نمل - 69 .در مجموع سیزده آیه شریفه در قرآن کریم درباره سیر و سیاحت و زمین گردی و جهان گردی است. در پی همین تاکیدها و سفارشهای قرآن مجید از پیغمبر - ص - و ائمه معصومین - ع - ، احادیث بسیاری راجع به سیر و سفر روایت شده است. پژوهشهای دقیق و قابل توجهی از سوی جهانگردان مسلمان انجام شده است. در همین ارتباط به کتب مسالک می توان اشاره نمود که در خصوص راهها و فاصلهها و مسافتهای شهرها و منزلگاهها و شهرهایی که سر این راهها واقع گردیدهاند گفتگو به میان میآورد.
پیشینه تاریخی گردشگری در ایران:
. ایران یکی از ده کانون مهم شکلگیری تمدن بشری در جهان بوده است و نخستین آثار مدنیت که در این سرزمین کشف شده، به هزارهی پنجم پیش از میلاد مسیح تعلق دارد - محلاتی،. - 270:1380 چنانکه ورود آریاییها در هزارهی دوم پیش از میلاد به این کشور و حکومت عیلامیها، مادها، هخامنشیان، ساسانیان و ... حکایت از ایجاد تمدن پربار و دیرینه در این سرزمین دارد. در عین حال این کشور در طی دورههای مختلف مورد توجه بسیاری از افراد بوده که به منظورهای خاصی از تجارت و دادوستد، تفریحی، فرهنگی و ... به آن مسافرت میکردهاند و همین طور وجود رسوم مختلف در این کشور از جمله پناه بردن به طبیعت در ایام مختلف سال به صورت دستهجمعی و گروهی نشان از وجود روحیهی گردش و تفریح را در بین مردم این سرزمین داشته است
آنچه مسلم است اینکه در ایران قبل از اسلام و حتی قبل از ورود آریاییها به این سرزمین، مسافر و جهانگرد دارای حقوق و امتیازات ویژهای بود که در حکومتهای مختلف در شکلهای مدنی هر دوره حدود و میزان آن یکسان و مشابه نبوده است، بلکه با توجه به انگیزه و هدف مسافر یا جهانگرد، آن حقوق و حدود آن تعیین و اجرا می شده است
علاوه بر این ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص و وجود فرهنگ و آداب و رسوم، آثار تاریخی، هنری و میراث فرهنگی خود به طور قطع برای جهانگردان و گردشگران عهد قدیم بهترین مقصد محسوب میشده است
در واقع در مورد مسافرت به نواحی روستایی در این زمان - ایران باستان - تحقیقات و مطالعات، بسیار بسیار اندک است و اطلاع دقیقی در دست نیست، ولی با توجه به آداب و رسوم ایرانیان و وجود اکثریت جمعیت در مناطق روستایی میتوان گفت که گردشگری روستایی در ایران از زمان شکلگیری تمدنهای بزرگ و ایجاد شهرها شکل گرفته و گردشگران در این زمان به منظور خاصی به این نواحی سفر میکردهاند
در ایران پس از اسلام، با توجه به سابقهی زندگی مدنی و تجربیات حاصل از حسن خلق و رفتارهای موجود نزد ایرانیان که از گذشتههای کهن باقی مانده و همچنین فرهنگ خاص ایرانیان که با میهمان نوازیهای خاص شرقیان توأم بوده و به ویژه در پرتوی اجرای آیات قرآن و احکام اسلامی، گردشگری رونق بیشتری یافته و با ایجاد تأسیسات جدید رفاهی و درمانی، ایجاد مهمانسراها و محلهای پذیرایی از میهمان به طریق وقف باعث شد تا گردشگری در ایران به مرحلهی تازهای برسد که در سفرنامهها و یادداشتهای سیاحان متعدد و مشهور اعم از ایرانی و خارجی به نیکی یاد شده است
اثرات و فواید معیشتی و دنیوی، هیچگاه فینفسه ناقض جنبههای اخلاقی، عبادی و سازندگی نفس و هدفهای فراتر از خاک و خدامحوری نبوده، بلکه تمام سفرها تمهیدی است برای سفر به سوی خداوند و صعود به دارالقرار. در زمینهی اهمیت سیر و سیاحت در اسلام و قرآن همین بس که تعداد 29 آیه از 24 سورهی کلام مجید به این امر اختصاص دارد که در هفت آیهی اول صراحتاً به عنوان »سیروا فی الارض« و در هفت آیه دیگر عنوان »أفلم یسیروا فی الارض« بیان شده است
با توجه به مطالب فوق میتوان دریافت که اسلام تأثیر بسزایی در گردشگری و نحوهی مسافرت و همچنین انگیزههای مسافرت در ایران بجای نهاده است. در این دوره سیاحان زیادی به ایران مسافرت کردهاند و از مناطق مختلف از جمله نواحی و روستایی و ایلات و عشایر این سرزمین دیدن کردهاند که در کتب تاریخی و سفرنامههای مختلف به آن اشاره شده است.
در زمینهی گردشگری، ایران به ویژه از قرن هفدهم میلادی دوران حکومت صفویان به عنوان یک کشور مورد توجه جهانگردان قرار گرفته و اذهان اروپاییان را به خود جلب نموده است،.
قرن نوزدهم، قرن متفاوتی در تاریخ گردشگری ایران شناخته میشود. سیاحان، دیپلماتها، بازرگانان، باستانشناسان، محققان و حتی افراد کنجکاو به ایران سفر میکردند تا صرفاً حس کنجکاوی خود را ارضا کنند - مهدوی،. - 33:1383
در نیمهی دوم قرن نوزدهم، لیدی، شل، وانسون، گوبینو و دکتر بروگسی از زمره نویسندگانی بودند که با کتابهای خود نام ایران را به نیکی بر سر زبانها افکندند
به هر حال هرچند که در دورهی مذکور روند ورود گردشگران خارجی به ایران رو به تزاید گذاشته بود و لیکن هیچگاه به عنوان صنعت به شکل امروزی که دارای تشکیلات منظم و قوانین و مقررات ویژهای باشد و درآمدزایی نماید مورد توجه نبوده است. صنعت گردشگری در ایران از نیم قرن پیش به این طرف به منظور شناساندن مفاخر ایران و تمدن این سرزمین باستانی رسماً شکل گرفت و برای اولین بار از سال 1314 ادارهای در وزارت کشور به نام ادارهی امور گردشگری تأسیس شد که فعالیت آن محدود به چاپ نشریات و کتابچههای راهنمای گردشگری ایران میبود. بعد از شهریور 1320، ادارهی مذکور جای خود را به »شورای عالی گردشگری« داد که زیر نظر وزارت کشور بود و در نهایت در سال 1342 هیأت وزیران تأسیس »سازمان جذب سیاحان« را تصویب کرد و این سازمان رسماً کار خود را آغاز نمود
