بخشی از مقاله
چکیده
موسیقی ایران منشاء فرهنگی و قومی است. همانطور که در ایران اقوام بسیاری زندگی می کنند ، به همان ترتیب هر یک از این اقوام خالق نوای شیرین محلی بوده و با این نواها کوله ای تمدن و پیشینه را به نسل های بعدی خود انتقال می دهند.موسیقی ایران با تنوع خاصی که دارد برگرفته از نوع زندگی و آداب و رسوم منطقه ای خود است و حکایت های فراوان در اشعار خود دارند.موسیقی ایلام ریشه در اسطوره ها و افسانه ها و آیین های مردمان این دیار دارد و از گذشته جزئی از زندگی آنان بوده است و از آن در مراسم شادی و سوگ استفاده شده است.
این پژوهش با هدف معرفی موسیقی محلی استان ایلام و آگاهی بخشیدن به نسل جوان در رابطه با میراث کشور خود است تا به سوی موسیقی های غربی و بی هویت کشیده نشوند،این پژوهش با روش کتابخانه ای و مشاهده میدانی انجام گرفته است و نتیجه این مطالعه نشان می دهد که مردم استان ایلام - برای شادی وشیون خود - ترانه هایی متناسب با آب و هوا - طبیعت - تاریخ وباورهای منطقه دارند - که سابقه ی بسیار دور ودرازی دارد و می توان با توسعه موسیقی محلی ریشه بسیاری از مشکلات و همچنین فقر فرهنگی را برطرف کرد و تاثیر چشمگیری در توسعه گردشگری استان باشد.
مقدمه
مردم ایران به موازات فرهنگ رسمی و مکتوب خود،یک فرهنگ شفاهی یا فرهنگ مردمی دارند که هرکدام تمامی مواد و اجزاء خویش را داراست و به این اعتبار ،هفت دستگاه ردیف موسیقی اصیل شناخته شده ومتداولی که در ایران وجود دارد در شمار فرهنگ رسمی محسوب می شود و موسیقی های محلی سراسر ایران وفرهنگ توده،چنان عرصه پهناوری دارد که نیروی چندهزار کاردان ومطلع باید سال ها به مطالعه وتحقیق علمی و گردآوری فنی واصولی بپردازد و مواد آنها را از حافظه سالخوردگان و هنرمندان هر ناحیه بگیرد و ثبت کند. - انجوی شیرازی، - 48:1377 موسیقی با حالات مختلف خود وسیله گویایی است تا غم ها،شادی ها،رویداد های حماسی،اجتماعی و انسانی مردم را بیان کند.
این مولودی ها به طور کلی در عین سادگی،حائز مشخصه ها و کیفیات پر ارزشی هستند.اشعار آنها حاوی نکته هایی است از عشق،محبت،نفرت،انساندوستی،احساسات ملی و میهنی،گذشت و شهامت و خلاصه تمام معیارهای اخلاقی و انسانی با بیانی ساده اما زیبا و پر معنی این مردمان با طبیعت اطرافشان مانوس هستند و زندگی را گر چه سطحی و کم عمق ولی بدون واسطه لمس می کنند و متناسب با درک و اندیشه خود از آن تاثیر می پذیرند.
آنها با شادی ها و غمها از نزدیک آشنایی دارند و خوشی ها و ناگواری های طبیعت،کیفیت زندگیشان را دچار هیجان و افسردگی می نماید آنچه که حائز اهمیت است نوازندگان این خطه با نوای ساز خود توانایی بروز این احساسات شور انگیز را دارند. در موسیقی محلی ایلام دو ساز غالب مورد استفاده در اکثر مناطق دوزله و سرنا است که معمولا دوزله به همراه تنبک،و سرنا به همراه دهل در مراسمات مختلف شادمانه و عزا نواخته می شود.در شهرستانهایی که در همسایگی استان لرستان قرار دارند کمانچه نیز نواخته می شود.
موسیقی محلی در ایلام به وسیله گروهی که به آنان لوطی یا مطرب اطلاق می شود نواخته می شود.لوطی ها هنرمندان گمنامی هستند که عموماً از لحاظ موقعیت اقتصادی اجتماعی در وضعیت مناسبی نیستند.
آنان هنر خود را یا از پدرانشان فرا گرفته اند و یا به سبب علاقه و استعدادی که برای فراگیری موسیقی داشته اند به صورت تجربی آموخته اند.این گروهها دارای طبقات و موقعیت اجتماعی خوبی نبوده و در بسیار موارد مردم از تماس و برخورد با آنها پرهیز می کنند.به همین سبب ارتباطات خویشاوندی میان آنها درونی است و اغلب به صورت دوره گردی از منطقه ای به منطقه دیگری می روند.معمولاً این نوازندگان با دعوت در مراسم جشن و سرور هنر خویش را عرضه می کنند.
نوازندگان و خوانندگان محلی نیز وجود دارند که شغل اصلی آنان این نبوده و به کارهای دیگر اشتغال دارند ولی بنا به موقعیت هایی از آنان دعوت می شود تا با صدای گرم ساز خویش که اغلب کمانچه،دوزله، ضرب و دهل است تنوع و شوری در مجلس به وجود اورند.
مطالعه حاضر سعی دارد ضمن معرفی موسیقی محلی استان ایلام ،به نقش آن به عنوان یکی از جاذبه های موثر در گردشگری در این استان بپردازد0 این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه ای و مشاهده میدانی انجام شده است.
محدوده مورد مطالعه
استان ایلام:
استان ایلام یکی از استانهای کشور ایران است که در باختر این کشور و در ناحیهای کوهستانی و نیمه گرم قرار گرفتهاست. مرکز این استان شهر ایلام است . از غرب با کشور عراق، از جنوب با استان خوزستان، از شرق با استان لرستان و از شمال با استان کرمانشاه همسایهاست.این استان از استانهای جنگلی ایران است و به خاطر زیبایی طبیعتش از آن با نام عروس زاگرس نیز یاد میشود.
استان ایلام از تمدن دیر پای سرزمین ایلام باستان است. این استان بخشی از تمدن ایلام قدیم بوده که حدود سه هزار قبل از میلاد بوجود آمده که در این دوران تا سال 640 قبل از میلاد به حیات خود ادامه داده است و در دوران طلایی خود از اقتدار خاصی برخوردار بوده است. ایلام که در کتیبه های بابلی - آلام یا آلامتو - آمده است به قولی معنی کوهستان یا - کشور طلوع خورشید - را می دهد.
استان ایلام سرزمینی است که در غرب کشور و در میان ارتفاعات زاگرس قرار گرفته که دارای دو خصوصیت دشت در جنوب و کوهستان در شمال است و به همین جهت این منطقه به دلیل تنوع آب وهوایی و طبیعت آن مورد توجه گردشگران ومسافران قرار می گیرد.دارای هشت شهرستان آبدانان، دهلران،دره شهر، مهران، ملکشاهی، شیروان چرداول و ایوان با مرکزیت ایلام است که گویش غالب در استان کردی و مابقی لری، لکی و عربی است. - شکل شماره - 1 استان ایلام با فرهنگ و تمدن غنی و با پیشینه بیش از 7 هزار سال بخشی از تمدن ایلام باستانی است که در حدود 3000 سال ق.م به وجود آمد و تا سال 640 ق.م به حیات اجتماعی خود ادامه داد. ایلام در دوران طلایی خود از اقتدار خاصی برخوردار بود، اما در این سال به دست آشور بانی پال - پادشاه آشور - به خاک و خون کشیده شد و منقرض گردید
